“Bẩy” thói quen tiêu dùng để triển khai tài chính toàn diện

Thu nhập thấp, thói quen chi tiêu… là những cản trở khiến cho việc phát triển tài chính toàn diện gặp khó, đặc biệt là đối với nhóm đối tượng thu nhập thấp, đối tượng là người dân tộc ở vùng sâu, vùng xa… Đây là nhận định được đưa ra tại Hội nghị triển khai Kế hoạch hành động của ngành Ngân hàng, thực hiện chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, diễn ra sáng 10/9/2020 tại Hà Nội.

Tài chính toàn diện (financial inclusion) hay còn gọi là tài chính bao trùm, được hiểu khái quát là các dịch vụ tài chính được cung ứng tới mọi thành viên trong xã hội, đặc biệt là đối với nhóm người dễ bị tổn thương, theo cách thức thuận tiện và phù hợp với nhu cầu, nhằm thông qua đó góp phần tạo cơ hội sinh kế, luân chuyển dòng vốn đầu tư và tiết kiệm trong xã hội, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững. Tài chính toàn diện được coi là một trong những trụ cột quan trọng trong phát triển bền vững.

“Bất bình đẳng về thu nhập ngày càng gia tăng có thể dẫn tới một bộ phận người dân bị đặt ra ngoài lề của sự phát triển chung và là nhân tố dẫn tới bất ổn về chính trị, xã hội. Bởi vậy, mô hình tăng trưởng bao trùm hướng tới sự bền vững trong dài hạn, trong đó đảm bảo sự hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và công bằng xã hội, bảo vệ môi trường, nhằm mục tiêu cuối cùng là phát triển con người đã trở thành mục tiêu chung của các quốc gia và khu vực. Thực thi tài chính toàn diện cũng chính là phát triển lĩnh vực tài chính hướng tới phát triển bao trùm. Kết quả triển khai thực hiện tài chính toàn diện được ghi nhận là đã đóng góp lớn vào việc xóa đói giảm nghèo, tạo việc làm, tăng sinh kế cho người dân và phát triển doanh nghiệp, hỗ trợ ổn định tài chính và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế một cách bền vững”, Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Kim Anh cho biết.

30% khách hàng chưa có tài khoản ngân hàng.

Theo số liệu của NHNN, năm 2020, dự kiến cả nước có khoảng 89 triệu tài khoản cá nhân, tương đương 70% người trưởng thành có tài khoản ngân hàng. Trong 6 tháng đầu năm nay, thanh toán không dùng tiền mặt tăng 180%. Tại nhiều ngân hàng như VCB, TPBank, VPBank… lượng khách hàng giao dịch qua kênh trực tuyến chiếm hơn 90%, khách hàng giao dịch tại quầy chỉ dưới 10%.

Tuy nhiên, 30% khách hàng chưa có tài khoản còn lại là những khách hàng khó mở rộng, tiếp cận nhất, đây cũng là đối tượng rất cần tới tài chính toàn diện. Ví dụ, tại vùng sâu, vùng xa, nơi người dân sống xa chi nhánh ngân hàng đến cả trăm km và thu nhập chỉ 500 nghìn đồng/tháng thì không thể hi vọng họ sẽ bỏ chi phí nửa tháng thu nhập để đến chi nhánh mở tài khoản. Thế nhưng, việc mở rộng mạng lưới chi nhánh ngân hàng đến tận từng xã cũng rất khó.

Thúc đẩy tài chính toàn diện đang là chiến lược lớn của NHNN. Tuy nhiên, để thực hiện chiến lược này, sự hỗ trợ của công nghệ và hành lang pháp lý vô cùng quan trọng. Chiến lược tài chính toàn diện sẽ khó đạt mục tiêu nếu người dân không được mở tài khoản trực tuyến, không có hệ thống tài khoản đa cấp độ, không có hệ thống đại lý ngân hàng – cánh tay nối dài của nhà băng – để làm điểm nạp và rút tiền…

Ông Phạm Tiến Dũng – Vụ trưởng Vụ Thanh toán (NHNN) cho biết, thanh toán không dùng tiền mặt đã phát triển rất mạnh thời gian qua, những người đã từng thanh toán qua điện thoại hầu như đều không quay lại thanh toán không dùng tiền mặt. Hiện nay, hành lang pháp lý để thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt cũng đã khá đầy đủ. Tuy nhiên, “hòn đá tảng” trong thanh toán không dùng tiền mặt hiện nay đang là thói quen. Để phá vỡ “hòn đá tảng” này, cần những đòn bẩy chính sách và sự tham gia mạnh mẽ của truyền thông. Bên cạnh đó, khuôn khổ pháp lý cũng cần hoàn thiện hơn nữa. Ông Dũng kỳ vọng, ngay trong tháng 9/2020 này, NHNN sẽ trình được các Nghị định liên quan đến vấn đề lớn như: Đại lý ngân hàng, tiền điện tử, thanh toán quốc tế, Mobile Money.

“Xu hướng hiện nay đang hướng tới ngân hàng không chi nhánh, giao dịch viên thành chi nhánh viên, điều này cũng đang trở thành hiện thực tại Việt Nam. Tại hầu hết ngân hàng lớn, khách hàng giao dịch qua mạng nhiều hơn khách hàng đến giao dịch tại quầy. Tuy nhiên, để thúc đẩy tài chính toàn diện, có ba nội dung phải xử lý: eKYC, điện toán đám mây, tín dụng cho khách hàng cá nhân”, ông Dũng nói.

Được biết, hiện nay ở nhiều ngân hàng, việc cấp một khoản vay cá nhân vẫn phải kéo dài hàng tuần trong khi một số ngân hàng (đơn cử như TPBank), việc cấp tín dụng cá nhân có thể giải ngân chỉ trong vòng 20 phút đến 1 tiếng, hạn mức lên tới 5 tỷ đồng. Bên cạnh đó, eKYC chính là vé gửi xe để mở rộng tài khoản cá nhân, cơ sở để thúc đẩy tài chính toàn diện. Theo dự thảo hướng dẫn của NHNN, khách hàng mở tài khoản tại quầy sẽ được cung cấp đầy đủ hạn mức, còn mở tài khoản eKYC thì được cấp hạn mức 200 triệu đồng/tháng.

Chia sẻ tại hội nghị, bà Nguyễn Thị Hòa, Viện trưởng Viện Chiến lược Ngân hàng (NHNN) nêu ý kiến cần hoàn thiện khuôn khổ pháp lý; phát triển đa dạng các tổ chức cung ứng, kênh phân phối; phát triển đa dạng các sản phẩm, dịch vụ tài chính cơ bản; hoàn thiện và tăng hiệu quả sử dụng cơ sở hạ tầng tài chính. Ngoài ra, cần áp dụng các nhóm giải pháp về phía người tiêu dùng tài chính và các giải pháp hỗ trợ khác, như xây dựng nông thôn mới, đào tạo nguồn nhân lực, đẩy mạnh hợp tác quốc tế về tài chính toàn diện…

Từ phía người triển khai, nhiều ngân hàng và các tổ chức tín dụng cho biết đã lồng ghép các mục tiêu của tài chính toàn diện vào trong kế hoạch kinh doanh và quá trình chuyển đổi số.

Đơn cử với Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (Agribank), ông Nguyễn Hải Long, Phó Tổng giám đốc Agribank cho biết, Ngân hàng sẽ đẩy mạnh phát triển sản phẩm dịch vụ hướng tới đối tượng mục tiêu của tài chính toàn diện. Theo đó, Ngân hàng đa dạng các kênh phân phối, tạo điều kiện thuận lợi hỗ trợ người dân, doanh nghiệp tiếp cận sử dụng các dịch vụ tài chính – ngân hàng; sắp xếp hệ thống mạng lưới hoạt động các kênh phân phối truyền thống tại chi nhánh, quầy giao dịch… an toàn, đặc biệt ở khu vực nông nghiệp, nông thôn; nâng cao hiệu quả hoạt động của điểm giao dịch lưu động, tổ vay vốn…Cùng chung giải pháp này, Tổ chức tài chính vi mô Tình Thương (TYM) cũng có những điều chỉnh kế hoạch riêng để thực hiện Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia.

Bà Nguyễn Thị Thu Hiền, Tổng giám đốc TYM cho biết Tổ chức tài chính vi mô Tình Thương đã mở rộng phạm vi địa lý, tăng cơ hội tiếp cận dịch vụ tài chính vi mô cho người dân, đặc biệt là khu vực nông thôn, miền núi; đa dạng hóa sản phẩm; đổi mới hệ thống công nghệ thông tin; hiện thực hóa chiến lược bằng một số biện pháp như lập kế hoạch mở rộng địa bàn hàng năm; xây dựng hệ thống core banking (hoàn tất chuyển đổi trong 2020)…