Bức tranh toàn cảnh về giá năng lượng tại châu Âu

Trà My18:30 16/08/2022

Giá bán buôn điện và khí đốt tăng mạnh trên toàn cầu đồng nghĩa với việc các hộ gia đình trên khắp châu Âu phải đối mặt với hóa đơn năng lượng cao hơn nhiều trong năm nay và xa hơn nữa.

Trạm khí đốt Bulgartransgaz ở Ihtiman, Bulgaria ngày 5/5/2022. Ảnh: AFP/TTXVN

Tại sao giá nhiên liệu cao?

Các công ty năng lượng trả tiền để mua buôn khí đốt và điện sau đó bán cho người tiêu dùng. Như trong bất kỳ thị trường nào, giá mua buôn có thể tăng hoặc giảm, phụ thuộc vào cán cân cung và cầu. Thông thường, giá nhiên liệu sẽ giảm vào mùa Hè và tăng lên vào mùa Đông do nhu cầu sưởi ấm, chiếu sáng cao hơn.

Giá nhiên liệu bắt đầu tăng trên mức thông thường vào tháng 9/2021 và tiếp tục tăng cao hơn nữa sau tình trạng gián đoạn nguồn cung do xung đột Nga và Ukraine bùng phát vào tháng Hai.

Ngay trước khi xung đột bắt đầu, Chính phủ Đức đã ngừng đường ống Dòng chảy phương Bắc 2, vốn có thể tăng gấp đôi lượng khí đốt của Nga vận chuyển đến châu Âu vào tháng Bảy. Trong khi đó, khối lượng khí đốt đi bơm qua tuyến đường ống Dòng chảy phương Bắc 1 giảm xuống còn 20% công suất do các vấn đề về bảo trì.

Ngoài ra, sự cố hạt nhân của Pháp và một đợt nắng nóng trên khắp châu Âu vào mùa Hè này cũng làm gia tăng nhu cầu tiêu thụ nhiên liệu. Giá khí đốt tiêu chuẩn của châu Âu tại trung tâm TTF của Hà Lan đã tăng gần 350% so với cùng kỳ năm ngoái.

Đà tăng sẽ kéo dài?

Nhiều nhà phân tích trên thị trường khí đốt dự đoán giá mặt hàng này sẽ tiếp tục tăng trong hai năm tới hoặc hơn. Cuộc cạnh tranh trên toàn cầu đối với khí đốt và than đá trong mùa Đông năm nay dự kiến sẽ khiến giá nhiên liệu khó giảm.

Video đang HOT

Bên cạnh đó, nếu xảy ra bất kỳ tình trạng gián đoạn nguồn cung khí đốt nào từ Nga, như việc ngừng cung cấp hoàn toàn thông qua đường ống Dòng chảy phương Bắc 1, giá sẽ tiếp tục tăng.

Mặc dù các quốc gia châu Âu đang trên đà nạp đầy các kho dự trữ khí đốt lên mức tối thiểu 80% vào ngày 1/10, song một mùa Đông lạnh giá có thể làm cạn kiệt nguồn dự trữ trên một cách nhanh chóng.

Tại sao giá bán lẻ tăng?

Nhiều nhà cung cấp năng lượng chuyển chi phí cao hơn “sang vai” người tiêu dùng thông qua biểu giá bán lẻ. Ví dụ, ở Anh, đối với hóa đơn nhiên liệu kép (điện và khí đốt), chi phí bán buôn có thể chiếm 40% tổng hóa đơn.

Các nhà cung cấp có thể mua năng lượng trên thị trường bán buôn vào ngày giao hàng, trước một ngày và trước hàng tháng, khi họ cố gắng dự đoán khi nào giá sẽ thấp hơn và mua bao nhiêu để đáp ứng nhu cầu của khách hàng.

Nếu các nhà cung cấp không mua đủ năng lượng, họ có thể phải mua thêm với giá cao hơn, tùy thuộc vào diễn biến thị trường.

Hành động của chính phủ

Trong tháng Bảy, Liên minh châu Âu (EU) vào đã yêu cầu các quốc gia thành viên tự nguyện giảm nhu cầu khí đốt lên đến 15% trong mùa Đông này với việc áp dụng các biện pháp cắt giảm bắt buộc.

Một số chính phủ châu Âu đã thực hiện các biện pháp để giảm tiêu thụ như luật về sử dụng điều hòa không khí và mức độ sưởi ấm trong các tòa nhà công cộng và thương mại.

Đức đã chuyển sang giai đoạn thứ hai của kế hoạch khí đốt khẩn cấp ba giai đoạn. Trong giai đoạn thứ ba, nguồn cung đối với ngành công nghiệp dự kiến sẽ bị cắt giảm. Nước này cũng sẽ áp dụng thuế khí đốt để phân bổ chi phí cao do việc thay thế khí đốt của Nga cho tất cả người tiêu dùng cuối từ tháng Mười. Biện pháp này có thể khiến hóa đơn năng lượng của Đức tăng thêm 480 euro/năm.

Các chính phủ cũng đã công bố những biện pháp như trợ cấp, loại bỏ thuế môi trường hoặc thuế VAT. Anh, quốc gia phụ thuộc nhiều vào khí đốt để sưởi ấm, đã đưa ra mức trần giá đối với biểu giá năng lượng và giới hạn lợi nhuận của các nhà cung cấp ở mức 1,9%.

Người tiêu dùng có thể làm gì?

Các hộ gia đình chiếm 30 – 40% nhu cầu khí đốt của châu Âu, với khoảng 80% nhu cầu khí đốt trong gia đình là sưởi ấm. Thông thường nhu cầu sẽ cao hơn vào mùa Đông, kéo dài từ tháng Mười đến tháng Ba. Theo các nhà phân tích của Bernstein, một số biện pháp nhất định có thể giúp các hộ gia đình giảm một phần ba nhu cầu khí đốt.

Điều chỉnh nhiệt độ giảm 1 độ C từ 20 độ C xuống 19 độ C có thể làm giảm nhu cầu khí đốt trong gia đình khoảng 7%. Mặc một chiếc áo len dày ở nhà trong mùa Đông cũng có thể giúp tiết kiệm thêm 4% nhu cầu tiêu thụ khí đốt.

Trì hoãn việc sưởi ấm đến tháng Mười Một thay vì tháng Mười hoặc ngừng dùng hệ thống sưởi vào tháng Hai thay vì tháng Ba có thể tiết kiệm nhiên liệu 3 – 6%. Tắt bộ tản nhiệt trong các phòng không sử dụng, thay vòi sen bằng vòi tiết kiệm nước có thể tiết kiệm thêm 7% nhu cầu.

Ưu thế khí đốt của Nga đang giảm dần?

Sức mạnh từ "vũ khí" khí đốt của Nga với EU dường như đang suy giảm đáng kể khi lượng dự trữ tăng và nguồn cung đa dạng hơn.

Đường ống của nhà máy lưu trữ khí đốt Reckrod, gần Eiterfeld, miền trung nước Đức. Ảnh: AP

Theo trang tin Oilprice.com mới đây, các nhà phân tích tại công ty dịch vụ tài chính và ngân hàng đa quốc gia của Anh Standard Chartered cho biết, kho khí đốt của châu Âu đang được lấp đầy mặc dù nguồn cung đường ống của Nga giảm đáng kể trong năm nay, điều này đã làm suy yếu sức mạnh "vũ khí khí đốt" của Moskva đối với EU.

Các nhà phân tích được Bloomberg trích dẫn lưu ý: "Mọi người từng nghĩ rằng châu Âu khó có thể trải qua một mùa Đông thoải mái mà không có khí đốt của Nga, nhưng nhờ vào 'sức mạnh' của kho dự trữ, chúng tôi cho rằng điều đó có thể xảy ra. Sức mạnh 'vũ khí' khí đốt của Nga đã suy giảm đáng kể".

Theo Standard Chartered, châu Âu bắt đầu mùa sưởi ấm (mùa Đông) năm nay với lượng khí đốt dự trữ thấp hơn định mức theo mùa, nhưng tốc độ xây dựng kho lưu trữ khí đốt ở châu Âu vào mùa Hè này đã tăng nhanh.

Tháng trước, Nga cho biết nguồn cung cấp khí đốt qua Nord Stream sẽ bị cắt xuống chỉ còn 20% công suất, vài ngày khi Gazprom khởi động lại đường ống ở mức 40% công suất sau khi bảo trì định kỳ 10 ngày. Lời giải thích của Nga về việc dòng khí đến châu Âu thậm chí còn thấp hơn là do một tuabin khác tại một trạm nén đã được gửi đi sửa chữa, trong khi tuabin mà Canada trả lại sau khi bảo trì vẫn chưa được trả lại và lắp đặt.

Theo các nhà phân tích của Standard Chartered, mặc dù lượng giao hàng của Nga qua Nord Stream thấp, nhưng lượng khí tồn kho của EU vẫn "tăng tương đối mạnh". Ngân hàng này ước tính rằng ngay cả khi Nga cắt tất cả các dòng khí đốt đến châu Âu, mùa khai thác ở châu Âu sẽ kết thúc với lượng khí dự trữ đủ để cung cấp cho mùa Đông.

Dữ liệu từ Cơ sở hạ tầng khí đốt châu Âu cho thấy, tính đến ngày 9/8, kho chứa khí đốt của EU đã đầy 72,4%, trong đó kho chứa của Đức đầy 73%, do châu Âu đang vận chuyển khối lượng khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) kỷ lục từ Mỹ và các nhà cung cấp khác để thay thế đường ống khí đốt của Nga.

Nhưng theo hãng tin AP, một mình LNG không thể lấp đầy khoảng trống do thiếu nguồn cung từ Nga tạo ra. Các cơ sở xuất khẩu LNG của thế giới đang hoạt động hết công suất trong bối cảnh thị trường năng lượng thắt chặt và không còn khí đốt. Một vụ nổ tại một nhà ga của Mỹ ở Freeport, Texas gần đây, khiến châu Âu mất đi 25% nguồn cung chỉ sau 1 đêm.

Thêm vào đó, châu Âu sẽ phải cạnh tranh với châu Á về lượng LNG hạn chế, với các nhà phân tích tại Capital Economics dự báo giá sẽ ở mức cao. Ngay cả giá của Mỹ cũng sẽ tăng lên vì nước này là nhà xuất khẩu LNG lớn.

Do đó, duy trì các nguồn năng lượng khác có thể là chìa khóa cho châu Âu. Ví dụ, Đức đang kéo dài việc vận hành các nhà máy than. Mặt khác, các quốc gia EU đang tìm cách bảo đam nguồn cung năng lượng thay thế, với các nhà lãnh đạo của Italy, Pháp và EU gần đây đã ký kết các thỏa thuận với các đối tác của họ ở Algeria, Azerbaijan và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất.

Tuy nhiên, bất chấp việc dự trữ khí đốt tăng lên cùng nguồn cung đa dạng hơn, các ngành công nghiệp ở châu Âu, bao gồm cả nền kinh tế lớn nhất là Đức, cảnh báo rằng họ có thể phải cắt giảm sản lượng trong bối cảnh cuộc khủng hoảng khí đốt có thể dẫn đến sự sụp đổ của chuỗi cung ứng và sản xuất.

Bộ trưởng Đức: Mô hình kinh doanh phụ thuộc khí đốt của Nga đã sụp đổ Bộ trưởng Kinh tế và Khí hậu Đức Robert Habeck cho rằng nước này đã bắt đầu phải chấp nhận thực tế khó khăn sau nhiều năm sử dụng năng lượng giá rẻ của Nga. Bộ trưởng Robert Habeck. Ảnh: Getty Images Phát biểu tại cuộc họp ngày 15/8, Bộ trưởng Robert Habeck tuyên bố mô hình kinh doanh của Đức dựa vào...