Bằng thạc sĩ kinh doanh ‘mất giá’ sau Covid-19

Các trường kinh doanh tập trung dạy lý thuyết, phân tích vấn đề chục năm trước nên không còn phù hợp với hiện nay, nhất là khi Covid-19 tạo ra cuộc đào thải rất lớn.

Paulina Karpis, người sáng lập và giám đốc điều hành của Brunchwork, nền tảng giáo dục trực tuyến đã và đang dạy hàng nghìn doanh nhân mỗi năm, chia sẻ quan điểm của cô về bằng thạc sĩ quản trị kinh doanh sau Covid-19.

Với thế hệ của bố mẹ tôi, hướng đi mặc định để phát triển là lấy bằng thạc sĩ quản trị kinh doanh (MBA). Đến thế hệ tôi, điều này vẫn gần như vậy. Chỉ một vài năm trước, tôi cũng đã cân nhắc việc đi học MBA. Tuy nhiên, lợi bất cập hại. Việc phải trả hơn 150.000 USD (khoảng 3,5 ty VND) học phí, cũng như mất hai năm tiền lương khi đi làm, với tôi là một cái giá quá lơn cho tấm bằng MBA.
Giờ đây, nhìn tình hình đại dịch năm nay, với tôi tấm bằng MBA không chỉ là một khoản đầu tư bất hợp lý mà còn là rủi ro lớn.

Giá trị của tấm bằng quản trị kinh doanh và các đại học kinh doanh đã trên đà suy giảm trong nhiều năm. Hãy cứ hỏi các tỷ phú Mỹ như Elon Musk của Tesla, Sheryl Sandberg của Facebook xem ý kiến của họ về vấn đề này thế nào. Điều này còn được phản ánh trong sự sụt giảm số lượng hồ sơ đăng ký học MBA mỗi năm.

Vấn đề này xảy ra do cách thức giảng dạy của các trường kinh doanh khi tập trung vào việc phân tích những vấn đề xảy ra hàng chục năm trước. Điều này đã không còn phù hợp, nhất là khi công nghệ đã và đang thay đổi từng ngành nghề với tốc độ chóng mặt.

Covid-19 chỉ ra sự lỗi thời của mô hình này một cách rõ ràng hơn. Đột nhiên, mọi kế hoạch kinh doanh đều bị hoãn lại, mọi quy luật thị trường đều không thể áp dụng. Các lãnh đạo phải đưa ra chiến lược cho doanh nghiệp mà không thể tham vấn được gì từ kiến thức họ được học trong các bài giảng ở trường kinh doanh.

Paulina Karpis. Ảnh: Bussiness Insiders

Bằng MBA hứa hẹn gì?

MBA từ trước đến nay đã quyến rũ nhiều thế hệ học sinh với lời hứa về chương trình giáo dục tập trung kiến thức về doanh nghiệp, cơ hội việc làm và xây dựng mạng lưới quan hệ tốt hơn. Nhưng ít nhất trong tương lai gần, không một trường kinh doanh nào có thể hứa được hết những điều này.

Về giáo dục, giờ đây sinh viên MBA sẽ xem bài giảng trên mạng như bạn vẫn xem qua những trang học trực tuyết như Coursera hay Udemy. Về cơ hội việc làm, rất nhiều công ty đã dừng tuyển dụng, cắt giảm nhân sự trong thời gian tới và cạnh tranh càng ngày càng khốc liệt. Việc gặp mặt kết nối trở nên khó khăn hơn nhiều lần với các buổi họp trên mạng qua Zoom.

Quan trọng hơn, kiến thức học được sau hai năm ở các trường kinh doanh giờ không còn đủ để làm việc nữa. Việc môi trường doanh nghiệp thay đổi liên tục khiến tất cả mọi người phải học thêm về các xu hướng mới, mở rộng mạng lưới quan hệ và học thêm các kỹ năng để theo kịp với thị trường. Câu hỏi được mọi người đặt ra bây giờ không còn về tấm bằng MBA mà là về cách để đạt được các kỹ năng cần thiết khi làm việc.

Kỹ năng quản trị trên thực tế

Trên thực tế, kỹ năng quản trị chưa bao giờ quan trọng như hiện tại. Sau khi dịch bệnh qua đi, vị trí duy nhất ở các doanh nghiệp mà có thể chắc chắn về tương lai là công việc không thể dễ dàng thuê ngoài (outsource) hay tự động hóa. Trong số đó, vị trí chủ chốt là quản lý với khả năng kết nối mọi người, kinh nghiệm làm việc, cũng như trí tuệ cảm xúc tốt.

Sự cắt giảm nhân lực đã xảy ra ở quy mô toàn cầu từ trước đó. Tôi đã chứng kiến điều này xảy ra sau khủng hoảng kinh tế năm 2008 khi còn làm việc ở JP Morgan, một trong những công ty tài chính lớn nhất toàn cầu. Rất nhiều đồng nghiệp ở các bộ phận khác nhau bị nghỉ việc, thay thể bởi máy tính và thuật toán.

Giờ đây, với Covid-19, các doanh nghiệp phải đối đầu với những bài toán khó nhất trong lịch sử. Lời giải ngắn hạn của phần lớn doanh nghiệp là gia tăng tự động hóa và cắt giảm nhân lực chính thức bằng cách thuê ngoài theo dự án. Điều này có thể dẫn đến một tỷ lệ thất nghiệp đáng báo động ở quy mô toàn cầu.

Kể cả với nhu cầu về kỹ năng quản trị tăng cao, các trường kinh doanh vẫn dự đoán sự sụt giảm đáng kể tỷ lệ đăng ký nhập học trong phần còn lại của năm 2020. Đây là điều không khó hiểu khi những trường kinh doanh không thay đổi gì đáng kể trong nhiều năm và cũng không thông báo gì về dự định thay đổi với sinh viên tương lai. Hiện chưa có bất cứ thông báo gì về việc thay đổi học phí (học phí trung bình ở các trường kinh doanh top đầu ở Mỹ là 120.000 USD, khoảng 2,8 tỷ đồng), hay hoàn tiền cho học kỳ xuân 2020 bị ảnh hưởng bởi dịch, hay hỗ trợ học sinh gặp khó khăn.

Thay đổi

Khi sinh viên yêu cầu, thay đổi sẽ tới, dù có thể sẽ lâu hơn mọi người dự tính. Nhiều chương trình MBA thử nghiệm đang được diễn ra với nhiều lo ngại từ các trường kinh doanh truyền thống về chất lượng. Tuy nhiên, tôi hy vọng những chương trình MBA thử nghiệm này sẽ đem lại sự thay đổi giống như Netflix đã làm được với nền công nghiệp phim ảnh. Bởi vì những chương trình MBA này thường được giảng dạy miễn phí hoặc với một chi phí rất nhỏ, đây là một rủi ro, và có thể là cơ hội xứng đáng mạo hiểm.

Sự thay đổi này không nên chỉ dừng lại ở chương trình MBA. Toàn bộ hệ thống giáo dục đại học và sau đại học nên quan tâm đến trường hợp này vì biết đâu sẽ đến lúc các chương trình giáo dục khác phải thay đổi.