Ai muốn vạch rõ kẽ hở phòng không Đông Nam Á?

Chiếc máy bay Malaysia mất tích cho thấy những kẽ hở trong hệ thống kiểm soát không lưu của khu vực, hay rộng hơn nữa là cả hệ thống phòng không.

Những yếu kém khó lý giải

Vào hôm 15/3, Thủ tướng Malaysia Najib Razak thông báo chính phủ nước này hiện tin rằng chiếc máy bay MH370 đã bay thêm gần 7 tiếng đồng hồ sau khi biến mất khỏi màn hình radar dân sự hôm 8/3, theo Reuters.

Ngoài ra, ông cũng cho rằng “đã có ai đó” trên máy bay cố ý tắt hệ thống liên lạc trên máy bay.

Các nhà phân tích và quan chức chính phủ các nước lưu ý rằng đã không có bất kỳ báo động nào khi chiếc Boeing 777 này đã bay một đoạn ngang qua biển Đông, khu vực đang có căng thẳng về địa chính trị và hoạt động quân sự, rồi quay đầu trở lại để bay băng qua bán đảo Malaysia để hướng về phía Ấn Độ.

Điều này cho thấy phần lớn không phận trên mặt biển, và cả nhiều vùng bao phủ đất liền, mà chiếc máy bay bay qua đã không hề được hệ thống radar kiểm soát hoặc đã không được giám sát bởi các radar đủ khả năng.

“Một số quốc gia sẽ bẽ mặt (sau vụ máy bay mất tích) vì quá dễ dàng để băng qua không phận nước họ”, Reuters dẫn lời ông Micheal Harwood, một phi công Không quân Hoàng gia Anh và là cựu tùy viên quốc phòng tại Washington (Mỹ), bình luận.

Ảnh chụp tại sân bay quốc tế Kuala Lumpur 13/3. (Ảnh: Reuters)

Giới quan sát nhận định rằng mặc dù radar quân sự Malaysia có vẻ đã phát hiện ra chiếc máy bay, nhưng rõ ràng đã không có bất kỳ nỗ lực nào được thực hiện để ngăn cản nó, cũng như không có ai nhận ra đã có gì đó không ổn khi radar nhận thấy máy bay lạ.

Sơ suất rõ ràng này của phía Malaysia khiến nhiều chuyên gia phân tích, cùng cựu và cả các quan chức đương nhiệm của các nước sửng sốt, theo Reuters.

“Thật khó có thể nói chính xác vì sao họ không lưu ý đến nó (chiếc máy bay do radar quân sự phát hiện)”, bà Elizabeth Quintana, một chuyên gia nghiên cứu cấp cao về hàng không thuộc RUSI, học viện nghiên cứu an ninh quốc phòng hàng đầu của Anh, nói.

“Có lẽ quân đội Malaysia vào thời điểm đó tập trung tìm kiếm, phát hiện những mối đe dọa khác, chẳng hạn như những chiếc máy bay bay tốc độ cao, và cảm thấy rằng chiếc máy bay của Malaysia Airlines là vấn đề của người khác”, bà này nói.

Ấn Độ không bật radar vì tốn kém

Để nhận biết và kiểm soát máy bay, hệ thống kiểm soát không lưu phụ thuộc gần như hoàn toàn vào bộ phát sóng trên máy bay, các chuyên gia hàng không cho hay.

Trong vụ máy bay mất tích của Malaysia Airlines, bộ phát sóng đã bị vô hiệu hóa vào thời điểm chiếc máy bay đang sắp bay từ không phận Malaysia sang Việt Nam.

Trong khi đó, quân đội thường không để ý đến các máy bay được radar quân sự nhìn thấy vì họ cho rằng đó chỉ là các chuyến bay thương mại thông thường, Reuters dẫn lời một quan chức cấp cao của Ấn Độ cho biết.

Phi công thuộc lực lượng tuần duyên Nhật Bản đang lái máy bay tham gia chiến dịch tìm kiếm chiếc Boeing 777 mất tích trên biển Đông – Ảnh: Reuters

Điều này có lẽ đã lý giải vì sao hệ thống radar quân sự trên quần đảo Andaman và Nicobar hay khu vực khác thuộc Ấn Độ đã không nhận ra chiếc Boeing 777 mất tích khi nó bay đến đây.

“Chúng tôi có rất nhiều radar quân sự hoạt động trong khu vực này, nhưng đã không có gì được phát hiện. Nhiều khả năng là các radar này đã bị tắt đi theo như quy định yêu cầu khi chúng tôi đang trong tình trạng an ninh bình thường”, Reuters dẫn lời Chuẩn Đô đốc Sudhir Pillai, người đứng đầu bộ chỉ huy quân sự quần đảo Andaman và Nicobar, cho hay.

Một nguồn tin giấu tên từ quân đội Ấn Độ tiết lộ với Reuters rằng New Delhi không duy trì các trạm radar hoạt động 24/24 vì lý do chi phí.

“Quá tốn kém”, nguồn tin này trả lời khi được hỏi vì sao radar không hoạt động liên tục.

Vạch áo cho người xem lưng

Trong khi đó, khi lộ trình của chiếc máy bay này trước khi mất tích hoàn toàn dần hé lộ qua việc cung cấp thông tin của chính phủ Malaysia, có thể nói, chiếc máy bay đã vẽ ra một cách rõ ràng nhất những “điểm mù” của hệ thống radar phòng không các nước Đông Nam Á.

Sự bẽ mặt là rõ ràng, nhưng hơn hết, các quốc gia này đang nằm trong một khu vực nhạy cảm với những tranh chấp địa chính trị, đó là Biển Đông.

Nhìn lại toàn bộ vụ việc, có thể nói, Trung Quốc là một trong những quốc gia nhanh nhạy và nhiệt tình nhất trong quá trình tìm kiếm chiếc máy bay này. Một điều dễ hiểu, họ có nhiều công dân là nạn nhân nhất trên chuyến bay đó. Nhưng liệu có còn mục đích nào khác?

Tàu đổ bộ Tỉnh Cương Sơn lùng sục ở Biển Đông tìm máy bay Malaysia

Trung Quốc đã triển khai 4 tàu chiến, trong đó có tàu đổ bộ lớn nhất và hiện đại nhất nước này Tỉnh Cương Sơn cùng 4 tàu tuần duyên, 8 máy bay và 10 vệ tinh vào cuộc chạy đua tìm kiếm quy mô lớn ở cách đại lục Trung Quốc hàng ngàn dặm. Truyền thông nước này mô tả đây là cuộc triển khai hạm đội tàu cứu hộ lớn nhất của Trung Quốc.

Chưa kể, khi chiếc máy bay vừa mất tích, truyền thông Trung Quốc và một số học giả quân đội phe diều hâu đã đồng loạt kêu gọi cần phải xây dựng những căn cứ trên Biển Đông để dễ dàng triển khai lực lượng cứu hộ một cách nhanh nhất.

Ông Ian Storey, chuyên gia về quan hệ giữa Trung Quốc và Đông Nam Á từ Viện Nghiên cứu Đông Nam Á của Singapore, nói rằng sự triển khai của Bắc Kinh phản ánh sự tăng cường quân sự trong khu vực và cái mà quân đội Trung Quốc gọi là “sứ mệnh lịch sử mới”, trong đó có bảo vệ công dân Trung Quốc ở nước ngoài.

Bắc Kinh vừa công bố tăng 12,2% chi tiêu quốc phòng, lên 808,23 tỉ nhân dân tệ (tương đương 131,57 tỉ USD) cho năm 2014, tuy nhiên không công bố chi tiết về cách chi tiêu. Con số ngân sách dành cho quân sự chỉ đứng sau Mỹ này được cho là phục vụ cho mục đích tăng cường sức mạnh của Trung Quốc – không chỉ đế gây hấn ở biển Đông mà còn ở cả Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương.

Theo bài viết trên trang tin Quartz có tên “Trung Quốc cố thử vai trò mới qua vụ máy bay mất tích – Cảnh sát châu Á”, vụ chiếc máy bay chở nhiều người Trung Quốc bị mất tích là “một cơ hội để Bắc Kinh tiếp tục thúc đẩy chiến lược có từ một thập kỷ nay: mở rộng sự can dự cả về quân sự lẫn ngoại giao vào vùng Đông Nam Á”. Điều này khiến dư luận không thể không nhớ tới tham vọng ngang ngược về vùng nhận diện phòng không mà Trung Quốc đã hơn một lần nhắc tới.

Theo Báo Đất việt