‘20 năm nữa, TP HCM có thể lụt như Bangkok’

Sau thời gian nghiên cứu ngập lụt ở Bangkok (Thái Lan), PGS. TS Hồ Long Phi khẳng định, vài chục năm nữa TP HCM có khả năng xảy ra một trận lụt với thiệt hại tương tự như Bangkok.

Chiều 4/4, tại hội nghị sơ kết một năm thực hiện chương trình giảm ngập nước ở thành phố giai đoạn 2011-2015, PGS. TS Hồ Long Phi, Phó ban điều phối chương trình chống ngập TP HCM cho biết, sau một thời gian nghiên cứu ngập lụt ở Bangkok (Thái Lan) đã rút ra được bài học và xây dựng đề án hành động giải quyết ngập lụt ở TP HCM.

Nước lũ bao phủ cả khu vực rộng lớn phía bắc thủ đô Bangkok (Thái Lan). Màu đỏ của những mái nhà và màu xanh cây cối nổi lên giữa phông nền nước lũ. Ảnh: Kyodo.

Theo ông Phi, bài học lớn nhất từ ngập lụt ở Bangkok là không nên tin tuyệt đối vào năng lực bảo vệ của các công trình chống ngập. Các giải pháp thích nghi, giảm nhẹ thiệt hại và sẵn sàng ứng phó luôn cần được dự trù.

Vị phó giáo sư cho rằng, thay vì ỷ lại hoàn toàn vào sự bảo vệ của các công trình đê bao chống ngập, TP HCM nên phát triển theo hình thức ECO2 (vừa phát triển kinh tế vừa phát triển sinh thái). Đồng thời, thay vì lấn chiếm không gian dành cho nước ở các vùng trũng thấp, một hành lang thoát lũ khẩn cấp cần được dự trù để đề phòng trường hợp các dòng sông không còn đủ năng lực thoát nước trong điều kiện mưa lũ đặc biệt lớn.

Bài học thứ hai mà TP HCM nên nghiên cứu từ trận lụt ở Bangkok là việc quản lý tài nguyên nước. Theo ông Phi, các hồ chứa thường được thiết kế và vận hành thiên về cấp nước tưới hay phát điện mà thiếu quan tâm đến điều tiết lũ. “Vì thế, TP HCM cần thiết lập quy trình vận hành hồ chứa đa mục tiêu để tăng cường khả năng điều tiết lũ”, ông Phi đề nghị.

Một bài học nữa cũng cần phải được tính đến là công tác dự báo và quản lý thông tin đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiệt hại do ngập. Thông tin sớm và có xác suất đúng cao sẽ hỗ trợ cho công tác điều hành. Ông Phi đưa ra dẫn chứng, Phó giám đốc Sở Khí tượng Thái Lan đã trình chính phủ kế hoạch trang bị hệ thống ra đa dự báo mưa trị giá 130 triệu USD. Tuy nhiên, hệ thống này đã không được trang bị kịp thời. “Nếu có kịp thời sẽ giúp cho Chính phủ Thái Lan có đủ thông tin hơn trong việc ra quyết định”, ông Phi cho biết.

Từ phân tích những điểm tương đồng khá rõ nét giữa Bangkok và TP HCM về nguyên nhân ngập lụt như do ảnh hưởng của lũ thượng nguồn, mưa lớn, mực nước triều cường cao, nhiều vùng có địa hình thấp trũng, bị lún và so sánh các yếu tố rủi ro ngập lụt, hệ thống chống ngập… ông Hồ Long Phi đưa ra nhận định, nếu thành phố cứ giữ nguyên định hướng phát triển như hiện nay là chủ yếu dựa vào các công trình chống ngập thì 20 năm nữa, TP HCM có khả năng sẽ xảy ra một trận ngập lụt với thiệt hại tương tự như Bangkok năm 2011.

Theo ông, điều nguy hiểm nhất hiện nay đối với TP HCM không phải là thủy triều hay nước biển dâng mà là những trận bão lớn xảy ra trên lưu vực sông Sài Gòn – Đồng Nai vào cuối mùa mưa, trùng với mùa lũ ở đồng bằng sông Cửu Long. Lúc đó, các hồ chứa thượng nguồn hầu như đã đầy nước. Vì thế phải tính tới những giải pháp giảm thiểu thiệt hại.

Phó ban điều hành chương trình chống ngập đề nghị TP HCM cần hành động ngay từ bây giờ để chống ngập lụt. Bốn hành động mà ông Phi đưa ra gồm soạn thảo và ban hành quy chế về không gian dành cho nước, thiết lập hệ thống cảnh báo sớm và quy trình ứng phó, thiết lập quy trình vận hành hồ chứa nước đa mục tiêu, ưu tiên đầu tư cho công trình thoát nước nội thành.

Mỗi năm TP HCM lại ngập nặng thêm. Ảnh: Kiên Cường.

Tại hội nghị, ông Nguyễn Phước Thảo, Giám đốc Trung tâm điều hành chương trình chống ngập nước thành phố cho biết, tuy có chuyển biến tích cực với 39/70 điểm ngập đã được xóa trong năm 2011 nhưng việc khống chế tái ngập, phát sinh điểm ngập mới vẫn còn là mặt yếu và chưa bền vững. Mục tiêu trong năm 2012, TP HCM sẽ xóa thêm 10 điểm ngập như ở đường Ung Văn Khiêm, Vũ Tùng (Bình Thạnh), Phan Anh (Tân Phú), An Dương Vương, Hậu Giang (quận 6), Lẵng Binh Thăng (quận 11), Quang Trung (Gò Vấp), quốc lộ 1A (quận 12), Gò Dưa (Thủ Đức) và đường Đỗ Xuân Hợp (quận 9).

Trước tình hình đó, Phó chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Hữu Tín yêu cầu cơ quan chức năng đẩy nhanh tiến độ xây dựng các công trình chống ngập nước. Ông Tín cũng yêu cầu Trung tâm Điều hành chống ngập nước thành phố phải hoàn thành mục tiêu xóa 10 điểm ngập đã đề ra. Để dành không gian cho thoát nước, vị Phó chủ tịch cũng yêu cầu 24 quận huyện không được đào lấp kênh rạch mà không có hệ thống cống thay thế.