Bộ trưởng giáo dục: ‘Chúng tôi đang giảm tải cho học sinh’
Trao đổi với VnExpress, Bộ trưởng Phạm Vũ Luận cho biết ngành giáo dục đang điều chỉnh nội dung chương trình giáo dục phổ thông theo hướng tinh giản, loại bỏ những phần trùng lặp, hàn lâm và không phù hợp với trình độ, tâm sinh lý của học sinh.
- Bộ GD&ĐT đã nhiều lần quyết định giảm tải nội dung dạy học nhưng đến nay học sinh, phụ huynh vẫn than thở chương trình học nặng, Bộ trưởng nhìn nhận vấn đề này như thế nào?
- Trong 3 lần cải cách giáo dục (năm 1950, 1957, 1982) và lần đổi mới chương trình giáo dục phổ thông năm 2000 vừa qua, tư tưởng chỉ đạo và việc thiết kế chương trình giáo dục phổ thông vẫn được giữ theo nguyên tắc: Chú trọng truyền thụ kiến thức lý thuyết một chiều cho học sinh, chưa coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học. Các môn học của phổ thông được xây dựng theo các lĩnh vực khoa học riêng rẽ, ví dụ như Văn, Sử, Địa, Toán, Lý, Hóa…. Nội dung sách giáo khoa các môn học của từng cấp đều thiết kế theo vòng tròn đồng tâm.
Do kiến thức của nhân loại phát triển rất mạnh, nên với cách thiết kế đó khối lượng kiến thức cần đưa vào nhà trường ngày càng lớn, dồn ép lần lượt vào các bậc học cao (tiến sĩ, đại học, cao đẳng) và dồn dần xuống phổ thông.
Cách thiết kế như vậy tất yếu dẫn đến kiến thức dạy và học trong nhà trường mang tính hàn lâm, xa rời cuộc sống. Không ít kiến thức học rất khó, mất rất nhiều thời gian và công sức học tập trong trường phổ thông nhưng ít được sử dụng tới trong cuộc sống.
Cách thiết kế nội dung theo vòng tròn đồng tâm cũng tạo nên sự trùng lặp, trong đó có nhiều sự trùng lặp biết mà không thể tránh được. Ở một phía khác, với những học sinh giỏi và có dấu hiệu của tài năng, chương trình học hiện nay cũng không phù hợp, vừa nặng do phải học quá nhiều nội dung khác nhau, vừa nhẹ đối với phần thuộc sở trường và năng khiếu của cá nhân học sinh.
Đó là những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng quá tải của chương trình giáo dục phổ thông hiện hành. Nhận thức được việc này, Bộ Giáo dục đã và đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ với các khóa học sinh hiện tại để giảm tải cho các em.
Bộ trưởng Phạm Vũ Luận trao đổi với VnExpress bên hành lang Quốc hội. Ảnh: Thanh Thanh.
Video đang HOT
- Các giải pháp đó là gì, thưa bộ trưởng?
- Đó là chủ động rà soát, điều chỉnh nội dung chương trình giáo dục phổ thông theo hướng tinh giản, loại bỏ những phần trùng lặp, hàn lâm, xa rời thực tế và không phù hợp với trình độ, tâm sinh lý lứa tuổi học sinh.
Bộ giao quyền chủ động và hướng dẫn nhà trường, giáo viên xây dựng kế hoạch dạy học và thực hiện chương trình giáo dục một cách linh hoạt, phù hợp với học sinh, gắn với các di sản văn hóa, lịch sử và thực tiễn địa phương. Đồng thời, hướng dẫn các trường chủ động xây dựng các chủ đề tích hợp, liên môn với những nội dung kiến thức được đề cập đến ở hai hay nhiều môn học theo hướng: chỉ dạy kiến thức đó trong một môn học và bổ sung thêm những kiến thức liên quan đến các môn còn lại. Hoặc tách những kiến thức có liên quan ra khỏi các môn học, xây dựng thành các chủ đề liên môn để tổ chức dạy học riêng.
Bộ chỉ đạo các cơ sở giáo dục tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ đổi mới phương pháp dạy học. Để làm được việc này, Bộ đã xây dựng diễn đàn trực tuyến “Trường học kết nối” để tổ chức và quản lý các hoạt động chuyên môn trong nhà trường, thực hiện tập huấn và hỗ trợ, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ giáo viên về đổi mới phương pháp dạy và học. Đồng thời tạo môi trường học tập tích cực, chủ động và sáng tạo cho học sinh trong cả nước.
Từng nhà trường áp dụng các hình thức tổ chức và phương pháp dạy học tiên tiến, yêu cầu học sinh vận dụng tổng hợp kiến thức, kỹ năng vào giải quyết các vấn đề của cuộc sống, ví dụ như: phương pháp “Bàn tay nặn bột”, mô hình trường học mới VNEN, phương pháp dạy Tiếng Việt lớp 1 Công nghệ giáo dục…
Ngoài ra, Bộ cũng chỉ đạo thực hiện đổi mới công tác thi, kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh theo hướng chuyển từ chú trọng kiểm tra kết quả ghi nhớ kiến thức cuối kỳ, cuối năm sang kết hợp kết quả đánh giá quá trình học, năng lực vận dụng kiến thức; coi trọng đánh giá để giúp đỡ học sinh về phương pháp học tập, động viên sự cố gắng, tinh thần hứng thú học tập của các em trong quá trình học tập, rèn luyện trong và ngoài nhà trường.
Với các giải pháp này, chương trình giáo dục phổ thông đã được điều chỉnh theo hướng tinh giản, tránh được việc học sinh phải học lại cùng một nội dung kiến thức, gây quá tải; tạo điều kiện cho các trường được chủ động, linh hoạt áp dụng các hình thức tổ chức giáo dục, các phương pháp dạy học tiên tiến, nhờ đó học sinh hứng thú học tập hơn, giảm tải được việc dạy và học xét cả về nội dung kiến thức, tâm lý học sinh.
- Đề án đổi mới mới giáo dục gần đây chỉ nhấn mạnh việc chuyển nền giáo dục chú trọng truyền thụ kiến thức một chiều sang nền giáo dục chú trọng hình thành phẩm chất và kỹ năng người học mà chưa thấy nhắc đến việc giảm tải chương trình, nguyên nhân là gì, thưa Bộ trưởng?
- Trong phạm vi chương trình và sách giáo khoa mới cũng có sự thay đổi lớn và căn bản theo nguyên tắc: Tích hợp cao ở lớp và cấp học dưới; Tự chọn và phân hóa cao ở lớp và cấp học trên. Cách thiết kế này cho phép lựa chọn có chủ đích các kiến thức đưa vào nhà trường không phải phụ thuộc vào tầm quan trọng của các môn khoa học, mà là những nội dung phù hợp với lứa tuổi (tâm lý, kỹ năng, nhận thức…) của học sinh, gần gũi với cuộc sống, thiết thực tham gia vào quá trình hình thành phẩm chất và năng lực của người học.
Với chương trình tích hợp này, đến hết trung học cơ sở học sinh đã có đủ kiến thức, phẩm chất và kỹ năng cần thiết để học nghề (phân luồng), sau đó là lập nghiệp. Ở cấp trung học phổ thông (lớp 10, 11, 12), chương trình học và sách giáo khoa sẽ được thiết kế theo hướng phân hóa cao. Học sinh sẽ căn cứ năng lực học tập của mình, lựa chọn các môn học khác nhau thuộc lĩnh vực khoa học xã hội nhân văn hoặc khoa học tự nhiên.
Cách thiết kế như vậy sẽ không tạo sức ép dồn kiến thức các lĩnh vực khoa học vào nhà trường. Cùng với những đổi mới trong phương pháp dạy và học theo hướng chú trọng phát triển phẩm chất và kỹ năng cho người học, cách thiết kế này sẽ tạo ra khả năng thực tế khắc phục hiện tượng quá tải và dạy thêm học thêm tràn lan hiện nay.
- Đề án đổi mới này học tập kinh nghiệm của những nước nào thưa Bộ trưởng?
- Quá trình xây dựng đề án đổi mới chương trình và sách giáo khoa phổ thông lần này, chúng tôi đã tổ chức tổng kết kinh nghiệm xây dựng và phát triển chương trình giáo dục phổ thông của Việt Nam từ trước đến nay ở cả hai miền đất nước, đặc biệt là qua ba cuộc cải cách giáo dục và lần đổi mới chương trình giáo dục phổ thông năm 2000, đồng thời tham khảo khoảng 40 bộ chương trình, sách giáo khoa của các nước có nền giáo dục phát triển trên thế giới và trong khu vực, trong đó có những nước có nhiều nét tương đồng với văn hóa và lịch sử của Việt Nam.
Cũng phải nói thêm rằng, chúng tôi không chỉ học tập kinh nghiệm đổi mới chương trình và sách giáo khoa các nước đã làm, mà còn quan tâm nghiên cứu xu hướng phát triển giáo dục các nước trong tương lai.
Theo VNE
Đổi mới giáo dục, cần một sự đột phá
Vừa rồi, xã hội hoảng lên vì con số thống kê 72.000 sinh viên ra trường thất nghiệp. Ai cũng biết con số điều tra ở Việt Nam độ tin cậy ở mức vừa phải, hay nói chính xác hơn là có sự chênh lệch với thực tế và với cách điều tra khác nhau. Thế nhưng người ta vẫn hoảng, chắc một phần vì bức xúc với giáo dục.
72.000 sinh viên thất nghiệp không có gì phải hoảng. Điều này đã được dự báo từ trước, khi mà chúng ta quyết định thành lập nhiều trường đại học, cao đẳng. Bên cạnh đó, để bằng chị bằng em, tỷ lệ sinh viên trên vạn dân cũng cao vòi vọi (mà gần đây đã điều chỉnh hạ thấp). Hơn nữa, một quốc gia được đánh giá đang trong thời kỳ dân số vàng, tỷ lệ người trong độ tuổi lao động cao, số về hưu phải thay thế thấp, ai vào biên chế coi như đời đời ấm no..., thì 72.000 sinh viên ra trường thất nghiệp có gì lạ.
Hàng nghìn cử nhân xếp hàng nộp hồ sơ thi công chức ở Hà Nội. (Ảnh: Radiovietnam)
Bước vào kinh tế thị trường, cung cầu có ảnh hưởng rất lớn đến sản xuất thì cung tăng, cầu giảm cũng là một dấu hiệu tích cực để mỗi cá nhân, từng nhà trường phải tăng chất lượng hoặc tìm hướng đi, ngành học phù hợp. Đâu phải thời bao cấp mà đòi hỏi sản phẩm sản xuất theo kế hoạch và có địa chỉ bao tiêu, bất luận tốt xấu.
72.000 cử nhân thất nghiệp sẽ giúp thanh niên thận trọng, tỉnh táo và khôn ngoan hơn trong chọn ngành chọn nghề. Đồng thời rèn luyện khả năng dám chấp nhận, dám thay đổi bản thân. Trong một thế giới biến chuyển chóng mặt như hôm nay thì nên điều chỉnh nghề nghiệp cho phù hợp với xã hội chứ đừng ngồi chờ cuộc sống gọi tên mình.
Nhân đây cũng nói luôn chuyện chợ luận văn mà dư luận và cả một số nhà quản lý từng bức xúc, rên rỉ. Có vị đòi dẹp?! Thời đại Internet phủ ra cả ruộng rau mà dùng các biện pháp hành chính truyền thống thì sao cấm nổi? Cái gì ở trên mạng bây giờ chả có. Tại sao không đặt vấn đề ở khâu chấm luận văn, cách thi cử ở đại học? Luận văn tiến sỹ, thạc sỹ không có cái mới lấp lóe trong đó mà cũng chấm cho qua thì lỗi thuộc về ông thầy (hướng dẫn, hội đồng chấm) chứ đừng đổ hết cho cái chợ.
Tư duy giáo dục luẩn quẩn như như thế thì "đổi mới toàn diện và căn bản" e khó trăm bề. Dĩ nhiên đổi mới tư duy giáo dục không chỉ riêng ngành giáo dục mà quan chức từ hàng xã hàng huyện và bản thân phụ huynh cũng phải thay đổi thì mới được. Nhiều hạn chế, tiêu cực trong nhà trường hiện nay xuất phát từ quan chức địa phương. Không có tư duy mới về giáo dục thì mọi thay đổi đều là tiểu tiết, như dùng dầu gió chữa bệnh ung thư, tốn tiền dân mà hiệu quả chả biết thế nào.
Thời đại toàn cầu hóa, thời kỳ hội nhập, thế hệ 9x là công dân toàn cầu. Vậy hà cớ gì không tiếp thu những cái hay (phù hợp) trong lĩnh vực giáo dục mà các nước tiên tiến đã nghiên cứu và áp dụng? Nói như GS Hồ Ngọc Đại là bây giờ nếu nghiên cứu chế tạo thành công cái cày chìa vôi bằng vàng đi nữa thì nó vẫn là cái cày trâu kéo, không bao giờ là chiếc máy cày.
Luận điểm trên sẽ có nhiều người sử dụng "tính dân tộc", "tính kế thừa", "văn hóa"...để phản biện. Trước khi trao đổi việc này, chúng ta cùng nhau trả lời xem tại sao học sinh Việt Nam du học đều học được, học tốt và hầu hết đều "nên người".
Hãy mạnh dạn tậu hẳn một chiếc máy cày để dùng, dĩ nhiên là phải chấp nhận phá tan bờ vùng bờ thửa để lấy chỗ máy chạy. Cuộc cách mạng nào chả tổn thất, cuộc giải phẫu nào không đau?
Chính khách và nhà cải cách có hai khuôn mặt. Nhà cải cách dốc sức lo cho sự thành bại của cuộc cách mạng, còn chính khách phải bận bịu với đám đông.
Hôm rồi xem chương trình "Dân hỏi bộ trưởng" trên vô tuyến, thấy Bộ trưởng Phạm Vũ Luận trả lời về giáo dục, nghe cuộc đổi mới sắp tới có vẻ yên ổn quá, yên tâm quá, thuận lợi quá...đâm ra lại lo lo.
Theo VOV.VN
Quốc tế đánh giá cao mô hình giáo dục cho trẻ khó khăn Việt Nam Theo phóng viên TTXVN tại Bỉ, Hội nghị lần thứ 2 về tài trợ toàn cầu cho giáo dục diễn ra từ ngày 25-28/6 tại Brussels với sự tham dự của gần 1.000 đại biểu đến từ 60 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Đoàn Việt Nam do Bộ trưởng Giáo dục-Đào tạo Phạm Vũ Luận dẫn đầu. Hội nghị...