Bỏ phiếu tín nhiệm ứng viên GS, PGS không giống chấm điểm học sinh, sinh viên
Vì có những quy định nghiêm ngặt nên hiện tại đối với ngành Toán học, gần như không còn hiện tượng ứng viên công bố bài trên tạp chí giả mạo, kém chất lượng.
Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam nhận được phản ánh về việc một số ứng viên được Hội đồng Giáo sư cơ sở đề nghị xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh Giáo sư, Phó Giáo sư năm 2021 nhưng trình tự xét duyệt tại Hội đồng Giáo sư ngành/ liên ngành, cụ thể là quá trình bỏ phiếu tín nhiệm chưa được công khai, minh bạch.
Một ứng viên Giáo sư ngành Toán cho biết, hồ sơ của ông đáp ứng đủ tiêu chuẩn theo Quyết định 37/2018/QĐ-TTg. Tại phiên báo cáo khoa học tổng quan và trả lời chất vấn của hội đồng bằng tiếng Anh, ông đ.ánh giá phần thể hiện của bản thân tương đối tốt. Tuy nhiên, ứng viên này không đạt 2/3 số phiếu từ các thành viên trong hội đồng và hiện tại vẫn chưa nhận được kết quả bỏ phiếu tín nhiệm cụ thể từ Hội đồng Giáo sư ngành Toán học.
Hội đồng Giáo sư Nhà nước sẽ công bố kết quả bỏ phiếu tín nhiệm
Trao đổi với Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam về vấn đề trên, Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Lê Tuấn Hoa, Chủ tịch Hội đồng Giáo sư ngành Toán cho rằng, ứng viên chưa đọc kỹ Quyết định 37/2018/QĐ-TTg bởi phần công bố kết quả bỏ phiếu tín nhiệm của Hội đồng Giáo sư ngành/ liên ngành là do Hội đồng Giáo sư Nhà nước quyết định và thực hiện.
Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Lê Tuấn Hoa (giữa) – Chủ tịch Hội đồng Giáo sư ngành Toán cho biết, kết quả bỏ phiếu tín nhiệm của Hội đồng Giáo sư ngành/ liên ngành là do Hội đồng Giáo sư Nhà nước công bố. (Ảnh: Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam)
“Sau khi kiểm định hồ sơ, Hội đồng Giáo sư Nhà nước sẽ công bố danh sách ứng viên được Hội đồng Giáo sư ngành/ liên ngành đề nghị xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh Giáo sư, Phó Giáo sư. Sau đó, kết quả bỏ phiếu tín nhiệm cụ thể mới được công khai. Việc chúng tôi thông báo cho ứng viên biết tỉ lệ phiếu được thông qua là đã rất linh động”, Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Lê Tuấn Hoa nhấn mạnh.
Khi phóng viên đặt băn khoăn về tính khách quan trong quy trình bỏ phiếu tín nhiệm, Chủ tịch Hội đồng Giáo sư ngành Toán học nêu quan điểm: “Bỏ phiếu tín nhiệm không giống như chấm điểm cho học sinh, sinh viên, cũng không thể có thang đ.ánh giá được soạn thảo sẵn để dựa vào đó đ.ánh giá ứng viên. Chắc chắn phải có ý kiến chủ quan của người bỏ phiếu.
Tôi lấy ví dụ như bầu đại biểu Quốc hội có 5 ứng cử viên đạt tiêu chuẩn, việc cử tri bầu ai là theo ý kiến chủ quan của họ. Tương tự, khi bỏ phiếu tín nhiệm đối với từng hồ sơ của ứng viên Giáo sư, Phó Giáo sư, các thành viên trong hội đồng cũng được phép đ.ánh giá, nhận xét dựa trên quan điểm cá nhân”.
Theo Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Lê Tuấn Hoa, hồ sơ của của ứng viên đáp ứng đủ tiêu chuẩn theo Quyết định 37/2018/QĐ-TTg nhưng chất lượng công trình khoa học còn thấp, chưa đạt yêu cầu thì đó cũng là một trong những lý do khiến nhiều ứng viên Giáo sư ngành Toán cũng như các ngành khác không đủ số phiếu tín nhiệm.
Cùng với bỏ phiếu tín nhiệm, thành viên trong Hội đồng Giáo sư ngành/ liên ngành sẽ có phần đ.ánh giá và kết luận về hồ sơ của ứng viên. Sau khi hoàn tất thủ tục, phiếu đ.ánh giá này được niêm phong và gửi lên Hội đồng Giáo sư Nhà nước.
Nhiều ứng viên đăng bài trên các tạp chí chỉ để đủ số lượng
Video đang HOT
Chia sẻ thêm về sự việc một số ứng viên được đề nghị công nhận đạt tiêu chuẩn Giáo sư, Phó Giáo sư nhưng giới khoa học cho là không xứng đáng vì đăng bài trên các tạp chí giả mạo, Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Lê Tuấn Hoa cho biết: “Những trường hợp đăng bài trên các tạp chí không liên quan đến vấn đề nghiên cứu, thậm chí là tạp chí giả mạo thì Hội đồng Giáo sư ngành/ liên ngành phải có trách nhiệm trong việc xác minh và giải trình”.
Cũng theo Chủ tịch Hội đồng Giáo sư ngành Toán học, rất nhiều ứng viên không chỉ đăng bài trên tạp chí giả mạo mà còn đăng trên các tạp chí chất lượng thấp, cốt chỉ để đủ số lượng đưa vào hồ sơ xét duyệt.
Để xử lý các trường hợp trên, Hội đồng Giáo sư ngành Toán học quy định thời gian ứng viên công bố kết quả nghiên cứu khoa học trên các tạp chí giả mạo là năm thứ n. Theo đó, từ năm thứ n, n 1, n 2 thì hồ sơ của ứng viên sẽ không được chấp nhận để xét tiêu chuẩn chức danh Giáo sư, Phó Giáo sư. Đến năm n 3, hồ sơ đó mới được chấp nhận.
“Có trường hợp đến năm thứ n 3 nộp hồ sơ nhưng khi chúng tôi kiểm tra thấy lịch sử đăng bài trên các tạp chí chất lượng thấp, tạp chí giả mạo của ứng viên đó quá nhiều nên hội đồng tiếp tục phạt thêm một năm và không xét hồ sơ.
Chúng tôi đã có chính sách “t.iêu d.iệt” những hồ sơ có dấu hiệu vi phạm liêm chính khoa học cách đây 15 năm. Bởi vậy, để được đề nghị xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh Giáo sư, Phó Giáo sư ngành Toán khó từ trước chứ không riêng gì năm nay.
Vì có những quy định nghiêm ngặt nên hiện tại đối với ngành Toán học, gần như không còn hiện tượng ứng viên công bố bài trên tạp chí giả mạo, kém chất lượng”, Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Lê Tuấn Hoa cho biết thêm.
Trường đại học cần được toàn quyền trong bổ nhiệm GS, PGS của cơ sở mình
TS Phạm Hiệp: "Về kiểm soát chất lượng bài báo khoa học của các ứng viên GS, PGS, quy chế pháp lý đã rõ ràng, quan trọng là khâu triển khai thực hiện".
Thời gian qua, quá trình xét duyệt của Hội đồng giáo sư cơ sở, Hội đồng giáo sư ngành/liên ngành đối với các ứng viên giáo sư, phó giáo sư năm 2021 đã đặt ra nhiều băn khoăn, tranh cãi xoay quanh chất lượng các bài báo khoa học của một số ứng viên.
Giới khoa học cũng đặt ra nhiều câu hỏi khi quá trình xét duyệt đã để lọt những ứng viên có bài báo quốc tế ở các tạp chí đã bị loại ra khỏi danh sách Scopus (thời điểm tác giả đăng bài) hoặc tạp chí phi pháp.
Bên cạnh đó, có những ứng viên chức danh giáo sư, phó giáo sư các ngành thuộc khối khoa học xã hội như Chính trị học - Triết học, Tâm lý học, Giáo dục học,... lại kê khai bài báo quốc tế uy tín xuất bản trên tạp chí nghiên cứu lĩnh vực Toán học, Máy tính. [1]
Tiến sĩ Phạm Hiệp - Giám đốc nghiên cứu, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển giáo dục Edlab Asia. (Ảnh: Ngọc Ánh)
Trao đổi nội dung này với Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Tiến sĩ Phạm Hiệp - Giám đốc nghiên cứu, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển giáo dục Edlab Asia cho rằng, việc kiểm tra, kiểm soát chất lượng bài báo khoa học quốc tế của các ứng viên giáo sư, phó giáo sư thuộc về Hội đồng giáo sư cơ sở và Hội đồng giáo sư ngành/liên ngành.
Hai hội đồng giáo sư này có nhiệm vụ là phải rà soát, kiểm tra được những bài báo đăng trên những tạp chí đã không còn thuộc hệ thống Scopus theo yêu cầu cứng đã được đặt ra.
Đối với một số bài báo đăng trên tạp chí vẫn nằm trong danh sách Scopus nhưng có những dấu hiệu nghi vấn thì hội đồng giáo sư cũng phải tìm ra để đ.ánh giá công bằng, khách quan, ví dụ như nội dung một đằng mà tên tạp chí một nẻo; Tạp chí đã từng thuộc hệ thống Scopus nhưng thời điểm tác giả đăng bài đã bị loại khỏi hệ thống này.
"Đối với những trường hợp đã đầy đủ thông tin, khi bài báo đăng trên tạp chí không nằm trong Scopus hoặc tạp chí phi pháp thì Hội đồng hoàn toàn có thẩm quyền không công nhận những bài báo này.
Ngoài ra, có trường hợp bài báo đăng trên tạp chí vẫn thuộc danh sách Scopus (theo đúng tiêu chuẩn cứng) nhưng hội đồng cần phải phát huy quyền, nhiệm vụ và năng lực thẩm định của mình thông qua việc chấm điểm.
Không phải bài báo nào cũng đạt điểm tối đa 1,5 điểm hay 2 điểm, mà tùy vào chất lượng từng bài báo khoa học để hội đồng chấm các mức điểm khác nhau", Tiến sĩ Phạm Hiệp nêu rõ quan điểm.
Bên cạnh yêu cầu đủ số điểm theo tiêu chuẩn cứng, ứng viên giáo sư, phó giáo sư còn phải đủ số phiếu tín nhiệm. Như vậy, quy trình đã đầy đủ, rõ ràng các bước để đ.ánh giá đúng sai. Vấn đề là Hội đồng có tìm và chỉ ra được những trường hợp sai, có đ.ánh giá đúng hay không.
Không nên đề ra tiêu chuẩn quá cứng nhắc
Đối với một số ứng viên giáo sư, phó giáo sư thuộc khối khoa học xã hội nhưng lại kê khai bài báo quốc tế uy tín xuất bản trên tạp chí nghiên cứu lĩnh vực Toán học, Máy tính, Tiến sĩ Phạm Hiệp cho rằng, theo tiêu chuẩn cứng, có bài báo đăng trên tạp chí thuộc danh sách Scopus là đạt yêu cầu. Tuy nhiên, nếu chỉ đối chiếu vào tiêu chuẩn cứng để đ.ánh giá chất lượng bài báo thì không cần đến một Hội đồng giáo sư mà chỉ cần một cá nhân hiểu về đo lường khoa học là có thể làm được. Vì vậy, vai trò, chức năng thẩm định của Hội đồng giáo sư phải được thể hiện rõ khi đ.ánh giá chính xác những trường hợp này.
"Rõ ràng, đây là trách nhiệm của Hội đồng giáo sư, quy trình xét duyệt các ứng viên có 3 vòng, từ Hội đồng giáo sư cơ sở, Hội đồng giáo sư ngành/liên ngành đến Hội đồng giáo sư nhà nước. Nếu Hội đồng giáo sư cơ sở để lọt những ứng viên có bài báo không đảm bảo chất lượng thì Hội đồng giáo sư ngành/liên ngành phải tìm ra được và đ.ánh giá một cách khách quan. Nếu Hội đồng bỏ lọt quá nhiều ứng viên chưa đạt yêu cầu thì cần phải xem xét lại.
Tôi muốn nhấn mạnh rằng, quy định về liêm chính học thuật, đạo đức khoa học đã rõ ràng. Thủ tục pháp lý cũng đã tường minh, chặt chẽ, vấn đề còn lại là khâu triển khai thực hiện có đảm bảo hay không", Tiến sĩ Phạm Hiệp chia sẻ.
Trước đó, nói về lý do ứng viên bị loại, Giáo sư Lê Tuấn Hoa - Chủ tịch Hội đồng giáo sư ngành Toán có nhắc đến trường hợp ứng viên giỏi được đi công tác nước ngoài nhưng theo quy định của Việt Nam lại không đủ giờ giảng trong nước. [2]
Bàn về vấn đề này, Tiến sĩ Phạm Hiệp cho rằng, quy chế này đã được bàn luận nhiều năm nay, liệu rằng được bổ nhiệm giáo sư rồi mới đi giảng dạy hay phải giảng dạy đủ số giờ mới được bổ nhiệm giáo sư.
"Quan điểm của tôi là không nên đưa ra một tiêu chí quá cứng nhắc mà nên có sự bù trừ giữa các tiêu chí khác nhau khi đ.ánh giá, cho điểm các ứng viên. Tôi biết có những người vì thiếu giờ giảng, dù các tiêu chuẩn khác đều tốt mà họ không làm hồ sơ gửi lên.
Nhà khoa học vừa giảng dạy vừa làm công việc nghiên cứu. Hội đồng giáo sư không nên đưa ra, áp dụng những tiêu chuẩn quá cứng, thay vào đó, có thể quy đổi điểm giữa các tiêu chí.
Một người chỉ vì được mời đi nước ngoài mà thiếu giờ giảng trong nước, không đủ 3 năm liên tiếp giảng dạy trong nước, không đủ giờ giảng, dẫn đến không đủ tiêu chuẩn công nhận chức danh giáo sư, phó giáo sư là rất đáng tiếc", Tiến sĩ Hiệp bày tỏ quan điểm.
Cũng theo chuyên gia này, Hội đồng giáo sư có thể tận dụng cơ chế đặc cách để không bỏ sót những ứng viên xuất sắc nhưng thiếu giờ giảng trong nước. Các hội đồng muốn bảo vệ người giỏi còn thiếu tiêu chuẩn cứng thì nên dùng quyền đặc cách để xét duyệt những ứng viên tài năng. Trong quá khứ, chúng ta cũng từng có giáo sư ngành Toán, ngành Cơ học được đặc cách như vậy.
Trường đại học cần có quyền bổ nhiệm giáo sư, phó giáo sư
Theo Tiến sĩ Phạm Hiệp, tại Việt Nam, các cơ sở giáo dục đại học - những đơn vị sử dụng lao động lại không có nhiều quyền trong việc tự bổ nhiệm giáo sư, phó giáo sư của trường mình. Điều này không giống với thông lệ quốc tế hiện nay.
Trong tương lai, cần phải tiến tới để các trường đại học được toàn quyền hoặc có nhiều quyền hơn trong việc bổ nhiệm giáo sư, phó giáo sư của đơn vị mình.
Tiến sĩ Phạm Hiệp phân tích: "Ví dụ như Hội đồng giáo sư nhà nước chỉ đưa ra tiêu chuẩn cứng, Hội đồng giáo sư cơ sở của các trường sẽ căn cứ vào tiêu chuẩn đó để xét duyệt các ứng viên của mình. Điều này cũng giống như yêu cầu tuyển dụng vị trí chuyên viên là ứng viên phải có bằng đại học, Bộ Nội vụ đưa ra tiêu chuẩn đó và các cơ quan căn cứ yêu cầu này để thực hiện.
Trao quyền cho các trường trong việc bổ nhiệm giáo sư, phó giáo sư còn giúp các đơn vị này thu hút người tài, những nhà khoa học giỏi vào làm việc và cống hiến vì sự phát triển của giáo dục.
Thương hiệu của một cơ sở giáo dục đại học sẽ tạo nên chất lượng đội ngũ giáo sư, phó giáo sư. Nếu trường nào thương hiệu tốt thì có thể đặt tiêu chuẩn cao hơn tiêu chuẩn của Hội đồng giáo sư nhà nước".
Cũng theo Tiến sĩ Hiệp, những năm gần đây, quy trình bổ nhiệm giáo sư, phó giáo sư ở Việt Nam đã rõ ràng, hội nhập với xu thế quốc tế tốt hơn. Tuy nhiên, để hoạt động này đạt hiệu quả cao nhất thì cần phải có cơ chế trao nhiều quyền hơn cho các đơn vị sử dụng lao động: giáo sư trường nào, trường đó bổ nhiệm.
Còn như hiện nay, đơn vị sử dụng lao động không được trực tiếp bổ nhiệm mà chỉ đóng vai trò thứ yếu.
Tài liệu tham khảo:
[1] https://tienphong.vn/bai-bao-khoa-hoc-cua-ung-vien-gs-pgs-tren-cac-tap-chi-ai-kiem-soat-chat-luong-post1412614.tpo
[2] https://congluan.vn/mot-nua-ung-vien-gs-pgs-toan-hoc-bi-rung-chu-tich-hoi-dong-tiet-lo-ly-do-post180777.html
Sau lùm xùm công bố quốc tế, hồ sơ ứng viên GS, PGS ngành Y 2021 'tốt hơn' So với năm ngoái, số lượng ứng viên được Hội đồng giáo sư cơ sở đề nghị xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư năm 2021 tăng thêm 35 ứng viên. Hội đồng Giáo sư Nhà nước vừa công bố danh sách 451 ứng viên được Hội đồng Giáo sư cơ sở đề nghị xét công nhận...
