Cách lựa chọn thực phẩm theo chỉ số đường huyết

Lựa chọn thực phẩm giữ vai trò quan trọng trong việc kiểm soát tốt đường huyết, trong đó nhóm carbohydrate là một trong những nhóm thực phẩm dễ làm tăng đường má.u sau ăn.

TS. Lê Thị Hương Giang, Trưởng khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện 19-8.

Tuy nhiên, không phải thực phẩm nào thuộc nhóm này khi ăn vào cũng làm tăng lượng đường huyết như nhau, mà còn phụ thuộc vào chỉ số đường huyết của thực phẩm. Vậy cách lựa chọn thực phẩm theo chỉ số đường huyết tốt cho người bệnh đái tháo đường như thế nào?

Chỉ số đường huyết của thực phẩm là gì?

Chỉ số đường huyết (Glycemic Index, viết tắt là GI) của thực phẩm được dùng để phản ánh tốc độ làm tăng lượng đường trong má.u sau khi nạp chất bột đường vào cơ thể.

Bởi vậy, chỉ số đường huyết của thực phẩm được coi là một tiêu chí lựa chọn thực phẩm cho người bệnh đái tháo đường để kiểm soát đường huyết.

Thực phẩm có chỉ số đường huyết cao sẽ làm tăng đường huyết nhanh sau khi ăn. Trong khi đó, thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp được tiêu hóa, hấp thụ và chuyển hóa chậm hơn. Nhờ đó giữ được nguồn năng lượng ổn định, không chỉ có lợi cho bệnh đái tháo đường, mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe như sức bền thể lực, kiểm soát cân nặng, giảm cholesterol má.u, giảm đề kháng insulin, ngăn ngừa nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

Thực phẩm giàu chất xơ có chỉ số đường huyết thấp, tốt cho sức khỏe của người bệnh đái tháo đường.

Cách lựa chọn thực phẩm theo chỉ số đường huyết ở người đái tháo đường

Chỉ số đường huyết của thực phẩm không được đo lường theo vị ngọt hay nhạt của thực phẩm đó, mà là thước đo lượng carbohydrate trong thực phẩm ảnh hưởng đến lượng đường trong má.u sau ăn. Cụ thể, chỉ số GI của thực phẩm được phân thành 3 loại: Thấp, trung bình và cao.

- GI thấp (55 hoặc thấp hơn): Bao gồm các loại rau; các loại đậu (đậu đỏ, đậu nành, đậu hà lan, đậu lăng, đậu bơ), trái cây tươi (cam, táo, lê, đào, kiwi), sữa và thực phẩm được chế biến từ sữa, yến mạch, bánh mì 100% ngũ cốc hoặc bánh mì lúa mạch đen…

- GI trung bình (từ 56 – 69): Khoai lang, khoai sọ, dứa, gạo lứt, bí đỏ… Nhóm thực phẩm này sẽ chuyển hóa thành đường với tốc độ vừa phải.

- GI cao (từ 70 trở lên): Gồm các loại thực phẩm giàu tinh bột như mật ong, nước mía, cơm nếp, khoai tây chiên, khoai nướng, mạch nha… Nhóm thực phẩm này có khả năng chuyển hóa và tăng đường huyết rất nhanh, không tốt cho sức khỏe của người bệnh đái tháo đường.

Người bệnh đái tháo đường có thể ăn táo vào bữa phụ nếu cảm thấy đói.

Dựa vào mức phân loại theo bảng chỉ số đường huyết của các loại thực phẩm thông dụng, người bệnh đái tháo đường có thể lựa chọn một số loại thực phẩm phù hợp nhằm kiểm soát lượng đường trong má.u hiệu quả.

Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến chỉ số đường huyết của thực phẩm:

- Thời gian chín của trái cây hoặc loại rau nào càng dài thì trái cây hoặc rau đó có chỉ số GI càng cao.

- Cách chế biến: Nước ép có chỉ số GI cao hơn trái cây tươi, khoai tây nghiền có chỉ số GI cao hơn khoai tây nướng cả củ, khoai lang bỏ lò sẽ có chỉ số GI cao hơn khoai lang luộc;

- Thời gian nấu nướng: Mì ống vừa đủ chín sẽ có chỉ số GI thấp hơn mì ống nấu chín hoàn toàn.

Người bệnh đái tháo đường nên chọn dùng thực phẩm có GI thấp và trung bình, hạn chế các thực phẩm có GI cao. Khi cần, nên phối hợp thực phẩm có chỉ số GI thấp với thực phẩm có chỉ số GI cao. Không nên dùng cùng lúc nhiều loại thực phẩm có chỉ số GI cao, GI trung bình.

Trên thực tế, không có một quy định chung nào về dinh dưỡng cho người bệnh đái tháo đường mà phù hợp với tất cả người bệnh. Vì vậy, để có một chế độ dinh dưỡng cân bằng, hợp lý, người bệnh nên được xây dựng thực đơn phù hợp với tình trạng bệnh lý, mục tiêu điều trị, điều kiện kinh tế và thói quen ăn uống của mỗi người.

Các hướng dẫn về chế độ dinh dưỡng cần nhấn mạnh đến kiểm soát chỉ số đường huyết, giúp duy trì đường huyết trong giới hạn an toàn, giảm nguy cơ biến chứng và kiểm soát cân nặng. Mỗi bữa ăn của người bệnh đái tháo đường nên chế biến đơn giản, ưu tiên các thực phẩm theo mùa, đầy đủ nhóm chất bột đường, chất đạm và chất béo, vitamin và khoáng chất… để giúp kiểm soát lượng đường huyết một cách tối ưu nhất.