Cần chấm dứt đào tạo tiến sĩ kiểu tại chức

Nhiều ý kiến cho rằng nên cụ thể hóa cái gọi là công bố quốc tế để loại bỏ công bố trên tạp chí kém chất lượng. Trong khi đó, không ít người có quan điểm ngược lại.

Trước yêu cầu các nghiên cứu sinh (NCS) phải có công bố quốc tế trên các tạp chí chuyên ngành có phản biện mới được bảo vệ luận án tiến sĩ được nêu ra trong dự thảo quy chế đào tạo tiến sĩ mà Bộ GD&ĐT đang soạn thảo, khá nhiều ý kiến tỏ ra đồng tình.

Ông Phạm Hiệp, nghiên cứu sinh Đại học Văn hóa Trung Hoa (Đài Loan, Trung Quốc) cho rằng yêu cầu NCS có công bố quốc tế chính là quy định quan trọng nhất để nâng cao chất lượng của tiến sĩ ở Việt Nam.

“Yêu cầu NCS phải có công bố quốc tế thì có thể tạm yên tâm là trình độ của NCS cũng ở mức độ quốc tế. Thậm chí, quy chế mới không cần quy định các chi tiết khác, chỉ cần quy định đúng cái này thôi thì tôi tin rằng trong thực tế, những điều được quy định trong các chi tiết khác cũng sẽ diễn ra”, ông Hiệp khẳng định.

Theo ông Hiệp, với quy định này, số lượng NCS có thể sẽ giảm mạnh nhưng chất lượng yên tâm ngang tầm quốc tế.

Tuy nhiên, ông Phạm Hiệp cũng cho rằng cần xác định rõ hơn khái niệm công bố quốc tế. Theo ông Hiệp, các công bố trên các tạp chí thuộc danh mục tạp chí ISI, Scopus có thể là thước đo tốt cho nhiều ngành. Nhưng một số ngành khoa học xã hội và nhân văn, ngoài 2 danh mục này, các công bố quốc tế khác cũng tốt.

“Bản thân các GS ngành đó cần đưa ra được danh mục riêng của ngành, nếu họ cảm thấy iSI SCOPUS chưa đủ tốt. Ví dụ, ngành y ngoài danh mục ISI, Scopus còn có danh mục Index theo PubMed”.

Nhiều ý kiến chia sẻ quan điểm của NCS Phạm Hiệp. TS Nguyễn Nam Trân (ĐH Khoa học Tự nhiên, ĐH Quốc gia TP.HCM) cho rằng quy định chung chung về công bố quốc tế là chưa đủ vì “tạp chí quốc tế cũng thượng vàng hạ cám”.

“Với ngành Y và các ngành Khoa học kỹ thuật, tôi cho rằng cần phải có ít nhất một công bố ISI và một công bố quốc tế khác (có hoặc không có ISI vẫn được) với NCS là tác giả đứng tên đầu. Hiện nay, rất nhiều tạp chí quốc tế dễ đăng bài và chất lượng còn kém hơn cả tạp chí Việt Nam, đặc biệt là các tạp chí xuất bản ở Trung Quốc, Ấn Độ, Châu Phi và Đông Âu”, TS Trân nói.

PGS.TS Phạm Thanh Phong (ĐH Tôn Đức Thắng, hiện là giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Dongguk, Hàn Quốc) chia sẻ tại nơi ông đang làm giáo sư thỉnh giảng, NCS muốn bảo vệ phải có ít nhất 2 bài báo công bố trên tạp chí ISI (khoa học tự nhiên và kỹ thuật) hoặc ít nhất một bài trên Scopus (cho hầu hết các ngành khoa học xã hội và nhân văn).

“NCS chỉ bảo vệ một lần trước hội đồng khoa bảng của trường nhưng trước khi bảo vệ luận án phải được thẩm định của 5 giáo sư ngoài trường. Một người không đồng ý thì phải xem xét lại sau khi có giải trình của NCS để người thẩm định xem xét lần hai. Hội đồng khoa bảng của trường có thể có giáo sư ngoài trường”, TS Phong chia sẻ.

Từ đó, TS Phong kiến nghị, điều kiện để NCS được bảo vệ tiến sĩ ở Việt Nam là phải có tối thiểu 2 bài báo ISI và ít nhất một bài trên các tạp chí trong nước đối với ngành khoa học tự nhiên – công nghệ.

Nhiều ý kiến tranh luận về đào tạo tiến sĩ. Ảnh minh họa: Tiền Phong.

Ngành khoa học xã hội và nhân văn cần đảm bảo tối thiểu một bài trên Scopus (hoặc 1 chương sách do các nhà xuất bản khoa học uy tín phát hành) và một bài trên tạp chí trong nước.

Ngoài ra, quy định cũng nên có việc NCS phải tham gia các hội nghị khoa học quốc gia hoặc quốc tế để báo cáo các kết quả nghiên cứu của mình.

“Việc quy định phải có bài báo trên các tạp chí trong nước nhằm nâng cao chất lượng các tạp chí khoa học trong nước. Quy định tham gia sinh hoạt học thuật qua các hội nghị khoa học là bắt buộc nhằm giúp cho NCS trao đổi với đồng nghiệp về hướng nghiên cứu và tự giới thiệu bản thân với các nhà khoa học trong nước và quốc tế, cũng như trau dồi tiếng Anh học thuật” , TS Phong chia sẻ.

TS Phong cũng cho biết thực tế, tại Việt Nam, một số cơ sở nghiên cứu, đào tạo và một số nhóm nghiên cứu mạnh như Viện Toán học, Viện Khoa học Vật liệu, Viện Hàn lâm Khoa học Công nghệ Việt Nam đều yêu cầu NCS phải công bố ít nhất 2 bài ISI mới đủ điều kiện bảo vệ. Ngay tại ĐH Tôn Đức Thắng, NCS muốn có học bổng toàn phần cũng cần có 2 bài ISI.

Theo Lê Văn / Vietnamnet