Biden đối mặt thách thức thống nhất nước Mỹ
Biden kêu gọi đoàn kết nước Mỹ để ứng phó khủng hoảng, nhưng chia rẽ đảng phái sâu sắc có thể cản trở tham vọng của tân tổng thống.
Khi tuyên thệ nhậm chức vào ngày 20/1, Joe Biden sẽ kêu gọi đoàn kết đất nước từ Đồi Capitol, nơi hai tuần trước xảy ra cuộc bạo loạn do Tổng thống Donald Trump kích động nhằm ngăn cản thời khắc này của tân tổng thống Mỹ
Dù nỗ lực của họ thất bại, cuộc bạo loạn gây chấn động đã cho thấy sự mong manh trong cam kết chuyển giao quyền lực hòa bình ở Mỹ, được nhấn mạnh bởi sự vắng mặt của Trump trong lễ nhậm chức của người kế nhiệm.
Khi tuyên thệ nhậm chức, Biden sẽ không thấy các đám đông cổ vũ như những lễ nhậm chức khác, do hậu quả của đại dịch Covid-19, khiến hơn 400.000 người Mỹ t.hiệt m.ạng. Thay vào đó, Biden sẽ thấy một thủ đô hóa “pháo đài” an ninh sau cuộc bạo loạn ở Đồi Capitol.
Thời đại của Biden sẽ bắt đầu như thế.
“Kể từ sau Franklin Delano Roosevelt năm 1933, chưa từng có tổng thống nào phải đối mặt với nhiều thách thức cấp bách như vậy”, Bob Shrum, cựu chiến lược gia đảng Dân chủ, nói.
Joe Biden sau buổi họp với nhóm cố vấn chuyển giao quyền lực ở Wilmington, bang Delaware hôm 18/1. Ảnh: AFP.
Sau lễ nhậm chức tổng thống, vị trí mà ông theo đuổi trong hơn 30 năm sự nghiệp, Biden lập tức phải đương đầu với đại dịch ngày một tồi tệ. Số người Mỹ c.hết vì Covid-19 mỗi ngày nhiều hơn số người t.ử v.ong trong cuộc k.hủng b.ố 11/9 hay trận chiến Trân Châu Cảng. Một nền kinh tế suy thoái vì đại dịch đang làm trầm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng cả về chủng tộc và giới tính. Đồng thời sự tồn tại dai dẳng của phân biệt chủng tộc và mối đe dọa toàn cầu mang tên biến đổi khí hậu yêu cầu chính quyền mới phải có hành động nhanh chóng.
Trong khi đó, Thượng viện bắt đầu xem xét bãi nhiệm tổng thống t.iền nhiệm với cáo buộc kích động bạo loạn ở Đồi Capitol, khiến 5 người c.hết và gây nguy hiểm cho tính mạng của các nhà lập pháp, nghị sĩ, phó tổng thống, cũng như trì hoãn xác nhận kết quả bầu cử.
Chỉ trích sự chia rẽ và hoài nghi của chủ nghĩa Trump, Biden hứa hẹn “khôi phục linh hồn quốc gia” và trở thành “tổng thống của tất cả người Mỹ”. Dù những sự kiện trong vài tuần gần đây đã khiến nhiệm vụ này trở nên khó khăn hơn, Biden và nhóm của ông nói rằng họ đã sẵn sàng thực hiện chương trình nghị sự “Nước Mỹ thống nhất” của mình.
Vài giờ sau lễ nhậm chức, Biden dự kiến đưa Mỹ tái tham gia Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu, bãi bỏ lệnh cấm công dân từ các quốc gia Hồi giáo, gia hạn thời gian tạm dừng thanh toán khoản vay sinh viên, thực hiện quy định đeo khẩu trang bắt buộc trên các khu vực thuộc sở hữu liên bang, theo một bản ghi nhớ của chánh văn phòng Nhà Trắng tương lai Ron Klain. Biden cũng dự kiến gửi một dự luật nhập cư mở rộng tới quốc hội để tìm cách mở đường trở thành công dân cho 11 triệu người nhập cư bất hợp pháp đang sống ở Mỹ.
Tuần trước, Biden đã kêu gọi quốc hội thông qua gói kích thích 1.900 tỷ USD nhằm khôi phục kinh tế Mỹ, tăng tốc phản ứng với đại dịch. Biden cũng cam kết tiêm chủng vaccine Covid-19 cho 100 triệu người Mỹ trong 100 ngày đầu nhiệm kỳ, mục tiêu đầy tham vọng được xem như bài kiểm tra đầu cho nhiệm kỳ tổng thống của ông.
Tuy nhiên, so với lúc giành chiến thắng hồi tháng 11, Biden hiện có lợi thế hơn nhiều, khi đảng Dân chủ bất ngờ chiến thắng trong cuộc bầu cử ở Georgia, theo đó giành quyền kiểm soát Thượng viện. Một chính phủ thống nhất mang tới cho Biden nhiều khả năng để theo đuổi một chương trình nghị sự tự do hơn.
Video đang HOT
Dù vậy, Biden vẫn phải đối mặt với thách thức để triển khai chương trình nghị sự lập pháp. Quốc hội nhiều năm nay vẫn bế tắc trong các vấn đề về nhập cư, chăm sóc sức khỏe và chi tiêu chính phủ. Lo ngại về thâm hụt ngân sách quốc gia khiến nhiều thành viên đảng Cộng hòa tỏ ý không hài lòng về gói kích thích mới của Biden.
Với gần 50 năm gắn bó với chính trị, nhiều người cho rằng danh tiếng và kinh nghiệm của ông có thể giúp ích cho Biden trong việc quản lý đất nước và thúc đẩy các chính sách. Bản thân Biden cũng đã hình dung về một nhiệm kỳ tổng thống tầm cỡ như Franklin Delano Roosevelt, đưa ra một chương trình nghị sự kinh tế to lớn dựa trên quy mô các cuộc khủng hoảng.
“Điều kỳ diệu của Joe Biden là mọi thứ ông ấy làm đều trở thành điều hợp lý mới”, Andrew Yang, cựu đối thủ tranh cử ứng viên tổng thống của đảng Dân chủ, cho hay.
Biden tham vọng có thể giành được sự ủng hộ của lưỡng đảng trong nhiệm kỳ tổng thống của mình, tuy nhiên giới quan sát nhận định những chia rẽ, khác biệt về chính sách và hệ tư tưởng giữa hai đảng, thậm chí trong nội bộ đảng, chưa thể xóa bỏ trong một sớm một chiều.
Chương trình nghị sự của Biden cần tới sự ủng hộ của một số thành viên Cộng hòa, trong khi đảng Dân chủ cáo buộc một số đồng nghiệp của họ là “đồng phạm” trong cuộc tấn công ở Đồi Capitol ngày 6/1. Việc một số thành viên Dân chủ nhiễm nCoV sau khi bị “nhốt” chung với các nhà lập pháp Cộng hòa, những người từ chối đeo khẩu trang, trong cuộc bạo loạn càng làm tăng thêm sự phẫn nộ.
Không ít thượng nghị sĩ Dân chủ yêu cầu hai thượng nghị sĩ Cộng hòa là Josh Hawley và Ted Cruz từ chức vì nỗ lực “lật kèo” bầu cử. Thay vì kêu gọi họ từ chức, Biden nói với hai thượng nghị không nên tái tranh cử. Cả Hawley và Cruz đều không tranh cử vào năm 2024, năm bầu cử tổng thống mà cả hai đều được xem là các ứng viên tiềm năng.
Nhưng các thành viên Dân chủ và các nhóm tiến bộ muốn nhiều hơn thế. Nghị sĩ Cori Bush đã trình nghị quyết kêu gọi trừng phạt hoặc trục xuất các thành viên Hạ viện vì tham gia nỗ lực thách thức kết quả bầu cử.
Buổi tổng duyệt cho lễ nhậm chức của Biden ở thủ đô Washington hôm 18/1. Ảnh: AP.
Dù ngày càng nhiều thành viên Cộng hòa “quay lưng” với Trump sau cuộc tấn công Đồi Capitol, trong đó có 10 ngày bỏ phiếu ủng hộ xem xét bãi nhiệm ông, các cuộc khảo sát mới đây cho thấy thách thức của Biden để thống nhất lưỡng đảng vẫn còn rất lớn.
Khảo sát của Axios/Ipsos cho thấy đa số người thuộc phe Cộng hòa vẫn tin Trump đã làm đúng khi thách thức kết quả bầu cử và không cho rằng ông phải chịu trách nhiệm cho cuộc bạo loạn ở Đồi Capitol.
Khảo sát mới của Pew chỉ ra 62% người thuộc phe Dân chủ muốn bắt tay với Cộng hòa “ngay cả khi điều đó sẽ khiến một số cử tri thất vọng”. Song 59% người thuộc phe Cộng hòa cho rằng lãnh đạo đảng của họ nên chống lại Biden, “dù điều này sẽ khiến việc giải quyết các vấn đề quan trọng của đất nước trở nên khó khăn hơn”.
Nhiều nhà phê bình cho rằng lời kêu gọi đoàn kết lưỡng đảng là “ngây thơ”, đặc biệt khi không ít thành viên Cộng hòa cấp cao phải chờ nhiều tuần sau bầu cử mới công nhận Biden là tổng thống đắc cử và 2/3 hạ nghị sĩ Cộng hòa bỏ phiếu lật ngược kết quả bầu cử.
Tuy nhiên, Biden vẫn cố gắng hạ thấp mức độ phản đối với nhiệm kỳ của ông. Phát biểu với báo chí tuần trước, Biden cho rằng bạo lực chỉ khiến Trump mất dần ảnh hưởng đối với đảng Cộng hòa, đồng thời khiến mục tiêu thống nhất lưỡng đảng của ông trở nên khả thi hơn.
Việc Biden có thể thống nhất một đất nước chia rẽ sâu sắc sẽ phụ thuộc rất nhiều vào việc ông có xử lý hiệu quả các thách thức chờ đợi ông sau khi nhậm chức.
“Thống nhất không phải là một giấc mơ viển vông”, Biden nói tuần trước khi chia sẻ về kế hoạch tiêm chủng của ông. “Cách duy nhất để chúng ta làm được điều này đó là sát cánh cùng nhau. Và bắt đầu từ trưa 20/1, đó chính xác là cách mà chúng tôi sẽ điều hành đất nước”.
Trở lực ngăn Biden đảo ngược 'Nước Mỹ trước tiên' của Trump
Biden coi chính sách thương mại "Nước Mỹ trước tiên" của Trump là "Nước Mỹ đơn độc", nhưng ông khó thay đổi nó khi đối mặt làn sóng hoài nghi trong nước.
Kể từ khi trở thành Tổng thống đắc cử, Joe Biden ngày càng cho thấy đưa nước Mỹ trở lại vai trò "anh cả" thế giới là ưu tiên hàng đầu trong chính sách của ông. Ý định này đã được Biden thể hiện một cách khéo léo qua những lựa chọn nội các.
Những bộ trưởng, cố vấn được đề cử của Biden "sẵn sàng lãnh đạo thế giới và không rời bỏ nó. Nước Mỹ đang trở lại", ông nói tại buổi công bố các ứng viên nội các mới hôm 24/11.
Charles R Hankla, phó giáo sư về khoa học chính trị tại Đại học bang Georgia, cho rằng chính sách thương mại là lĩnh vực cấp thiết nhất trong sự trở lại với vũ đài thế giới của Mỹ. Trong 4 năm qua, Tổng thống Donald Trump đã phá vỡ các thỏa thuận đa phương, phát động các cuộc chiến thương mại và gây tổn hại tới hoạt động của các tổ chức thương mại thế giới.
Tất cả những điều này đã tạo điều kiện cho Trung Quốc nổi lên, lấp chỗ trống mà Mỹ để lại. Điều này có thể thấy qua các cuộc đàm phán thương mại của Bắc Kinh với nhiều quốc gia châu Á gần đây, theo ông Hankla.
Hồi tháng 11, các quốc gia ở khu vực châu Á đã chính thức ký Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP), được xem là hiệp ước thương mại tự do khu vực lớn nhất thế giới chiếm gần 1/3 dân số thế giới. Trung Quốc tham gia hiệp định này, nhưng Mỹ thì không.
"Biden mong muốn nước Mỹ trở lại thời kỳ giống như 'kỷ nguyên vàng' sau Thế chiến II, khi Mỹ đóng vai trò lãnh đạo thế giới, giúp tạo ra và duy trì các nguyên tắc, thể chế thúc đẩy toàn cầu hóa", phó giáo sư Hankla cho hay.
Joe Biden trong buổi họp trực tuyến ở Wilmington, bang Delaware hôm 4/12. Ảnh: Washington Post.
Nhưng sau 4 năm Trump thực hiện chính sách "Nước Mỹ trước tiên" và rút lui khỏi vai trò lãnh đạo toàn cầu, Hankla cho rằng việc đưa Mỹ trở lại sẽ khó hơn nhiều so với Biden nghĩ, khi ngày càng nhiều người Mỹ ở cả cánh hữu và cánh tả đều hoài nghi về thương mại tự do.
Với chính sách thương mại được dán nhãn "Nước Mỹ trước tiên", Tổng thống Trump được áp hàng loạt biện pháp thuế quan đối với nhiều sản phẩm như nhôm, thép và ở rất nhiều quốc gia, đặc biệt là Trung Quốc. Nhưng cái giá mà Mỹ phải trả cũng không rẻ.
Các đòn thuế quan của Trump đã khiến các doanh nghiệp và người tiêu dùng Mỹ thiệt hại hàng chục tỷ USD. Chúng cũng gây tổn hại nghiêm trọng đối với nông dân và các nhà sản xuất Mỹ, do cánh cửa xuất khẩu hàng hóa Mỹ tới Trung Quốc và nhiều nơi khác bị đóng lại. Không chỉ vậy, chính phủ cũng phải chi hàng chục tỷ USD để cứu trợ nông dân bị ảnh hưởng bởi thuế quan.
"Nước Mỹ trước tiên" cũng là lý do cho hàng loạt quyết định rút khỏi các thỏa thuận thương mại của Tổng thống Trump, như Hiệp định Đối tác xuyên Đại Tây Dương (TPP), và tập trung vào các thỏa thuận song phương hơn đa phương.
Bên cạnh việc phủ nhận lợi ích của các thỏa thuận thương mại tự do đối với công ty Mỹ, việc theo đuổi "Nước Mỹ trước tiên" cũng khiến quốc gia này ngày càng đứng ngoài các quy tắc thương mại toàn cầu.
Phó giáo sư Hankla nhận định đây là "tin xấu" với Washington, bởi khi Mỹ không còn ngồi ở bàn đàm phán, các cường quốc khác sẽ tìm cách thiết lập những điều khoản thương mại và đàm phán với các đồng minh của Mỹ.
"Vì vậy có rất nhiều lý do quan trọng để Mỹ quay lại với thế giới. Thương mại toàn cầu thậm chí có thể là chìa khóa giúp Mỹ phục hồi sau đại dịch. Nhưng để làm được điều đó, Biden sẽ phải dẫn dắt được hai nhóm, có thể được xem là cái gai đối với phe của ông", phó giáo sư Hankla viết.
Đầu tiên là phe dân túy, bảo thủ với phần lớn là cử tri thuộc tầng lớp lao động, những người từng ủng hộ chính sách chống thương mại toàn cầu của Trump năm 2016. Giống như Trump, họ có xu hướng nhìn nhận thương mại qua lăng kính chủ nghĩa dân tộc, trong đó họ xem "người thắng sẽ có tất cả". Điều đó đồng nghĩa họ hiểu thương mại không phải là mang lợi ích cho tất cả các bên mà là cuộc cạnh tranh tìm ra người chiến thắng.
Nhiều cử tri thuộc tầng lớp lao động có tay nghề không cao có cảm giác bị nền kinh tế mới bỏ lại phía sau và bị chính phủ bỏ quên. Thương mại tự do đã trở thành mục tiêu chỉ trích của họ, giúp thúc đẩy đảng Cộng hòa chuyển sang chủ nghĩa dân tộc và bảo hộ.
Hankla cho rằng nếu đảng Cộng hòa tiếp tục nắm Thượng viện vào tháng 1 tới, điều này đồng nghĩa sức mạnh ngày càng tăng của phe cánh hữu dân túy sẽ tiếp tục khiến nhiều người Mỹ thuộc đảng Cộng hòa hoài nghi về thương mại.
"Điều này sẽ t.rói t.ay Biden khi đàm phán về các thỏa thuận thương mại mới hoặc thực hiện các bước khác cần có sự thông qua của Thượng viện", Hankla nhận định.
Nhưng phó giáo sư này thêm rằng ngay cả khi Dân chủ kiểm soát Thượng viện, Biden cũng nhiều khả năng phải thuyết phục được các cử tri da trắng thuộc tầng lớp lao động, khi muốn duy trì thế đa số trong cuộc bầu cử quốc hội giữa nhiệm kỳ vào năm 2022. "Dù thế nào, họ vẫn sẽ là lực lượng đáng gờm ngay cả khi Trump rời nhiệm sở", Hankla viết.
Tổng thống Donald Trump tại buổi vận động tranh cử ở bang Arizona hồi tháng 10. Ảnh: AFP.
Nhưng những người cánh hữu dân túy không phải là nhóm duy nhất hoài nghi về thương mại. Phe cánh tả dân túy , do Thượng nghị sĩ Bernie Sanders lãnh đạo, từ lâu ủng hộ hạn chế thương mại nước ngoài.
Động cơ của họ khác so với cánh hữu dân túy, khi tập trung nhiều hơn vào tác động của thương mại và hợp tác đối với quyền của người lao động và môi trường. Tuy nhiên, điểm tương đồng là họ cũng gồm rất nhiều người trẻ thuộc tầng lớp lao động của Mỹ, những người tạo nên cánh tả của đảng Dân chủ.
Trong các cuộc bầu cử sơ bộ, Biden đã đ.ánh bại Sanders và nhiều người khác có quan điểm hoài nghi về thương mại. Tuy nhiên, ông sẽ phải tập thích nghi với nguồn năng lượng mới đang lan tỏa trong phe cánh tả ở Mỹ, trong đó có cả quan điểm của họ về thương mại.
Hankla nhận định những người cánh tả dân túy thậm chí sẽ xuất hiện mạnh mẽ hơn nhiều phe cánh hữu ở Washington, từ các thành viên Quốc hội tới các nhóm lợi ích chính của đảng Dân chủ như các liên đoàn lao động.
Với những lý do này, giới quan sát cho rằng Biden sẽ khó có thể quay trở lại chính sách thương mại hội nhập, hợp tác toàn cầu như trước. Song Hankla cho rằng "Biden có thể không thể mở rộng cánh cửa thương mại toàn cầu, nhưng ông ấy có thể cố gắng để nó không bị đóng thêm nữa".
Những lựa chọn 'chưa có t.iền lệ' cho nội các của Biden Một s.ố đ.ề cử hàng đầu cho danh sách nội các tương lai của Biden có thể làm nên lịch sử nếu được Thượng viện Mỹ thông qua. Kể từ khi được công bố đắc cử, Joe Biden đã có nhiều động thái để thực hiện cam kết khi tranh cử là xây dựng một chính quyền phản ánh sự đa dạng của...
