Ba Tổng thống Hàn Quốc bị luận tội nhưng chỉ mới 1người bị cách chức

Ngày 14/12, Quốc hội Hàn Quốc đã bỏ phiếu luận tội Tổng thống Yoon Suk-yeol vì nỗ lực ban bố lệnh thiết quân luật bất thành của ông.

Tính cả ông Yoon thì Hàn Quốc đã có 3 vị tổng thống bị Quốc hội luận tội nhưng mới chỉ có 1 người bị cách chức và 1 người được phục hồi chức vụ.

Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol phát biểu tại cuộc họp báo ở Seoul. Ảnh: Kyodo/TTXVN

Sau khi đề xuất luận tội ông Yoon được thông qua tại Quốc hội, Tổng thống đã bị tước mọi quyền hành pháp. Tiếp đó, Quốc hội sẽ chuyển đề xuất lên Tòa án Hiến pháp, đề nghị cơ quan này tiến hành luận tội và bỏ phiếu để xem xét phế truất hoặc phục vụ chức vụ tổng thống trong thời hạn tối đa 180 ngày.

Trong thời gian chờ Tòa án Hiến pháp ra phán quyết, Tổng thống phải trao lại quyền cho Thủ tướng đương nhiệm.

Tại Hàn Quốc, vai trò định đoạt số phận chính trị của tổng thống bị luận tội được trao cho 9 thẩm phán Tòa án Hiến pháp. Các thẩm phán này sẽ nghe trình bày và lập luận từ Chủ tịch Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cũng như chính người bị luận tội hoặc đại diện pháp lý tình bày. Quyết định cuối cùng của Tòa án Hiến pháp sẽ được đưa ra bằng hình thức bỏ phiếu của các thẩm phán.

Tổng thống sẽ bị phế truất nếu ít nhất 6 thẩm phán Tòa án Hiến pháp ủng hộ luận tội và Hàn Quốc sẽ tổ chức tổng tuyển cử trong vòng 60 ngày tiếp theo để bầu ra người đứng đầu đất nước mới.

Tuy nhiên, quá trình này có thể đang bị cản trở bởi hiện nay Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc chỉ có 6 thẩm phán, do 3 người đã nghỉ hưu vào tháng 10 vừa qua và chưa có ứng viên kế nhiệm. Cơ quan này đã bãi bỏ quy định cần tối thiểu 7 thẩm phán để xử lý các vụ kiện, nhưng chưa rõ điều này có áp dụng với trường hợp luận tội tổng thống hay không.

Nếu quy định vẫn cần ít nhất 7 thẩm phán để ra phán quyết đối với việc luận tội tổng thống thì Tòa án Hiến pháp cần chờ đến khi Quốc hội nước này phê chuẩn thêm ít nhất 1 thẩm phán mới thì mới có thể tiến hành bỏ phiếu.

Hàn Quốc từng chứng kiến một tổng thống bị luận tội và phế truất theo quy trình này. Tháng 12/2016, Quốc hội Hàn Quốc bỏ phiếu thông qua đề xuất luận tội Tổng thống Park Geun-hye liên quan các cáo buộc để bạn thân Choi Soon-sil can thiệp vấn đề của nhà nước, thông đồng với bà này nhằm trục lợi từ các doanh nghiệp lớn và lơ là trách nhiệm trong vụ chìm phà năm 2014 khiến hơn 300 người chết.

Tháng 3/2017, Tòa án Hiến pháp ủng hộ việc luận tội và bà Park trở thành Tổng thống Hàn Quốc đầu tiên bị phế truất. Sau khi bị phế truất, bà bị truy tố với nhiều cáo buộc như lạm quyền, nhận hối lộ, tống tiền và làm lộ bí mật nhà nước và lĩnh án tù hơn 20 năm. Tháng 12/2021, bà Park được Tổng thống khi đó là ông Moon Jae-in ân xá, trả tự do vì có vấn đề về sức khỏe.

Trước đó vào năm 2004, Tổng thống Hàn Quốc khi đó là Roh Moo-hyun cũng bị Quốc hội luận tội với cáo buộc vi phạm luật bầu cử. Tuy nhiên, Tòa án Hiến pháp sau đó bác bỏ đề xuất và khôi phục quyền lực cho ông Roh để ông tiếp tục điều hành đất nước trong nhiệm kỳ của mình.