Cấu trúc sách giáo khoa sau 2015

Thời gian tới, cấu trúc sách giáo khoa sẽ được xây dựng thành 4 phần chính. Trong đó, nội dung sách sẽ chú trọng phần mở đầu và có thêm phần liệt kê từ vựng, Index.

Sáng 30/10, trong hội thảo quốc tế Đổi mới và hiện đại hóa chương trình và sách giáo khoa theo định hướng phát triển bền vững, GS.TS Đinh Quang Báo, Bộ phận thường trực ban chỉ đạo đổi mới chương trình và sách giáo khoa giáo dục phổ thông sau 2015, đã đưa ra cấu trúc của sách giáo khoa sau 2015.

Ảnh minh họa

Phần mở đầu

Đây là phần rất quan trọng có nội dung nhập môn. Phần này bao gồm giới thiệu giá trị khoa học của môn học, đặc biệt là giá trị của nó đối với hành trang tri thức của mỗi người; hướng dẫn học sinh phương pháp nghiên cứu môn học, các kỹ năng chuyên biệt và năng lực chung mà môn học góp phần phát triển ở học sinh.

Ngoài ra, phần mở đầu còn có vai trò liên hệ nội dung môn học với các môn học khác; nêu các đề tài nghiên cứu có ý nghĩa, khả thi, những tư tưởng có giá trị phương pháp luận; đặc biệt hướng dẫn chi tiết các cách học (lập bảng hệ thống, so sánh, đối chiếu, lập bản đồ khái niệm, bản đồ tư duy, các mẫu trắc nghiệm, tổ chức làm việc nhóm, cách ghi chú vở học sinh…).

Phần nội dung

Môn học không nên trình bày đơn vị bài học theo tiết mà nên theo chủ đề, nội dung ứng với các tình huống tích hợp. Như vậy, sách giáo khoa cần được trình bày sao cho các chủ đề sắp xếp logic, khoa học.

Việc thiết kế cần chú ý để mỗi chủ đề có tính trọn vẹn nhất định và đặt tiêu đề ứng với các cấu trúc: phần – chương – chủ đề – các hoạt động.

Ứng với mỗi cấp độ chủ đề cần có một hệ thống các hoạt động và ứng với mỗi hoạt động là các “gói dữ liệu” chứa đựng các thông tin khoa học, các sự kiện, hiện tượng, các khái niệm làm cơ sở cho hoạt động tìm tòi giải quyết vấn đề.

Để giúp học sinh huy động tri thức có liên quan đến chủ đề mới cần có phần gợi ý tái hiện lại kiến thức đã học bằng các câu hỏi.

Như vậy, để tổ chức học một chủ đề trong sách giáo khoa cần đảm bảo các nội dung cần biết gì, nghiên cứu đề tài khoa học nào, câu hỏi thảo luận và các hoạt động nhóm là gì, câu hỏi trắc nghiệm và đề cương báo cáo kết quả nghiên cứu.

Với cấu trúc trên, sách giáo khoa sẽ thực sự là một cẩm nang tổ chức dạy học.

Phần liệt kê các từ vựng

Đây là những từ cốt lõi có giá trị như một khái niệm, thuật ngữ khoa học. Thường các từ này được in đậm trong bài khóa và cuối một chủ đề, một chương, tất cả các từ đó được hệ thống lại thành một danh sách có giá trị như một từ điển.

Index

Đây là phần chỉ dẫn ở cuối sách, trong đó liệt kê tất cả các thuật ngữ, khái niệm đặc biệt cần thiết khi biên soạn sách giáo khoa tích hợp. Index giúp học sinh tra cứu thuận tiện lúc cần huy động kiến thức từ các môn khoa học khác nhau trong sách giáo khoa (tự nhiên, xã hội) để giải quyết các vấn đề tích hợp.

Để biên soạn được bộ sách giáo khoa đáp ứng cấu trúc trên, theo GS.TS Đinh Quang Báo tác giả phải “hai trong một”, vừa là chuyên gia nghiên cứu về giáo dục vừa là nhà sư phạm.

Giáo sư cũng cho biết lần biên soạn chương trình và sách giáo khoa tới đây sẽ là cơ hội để hình thành đội ngũ tác giả có thể hoạt động lâu dài, chuyên nghiệp.

Theo TNO