Bộ Y tế công bố các bằng chứng tác hại của thuốc lá mới

Riêng năm 2023, cả nước đã ghi nhận 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng với các triệu chứng ngộ độc , tổn thương phổi , đột quỵ não…

Hội thảo Công bố tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng do Bộ Y tế tổ chức.

Tác hại đã nhìn thấy rõ

Tại hội thảo Công bố tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng do Bộ Y tế tổ chức ngày 29/10, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho biết: “Năm 2024, Bộ Y tế chủ trì phối hợp nghiên cứu, công bố chính thức tác hại của các loại thuốc mới. Bộ Y tế đã giao Cục Quản lý khám, chữa bệnh, Viện chiến lược chính sách y tế… tổng hợp và phân tích các nghiên cứu, báo cáo của quốc tế và trong nước về tác hại của thuốc lá mới để đề xuất các biện pháp ngăn chặn thuốc lá mới”.

Theo đó, sau hơn 10 năm thực hiện Luật Phòng chống tác hại thuốc lá, triển khai các biện pháp kiểm soát, tỷ lệ sử dụng thuốc có giảm nhưng chậm. Số liệu năm 2021 cho thấy, tỷ lệ nam giới trưởng thành hút thuốc vấn ở mức cao là 41,1%; ở cả nam và nữ là 20,48%. Việt Nam vẫn thuộc quốc gia có tỷ lệ hút thuốc lá cao trên thế giới .

Việc hút thuốc lá chủ động và cả thụ động (hít phải khói thuốc) là nguy cơ gia tăng các bệnh không lây nhiễm, gây tử vong hàng đầu.

Đáng chú ý, trong những năm gần đây, bên cạnh thuốc lá truyền thống, trên thị trường xuất hiện các loại thuốc lá mới gồm: thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và sản phẩm lai giữa 2 loại này. Mặc dù chưa dc phép nhập khẩu, bán và quảng cáo nhưng tình hình sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới vẫn đáng lo ngại, nhất là ở các khu vực thành thị. Chưa kể việc lợi dụng các sản phẩm thuốc lá mới để trà trộn ma túy khi các bệnh viện đã ghi nhận các trường hợp sử dụng thuốc lá điện tử bị ngộ độc ma túy, loạn thần.

“Tất cả các loại thuốc lá đều có hại cho sức khỏe . Việc có thêm các loại thuốc lá mới còn làm gia tăng thêm gánh nặng bệnh tật cho người dân, trầm trọng thêm các vấn đề y tế công cộng”, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn khẳng định.

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn phát biểu tại Hội thảo.

Theo đó, nghiên cứu về tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng của Bộ Y tế cho thấy: Tại gần 700 cơ sở khám bệnh, chữa bệnh năm 2023 đã ghi nhận 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng với các triệu chứng: Dị ứng, ngộ độc, tổn thương phổi cấp, và cả đột quỵ não. Số ngày điều trị trung bình từ 1-6 ngày; có 5% số bệnh nhân sau điều trị vẫn để lại di chứng.

Bộ Y tế công bố tác hại đối với sức khỏe của thuốc lá điện tử bao gồm các tác hại cấp tính như: Hút thuốc lá có thể dẫn đến tổn thương phổi cấp có thể dẫn đến tử vong (EVALI), bị thương và bỏng do nổ pin và cháy thiết bị và ngộ độc do quá liều nicotin và ngộ độ các chất ma túy được pha trộn vào dung dịch thuốc lá điện tử.

Hút thuốc lá điện tử có thể gây các bệnh về hô hấp , tim mạch , ung thư, bệnh răng miệng ; đặc biệt phụ nữ mang thai hút thuốc lá điện tử có thể gây nguy hiểm cho thai nhi (gây hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh hay những dị tật thính giác và béo phì ở trẻ em, giãn phế quản ở trẻ sơ sinh).

Các vấn đề sức khỏe khác liên quan đến hút thuốc lá điện tử như: Đau đầu, ho, mất ngủ, suy nhược, đau ngực ở người sử dụng là người trẻ tuổi; kích ứng cổ họng, ho, chóng mặt, nhức đầu, buồn nôn; trầm cảm, lo âu, bốc đồng…

Đặc biệt, thuốc lá điện tử chứa nicotine – chất gây nghiện mạnh, có hại cho sự phát triển não bộ thanh thiếu niên dưới 25 tuổi. Nicotine ảnh hưởng xấu đến sự hình thành các khớp thần kinh (Synapse), gây ra vấn đề về trí nhớ, tập trung, học tập, tự chủ và rối loạn tâm trạng. Hậu quả lâu dài nghiêm trọng bao gồm nghiện, có thể dẫn đến rối loạn nhận thức, cảm xúc, giảm khả năng tập trung, học tập; liên quan đến các rối loạn tâm thần.

Với thuốc lá nung nóng, khói tỏa từ các sản phẩm thuốc này có thành phần rất giống với khói tỏa của thuốc lá điếu, có chứa nhiều chất độc có khả năng gây ra nhiều bệnh như: Hô hấp, tim mạch, ung thư; bệnh về hệ thần kinh, hệ sinh sản, trí não, ảnh hưởng đến sức khỏe phụ nữ mang thai, trẻ em, vị thành niên.

Người hút thuốc lá nung nóng có thể dẫn tới các ảnh hưởng liên quan đến suy yếu khả năng sống của tế bào tiền tạo xương và quá trình chữa lành gãy xương, làm giảm khả năng miễn dịch và tăng viêm nhiễm, có khả năng gây độc tế bào, có liên quan đến bệnh viêm da dị ứng, các bệnh viêm nhiễm, ố răng miệng…

Đặc biệt, trong sol khí của thuốc lá nung nóng còn có chứa nhiều các chất như: Nhôm, titan, stronti, molypden, thiếc và antimon… gây ảnh hưởng sức khỏe.

Về tác động đến trật tự xã hội , Thượng tá Nguyễn Duy Trung, Phó Trưởng phòng 5, Cục Phòng, chống tội phạm, Bộ Công an cảnh báo: “Qua theo dõi của Bộ Công an, những năm gần đây, tình trạng mua bán, sử dụng thuốc lá điện tử thế hệ mới và thuốc lá điện tử có pha tẩm ma túy trên thế giới và ở Việt Nam diễn biến rất phức tạp, nhất là trên không gian mạng, các sàn thương mại điện tử. Chỉ riêng 6 tháng đầu năm 2024, lực lượng Công an cả nước đã phát hiện, bắt giữ, khởi tố 35 vụ; xử lý 24 vụ, 31 đối tượng liên quan đến mua bán, vận chuyển, tàng trữ, sử dụng thuốc lá điện tử có chứa chất ma túy”.

Đáng lo ngại, lực lượng chức năng cũng phát hiện nhiều vụ việc các đối tượng sản xuất, mua bán cốt CBD (có chứa cần sa tổng hợp) để bơm, tiêm vào thuốc lá điện tử.

Các đối tượng thường xuyên tạo ra các sản phẩm thuốc lá điện tử có chứa chất ma túy (Ampire, găngster, Amtestdam, Bestas, Wukong…) với nhiều mẫu mã, tên gọi, hương vị, chất ma túy khác nhau, đi liền với các quảng cáo (chủ yếu lợi dụng không gian mạng) gây hiểu lầm (có tác dụng thần kỳ, tạo khoái cảm, tăng lực, không có chất cấm, không có tác hại…) nhằm thu hút giới trẻ, đối phó với sự phát hiện, ngăn cấm, lên án của gia đình, xã hội, sự đấu tranh của lực lượng chức năng. Nếu chỉ nhìn bề ngoài rất khó phân biệt được đâu là ma tuý “núp bóng”, đâu là sản phẩm tiêu dùng bình thường. Các đối tượng còn thường xuyên thay đổi, sử dụng các chất ma túy mới, chưa được quy định trong Danh mục chất ma túy của chính phủ quy định để tạo các sản phẩm thuốc lá điện tử có thành phần chất ma túy mới nhằm tránh bị xử lý.

Thống nhất phương án cấm

Lãnh đạo Bộ Y tế cho biết: Với những bằng chứng về tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, Bộ Y tế đề xuất, trước mắt Quốc hội cần ban hành Nghị quyết cấm nhập khẩu, sản xuất, phân phối, bán và quảng cáo, khuyến mại thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng ở tất cả các dạng. Trong thời gian tới, các quy định này cần được nghiên cứu luật định khi sửa Luật phòng chống tác hại của thuốc lá.

Bên cạnh đó, Chính phủ quy định trách nhiệm của các bộ ngành liên ngành và cộng đồng trong tăng cường hiệu lực thực thi quy định cấm. Vận dụng kinh nghiệm thành công và chưa thành công của một số quốc gia trong khu vực và quốc tế trong thực thi quy định ngăn chặn thuốc lá mới, cần thực hiện các biện pháp như: Truyền thông, giáo dục; quy định các biện pháp thực thi nhằm ngăn chặn việc mua bán, cung cấp, nhập lậu và quảng cáo thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và thuốc lá mới khác.

Cần triển khai việc hỗ trợ cai nghiện cho người sử dụng, thiết kế dịch vụ hỗ trợ cai nghiện phù hợp cho vị thành niên, thanh niên sử dụng thuốc lá mới nhằm giảm thiểu nguy cơ và tác hại nghiêm trọng của nghiện nicotine ở vị thành niên và thanh niên.

“Qua công tác đấu tranh với tội phạm về ma túy “núp bóng” thuốc lá điện tử; Bộ Công an nhận thấy những đề xuất về việc cần sớm hoàn thiện chính sách pháp luật về thuốc lá mới, trong đó đề xuất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, quảng cáo thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng của Bộ Y tế là hợp lý”, Thượng tá Nguyễn Duy Trung nhấn mạnh.

Cũng đồng tình với phương án cấm các sản phẩm thuốc lá mới, TS. Nguyễn Nho Huy, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục thể chất (Bộ Giáo dục và Đào tạo) cũng khẳng định: “Trước tình hình số học sinh sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tăng mạnh (từ 2,6% vào năm 2019 đến 8% vào năm 2023); trong khi, việc kiểm tra, giám sát học sinh sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng trong nhà trường đặc biệt là ở ngoài nhà trường còn gặp nhiều khó khăn, chưa đạt hiệu quả. Chúng tôi đồng tình với Bộ Y tế về việc đề xuất Quốc hội cần ban hành Nghị quyết về tăng cường quản lý, không cho phép sản xuất, nhập khẩu, kinh doanh, quảng cáo và lưu hành các sản phẩm thuốc lá mới. Đồng thời, ban hành chính sách phù hợp để quản lý các điểm bán lẻ thuốc lá; có quy định, hướng dẫn chi tiết về cơ chế phối hợp giữa các bộ, ngành, chính quyền địa phương về quy định cấm buôn bán thuốc lá ngoài cổng trường học; chế tài xử phạt và trách nhiệm xử lý của các đơn vị có liên quan”.