Băn khoăn quy định được chọn lại ngành học

Theo Quy chế tuyển sinh 2021 (dự kiến), Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) sẽ cho phép sinh viên (SV) được phép chuyển trường, chuyển ngành học nếu cảm thấy sự lựa chọn của mình chưa hợp lý.

Quy định này được cho là có lợi cho SV nhưng còn nhiều băn khoăn và e ngại tiêu cực.

50,8% sinh viên không biết học xong làm gì

Khảo sát gần đây của Trung tâm Hỗ trợ và tư vấn tâm lý, Trường ĐH KHXH&NV, ĐH Quốc gia Hà Nội, có đến 65,4% SV năm thứ nhất tại một số trường đại học (ĐH) chưa hiểu hết về mục đích, ý nghĩa của ngành mình học; 50,8% không biết học xong sẽ làm việc gì và nơi nào tuyển dụng họ.

Khi được hỏi về mức độ thỏa mãn với nghề đã chọn, có đến 75,6% SV cho biết họ ít thỏa mãn với sự lựa chọn của mình, vào học mới biết không hợp; 32,4% SV muốn được thi lại vào năm sau…

Quy chế dự kiến đưa hoạt động “trao đổi SV” vào quy định. Theo đó, các cơ sở đào tạo được công nhận lẫn nhau về quy trình đào tạo, nội dung đào tạo và giá trị của tín chỉ, làm căn cứ cho phép SV của cơ sở đào tạo này được học một số học phần tại cơ sở đào tạo khác và ngược lại.

Trên cơ sở đánh giá và công nhận lẫn nhau, SV của cơ sở đào tạo này có thể đăng ký học một số học phần tại cơ sở đào tạo khác nếu được hiệu trưởng của hai cơ sở đồng ý với số lượng tín chỉ mà SV tích lũy tại cơ sở đào tạo khác không vượt quá 25% tổng khối lượng của chương trình đào tạo.

Trong Quy chế đào tạo ĐH cũng có quy định rõ về việc cho phép SV chuyển trường, chuyển ngành. Cụ thể, SV được xét chuyển trường nếu đáp ứng các yêu cầu: xin chuyển đến trường có cùng ngành hoặc thuộc cùng nhóm ngành với ngành đào tạo mà SV đang học, được sự đồng ý của trường xin chuyển đi và trường xin chuyển đến, không thuộc một trong các trường hợp không được phép chuyển trường quy định.

Sinh viên cũng được xem xét chuyển ngành đào tạo, chuyển sang một phân hiệu khác của trường (hoặc từ phân hiệu về trụ sở chính) nếu không đang là SV năm thứ nhất hoặc năm cuối, không thuộc diện bị xem xét buộc thôi học và còn đủ thời gian học tập, được sự đồng ý của người đứng đầu các đơn vị chuyên môn phụ trách chương trình, ngành đào tạo, người phụ trách phân hiệu hoặc của hiệu trưởng cơ sở đào tạo nơi chuyển đi và chuyển đến…

Lo ngại tiêu cực

Nhiều ý kiến cho rằng, quy định này phù hợp cho những bạn trẻ cảm thấy mình học sai ngành và có mong muốn đổi lại, khi SV này đủ điều kiện đầu vào. Nếu không thì chỉ cần bỏ một năm học ngành thấp điểm “không ai học” rồi chuyển qua ngành cao hơn? Quy định năm thứ 1 và năm thứ 4 không được chuyển phải chăng vì lo ngại ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo của trường cũ?

Thực tế, tại các nước phát triển, SV sẽ được tự do lựa chọn môn học có giảng viên, cách đào tạo… PGS.TS Bùi Đức Triệu, Trưởng phòng Quản lý Đào tạo – ĐH Kinh tế Quốc dân cho rằng, việc cho SV chuyển ngành đảm bảo quyền lợi cho SV, bởi trong năm thứ nhất chủ yếu các em học môn đại cương, các ngành có sự tương đồng, sang năm thứ hai học tập ngành mới sẽ không bị ảnh hưởng quá nhiều.

Tuy nhiên, theo TS. Nguyễn Trung Nhân – Trưởng phòng Đào tạo Trường ĐH Công nghiệp TP.HCM, ngay khi Dự thảo Quy chế đào tạo ĐH ban hành đã nhận được nhiều ý kiến băn khoăn từ lãnh đạo các trường ĐH. Muốn thực hiện điều này, SV phải được sự đồng ý của lãnh đạo 2 trường ĐH. Với tình hình hiện nay rất khó.

Ngoài ra, hiện nay, các trường ĐH có mức học phí tính trên tín chỉ khác nhau. Nếu tất cả SV các trường có học phí cao đổ xô sang các trường có mức học phí thấp thì không ổn. Vì vậy, cần có một cách vận dụng phù hợp đối với quy định này, TS Nhân nhận định.

Còn theo TS Lê Viết Khuyến, nguyên Vụ phó Vụ Giáo dục Đại học, Bộ GD-ĐT, vấn đề này đã được bàn từ lâu nhưng việc hai trường thỏa thuận đồng ý cho SV chuyển đi-chuyển đến là rất khó. Liệu trường này có muốn cho SV của mình đi hay không? Khi mà lúc tuyển sinh trường nào cũng lo lấy đủ chỉ tiêu, thậm chí vượt chỉ tiêu để thu tiền, giờ SV lại chuyển đi sẽ ảnh hưởng đến “nồi cơm” của họ.

Về phía trường tiếp nhận SV, có thiện chí tiếp nhận không cũng là một vấn đề. Nhất là khi thực hiện kỳ thi 3 chung thì trường tốp trên lại càng e ngại chất lượng SV từ trường tốp dưới “chạy” lên ảnh hưởng đến chất lượng, hạ thấp thương hiệu của họ. Trên thế giới cũng có quy định này nhưng các trường tốp trên cũng rất khó khăn khi thực hiện.

Do đó, theo TS Lê Viết Khuyến, quy định này muốn khả thi cần có sự can thiệp của Nhà nước. Ví dụ: các trường tốp trên phải nhận bao nhiêu phần trăm, nếu tự nguyện thì ít trường. Nhưng nếu can thiệp quá thì ảnh hưởng đến quyền tự chủ của các trường. Việc này nếu không quy định rõ có thể nảy sinh tiêu cực khi một SV trường tốp dưới muốn chạy về trường tốp trên?