Căng bụng vì cơm trắng ăn với khô

Trong ký ức của tôi, hễ bữa ăn nào có khô cá lóc trộn xoài chua, khô cá trê chiên hay khô cá chạch nướng than hồng rực đỏ là hôm đó nồi cơm bị vét sạch, bụng đứa nào đứa nấy no căng mà vẫn thòm thèm.

Cơm trắng ăn với khô

Những năm nhà tôi sống trong đồng bưng, nhà nào cũng có một đến hai cái đìa. Mùa vụ là thời điểm vui nhất trong xóm. Nhà nhà tát đìa, tát ao, giở chà bắt cá để dành ăn trong mùa thu hoạch lúa. Cá nhỏ để ăn qua ngày, làm mắm. Cá to hơn phơi khô để ăn dần.

Gặp sui gia hoặc khách quý biếu cặp cá lóc, cá bông… là được khen. Cảnh vui nhất là cả xóm xúm lại làm khô. Các chị, các cô, các dì đánh vảy, cắt đầu cá, xẻ cá, rửa cá sạch sẽ… rồi chia lại cho nhau mỗi nhà năm ba ký, mỗi người mang về nhà tự ướp khô với bí quyết riêng của mình.

Tôi hay nhìn má ướp khô… Cá xẻ xong, má rửa sơ qua nước, sau đó má lấy rượu đế mua trong xóm đổ vào cá nhằm khử mùi tanh, rồi má rửa sạch với nước, để ráo. Rồi tiếp tục ướp vào cá các gia vị: đường, bột ngọt, ớt và muối…

Muốn khô ngon, má dùng ớt hiểm đỏ trồng sau nhà đâm với muối hột cho thật nhuyễn. Khi bắt đầu ướp, má kêu tôi trộn thật đều tay, rồi để 3 – 4 tiếng đồng hồ, mới đem đi phơi ngoài nắng, khô ngon đạt chuẩn là phơi ba nắng, nếu làm quà cho khách hoặc con cháu phương xa má tôi phơi thêm một nắng nữa rồi cho vào bao đóng gói.

Càng gần má, tôi càng thương má nhiều hơn. Nhớ những lần hai má con vác cuốc ra đồng thăm lúa trổ đòng đòng, làm rẫy, bắt cá về làm khô. Nhớ lúc hai má con mang những hạt giống rau cải ra ruộng cuốc lỗ, gieo hạt. Qua vài ngày, những mầm xanh bé xíu non tơ nhú lên từ đất phù sa màu mỡ, lòng tôi xao động, vui mừng khôn xiết. Rồi tôi bâng khuâng nghĩ ngợi, không biết mình còn bao nhiêu năm được ở bên má cùng má làm những con cá khô ngon “ứa nước miếng” thế này.

Những ngày tôi về thăm má, thăm quê, má luôn nấu những món ngon. Cả nhà quây quần bên vỉ khô nướng, khô chiên thơm nức mũi cùng chén cơm trắng thơm lừng mùi lúa mới. Má lúc nào cũng ép tôi ăn no căng bụng vì: “Về Sài Gòn, bây chẳng có đâu mà ăn”.

Một vụ mùa lúa mới đang về. Hương vị khô quê thoang thoảng đâu đây bên chái bếp hiên sau. Tôi tranh thủ thời gian về bên má, được má gội đầu bằng trái bồ kết thơm mùi da diết, được ngồi bên cửa sổ nghe đàn chim hót ríu ran, được ra đồng cùng má, được ăn những món má nấu đậm đà hương vị quê.