Cảnh tượng kỳ vĩ quần thể đá cổ mới phát hiện ở Gia Lai

Nhóm khảo sát tiếp tục phát hiện thêm một quần thể đá cổ tương tự Gành Đá Đĩa tại Gia Lai. So với suối đá cổ vừa phát hiện ở làng Vân, khu vực này kỳ vĩ hơn nhiều, khiến mọi người phải ngỡ ngàng.

Theo ông Nguyễn Quang Tuệ, Trưởng phòng Phòng Quản lý di sản, Sở Văn hóa- Thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai, cách TP. Pleiku khoảng 45 km về phía Đông, quần thể đá cổ độc đáo này nằm ngay trong khu vực hạ lưu của Nhà máy Thủy điện H’Chan, thuộc làng Đôn Hyang, xã Đê Ar, huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai.

Ông cho biết: “Là người từng đến suối đá cổ ở làng Vân (thị trấn Ia Ly, huyện Chư Păh) nhiều lần để chụp ảnh nhưng tôi vẫn không khỏi ngỡ ngàng trước cảnh tượng kỳ vĩ của quần thể đá cổ mới được phát hiện ở huyện Mang Yang. Chúng tôi tiếp cận một vùng đá màu xám đen xếp lớp cạnh nhau, trải dài hàng trăm mét, tạo nên một cảnh tượng đẹp đến nao lòng”.

Theo ông Tuệ, chưa thể biết bên trong đập nước hoặc dưới lòng đất khu vực này còn có bao nhiêu đá cổ, nhưng theo logic thông thường, các mạch đá không chỉ có phần lộ thiên như hiện tại.

Từng khối các thanh đá lục lăng tương đối đều đặn và khá giống nhau về hình dáng đứng ken theo phương vuông góc, xiên nghiêng hoặc nằm song song so với mặt đất như được sắp đặt. Các khối đá xuất lộ cách xa dòng chảy vẫn giữ được vẻ đẹp “cổ điển” của kiểu dáng “đá đĩa” ở tỉnh Phú Yên hoặc làng Vân như đã biết.

Tuy nhiên, nếu đoạn suối đá qua làng Vân từng có thời gian dài ẩn mình dưới tán lá cổ thụ thì điểm đặc biệt của phần lớn quần thể đá cổ nơi hạ lưu Thủy điện H’Chan là từ lâu đã chịu tác động mạnh của dòng chảy sông Ayun vốn không mấy hiền hòa, nhất là vào mùa mưa.

Hàng trăm thanh đá bazan có tuổi đời triệu năm bị bào mòn đáng kể. Các biến động địa chất trước đó và chính sức mạnh của dòng nước sau này đã tạo thêm những vẻ đẹp khác lạ cho quần thể đá cổ ở nơi này. Những thanh đá vốn là mắc ma phun trào từ núi lửa có độ cứng khủng khiếp đã bị các dòng chảy bền bỉ mài láng cả ở phần trên lẫn bề ngang, thoáng trông như liền đặc từng mảng lớn.

Nhiều chỗ, các khối đá cổ còn bị nước tạo thành vùng lõm hoặc xuyên thủng những lỗ hổng có đường kính rộng cả mét. Rất nhiều hốc đá, hang đá đủ loại hình dáng, kích thước xuất hiện la liệt khắp cả một vùng hạ lưu thủy điện rộng lớn.

Từng khối các thanh đá lục lăng tương đối đều đặn và khá giống nhau đứng ken theo phương vuông góc như được sắp đặt.

Cùng với suối đá triệu năm tuổi ở làng Vân vừa được phát hiện, quần thể đá cổ trong khu vực hạ lưu của Nhà máy Thủy điện H’Chan là một di sản độc đáo mà thiên nhiên ban tặng. Quan sát thực tế, đối chiếu với các tài liệu chuyên môn liên quan, ông Tuệ cho rằng, các giá trị địa chất của quần thể đá cổ nơi đây tương ứng với Gành Đá Đĩa (tỉnh Phú Yên), suối đá cổ làng Vân cả về hình thức cấu tạo lẫn niên đại.