Bất cập trong quản lý và phát triển điện mặt trời

Việc phát triển nguồn năng lượng tái tạo nói chung và điện mặt trời nói riêng đã góp phần bảo đảm cung cấp điện phục vụ phát triển kinh tế – xã hội của đất nước, đời sống sản xuất và sinh hoạt của người dân.

Tuy nhiên, với tính không ổn định thì việc phát triển quá nhanh nguồn năng lượng tái tạo; trong đó có điện mặt trời cũng đang đặt ra bài toán cấp bách về thu mua, bảo đảm vận hành an toàn, ổn định hệ thống điện quốc gia… Bên lề Kỳ họp thứ 11, Quốc hội Khóa XIV, phóng viên TTXVN đã có cuộc trao đổi với một số đại biểu xung quanh nội dung này.

Đại biểu Y Khút Niê (Đoàn Đắc Lắk): Cần có giải pháp để tận dụng nguồn năng lượng mặt trời

Hiện nay, tại khu vực Tây Nguyên, nhiều nơi đã đầu tư điện mặt trời, thậm chí có những dự án rất lớn. Cụ thể như ở Đắk Lắk hiện có rất nhiều nhà đầu tư tư nhân.

Phát triển điện mặt trời có thuận lợi là mấy năm qua được khuyến khích phát triển và tận dụng được nhiều khu vực mặt bằng đang bỏ trống mà không phải chiếm dụng đất của nông nghiệp. Mặt bằng này có thể là từ các mái nhà đã có sẵn hoặc tại khu vực trang trại chăn nuôi.

Tuy nhiên, trong thời gian qua, sự phát triển này khá tràn lan, tự phát. Người dân thấy có lợi thì làm. Thực tế, về quản lý gần như chưa có quy hoạch về loại hình này.

Tại Đắk Lắk, có một số hộ dân đã làm điện mặt trời nhưng không bán được cho bên thu mua. Bởi vậy, Bộ Công Thương và Chính phủ đã có chỉ đạo rà soát, xem xét lại việc này. Thế nhưng, những người đầu tư sau thì đang lâm vào cảnh “lỡ dở”

Theo tôi, phát triển năng lượng mặt trời là một giải pháp rất tốt và tận dụng tối đa ưu điểm của tự nhiên để tạo ra nguồn năng lượng sạch, bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, các cơ quan quản lý cần khảo sát và đưa vào quy hoạch những vùng cụ thể để phát triển loại hình này và hình thức thu mua ra sao để định hướng cho người dân nếu muốn đầu tư.

Việt Nam đã từng trải qua thời kỳ khủng hoảng nguồn năng lượng. Thực tế hiện nguồn năng lượng chưa phải là thừa. Bài toán đặt ra là phải có kế hoạch sử dụng nguồn năng lượng đó sao cho phù hợp.

Hiện nay vẫn có những vùng khó khăn, thiếu điện, nhất là những khu vực phát triển công nghiệp lớn thì lại càng cần điện. Nếu giải quyết hài hòa các yếu tố thì chúng ta sẽ phát triển được nguồn năng lượng tự nhiên, năng lượng sạch; đồng thời lại phát huy được nguồn lực đầu tư trong dân… Do đó, Chính phủ cần tính toán để làm thế nào cho dân được lợi và cung cấp nguồn năng lượng cho quốc gia.

Một vấn đề quan trọng khác cũng được quan tâm đặc biệt là việc xử lý các tấm pin sau khi hết hạn sử dụng nhằm không gây ô nhiễm môi trường.

Mới đây, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đắk Lắk cũng đã làm việc với một tập đoàn lớn nhất đang xây dựng và đưa vào hoạt động rất tốt trên địa bàn về vấn đề này. Doanh nghiệp cam kết hiện có hẳn quy trình tái tạo lại, không gây ảnh hưởng đến môi trường; có nhà máy với toàn bộ quy trình từ thu gom, tái chế, tái tạo lại… Điều này cũng giảm bớt gánh lo về môi trường.

Đại biểu Hoàng Van Cuong (Đoàn Hà Noi): Rút kinh nghiệm trong quy hoạch mạng lưới, quy hoach nang luong

Đại biểu Quốc hội TP Hà Nội Hoàng Văn Cường phát biểu ý kiến. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Chính sách phát trien he thong đien mat troi mái nhà khuyen khích mot ngành nang luong sach đe khai thác, không su dung nang luong hóa thach. Nhu vay, chính sách tot se thu hút đuoc su đau tu cua xã hoi vào viec cung cap nang luong này. Tuy nhiên, viec chúng ta quan lý nguon nang luong đó van đe xay ra mot so tình trang bat cap.

Theo đó, hien nay chúng ta đang đau tu quá công suat thiet ke dan toi nhieu co so đau tu nhung không bán het cho Nhà nuoc cung se anh huong đen các nhà đau tu.

Theo tôi, ve vi mô, chúng ta can rút kinh nghiem trong viec quy hoach mang luoi, quy hoach nang luong, khi đat ra chính sách thì phai tính đen tác đong cua chính sách nhu the nào. Viec này tránh tình trang san xuat đien mat troi mái nhà bán giá cao nên ồ ạt đầu tư nhung không tính và luong truoc đuoc kha nang tiêu thu, truyen tai, phân phoi dan đen đình tre o mot so khu vuc.

Mặt khác, khi nguoi dân tìm moi bien pháp tan dung toi đa chính sách này su dung dien tích đat không phải trong trot chuyen sang làm đien mat troi thì can có su vào cuoc cua co quan quan lý đia phuong.

Các co quan này can phai nam đuoc viec su dung đat đai có hop lý hay không. Hien Luat Đat đai quy đinh rõ việc su dung đat đai có muc đích, neu không phai thu hoi.

Trong truong hop xay ra viec san xuat nhung không tiêu thu het thì phải xét ve yêu cau, chính sách. Tất cả đều phải on đinh; đã cam ket và ký hop đong voi nhà san xuat thuc hien trong bao lâu thì phai thuc hien đúng.

Neu đe đường truyền quá tai thì co quan Nhà nuoc can xem xét dung hop đong ký moi. Các hop đong truoc can đàm phán lai đe nhung nguoi san xuat không bi thiet hai, tìm thêm nguon loi, đac biet giúp ngan chan thiet hai cua nen kinh te.

Hiện tổng sản lượng điện phát từ các nguồn điện năng lượng tái tạo năm 2021 dự kiến đạt 23,4 tỷ kWh, chiếm tỷ trọng 8,9% tổng sản lượng điện phát và nhập khẩu của toàn hệ thống. Trong khi đó, năm 2020, toàn bộ sản lượng điện phát từ điện mặt trời trên toàn quốc là 10,6 tỷ kWh, chiếm khoảng 4,3% tổng sản lượng huy động nguồn toàn hệ thống điện quốc gia.

So sánh số liệu cho thấy, cơ cấu tỷ lệ nguồn phát trong năm 2021 đã có sự thay đổi rất nhiều. Năm 2021, lượng điện phát của năng lượng tái tạo cũng như tỷ trọng trong cơ cấu nguồn sẽ tăng gấp hơn 2 lần so với năm 2020. Việc tăng trưởng phụ tải điện chậm lại, trong khi điện mặt trời bùng nổ đang gây bất cập lớn.