1,3 triệu lỗ đen phát sáng tiết lộ về vũ trụ lúc mới ra đời
Một nhóm nghiên cứu thiên văn quốc tế đã cùng nhau lập nên bản đồ 3D đầu tiên về 1,3 triệu lỗ đen ‘ cải trang’, cũng là bản đồ tiến hóa của vũ trụ.
Theo SciTech Daily và Space.com, 1,3 triệu lỗ đen được lập bản đồ đều là chuẩn tinh, tức các lỗ đen nuốt vật chất nhiều đến nỗi tỏa sáng rực rỡ, “cải trang” thành các ngôi sao.
Trong số đó, lỗ đen lâu đời nhất được ghi nhận ở nơi vũ trụ chỉ mới 1,5 tỉ t.uổi, tức 12,3 tỉ năm về trước.
Bản đồ 3D mới chứa đựng 1,3 triệu chuẩn tinh, là lỗ đen phát sáng như sao – Ảnh: ESA/ Gaia/DPAC
Danh mục chuẩn tinh này đã cung cấp một bản đồ 3 chiều thể hiện thể tích của vũ trụ đầy đủ nhất từ trước đến nay, đồng thời thể hiện cách vũ trụ đã tiến hóa, giãn nở như thế nào suốt cuộc đời 13,8 tỉ năm.
Bản đồ đã được lập ra bởi một nhóm nghiên cứu đa quốc gia, đa trung tâm dẫn đầu bởi TS Kate Storey-Fisher từ Trung tâm Vật lý quốc tế Donostia (Tây Ban Nha), sử dụng dữ liệu từ Kính viễn vọng không gian Gaia của Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA).
Chuẩn tinh là một trong những vật thể có ý nghĩa lớn nhất trong nghiên cứu vũ trụ học.
Video đang HOT
Chúng trước hết là các lỗ đen quái vật ở trung tâm các thiên hà. Khác với lỗ đen đang “ngủ đông” ở trung tâm thiên hà Milky Way mà Trái Đất đang trú ngụ, một số lỗ đen tỏ ra cực kỳ sống động, háu ăn.
Các chuẩn tinh trong vũ trụ – Ảnh đồ họa: NASA/JPL-Caltech
Chúng nuốt vật chất dữ dội đến nỗi tạo ra nguồn năng lượng lớn, phát sáng mạnh gấp hàng trăm lần so với độ sáng của toàn bộ thiên hà, giúp các nhà thiên văn quan sát được dẫu chúng ở rất xa.
Từ đó, các chuẩn tinh trở thành các ngọn hải đăng soi sáng quá khứ của vũ trụ. Do độ trễ của ánh sáng nên hình ảnh của các vật thể hàng tỉ năm trước cũng mất hàng tỉ năm để đi đến Gaia. Nhờ vậy, chúng ta có thể quan sát chúng với hình ảnh, vị trí thuộc về quá khứ.
Đối chiếu các vật thể thuộc về nhiều thời kỳ khác nhau, các nhà khoa học có thể hình dung được cách vũ trụ phát triển sau vụ nổ Big Bang.
Bằng cách nghiên cứu các chuẩn tinh, các nhà khoa học cũng có thể ước lượng và hiểu thêm về vật chất tối, thông qua cách các chuẩn tinh kết tụ với nhau.
Theo TS Storey-Fisher, bản đồ chuẩn tinh này hứa hẹn mở ra những chân trời mới, vì có thể là công cụ để các nhà khoa học khắp thế giới đo lường mọi thứ của vũ trụ, từ cách mạng lưới vũ trụ được hình thành cho đến chuyển động của hệ Mặt Trời chúng ta trong vũ trụ.
Phát hiện loại vật thể thiên văn mới: 'Trợ thủ của ma cà rồng'
Trong quá trình tìm hiểu về những ngôi sao Be bí ẩn, một loại ma cà rồng vũ trụ, các nhà khoa học đã phát hiện dấu tích của một vật thể nguy hiểm khác.
Các ngôi sao Be luôn là bí ẩn thú vị đối với các nhà thiên văn. Đó là một tập hợp con của các ngôi sao loại B sáng. Khác với các sao B bình thường, sao Be quay rất nhanh và tạo ra các vòng vật chất quanh quỹ đạo, điều không thấy ở các loại sao khác và vẫn chưa được giải thích cụ thế.
Bằng cách phân tích dữ liệu từ hai vệ tinh cực mạnh Gaia và Hipparcos, các nhà nghiên cứu từ Đại học Leeds (Anh) đã chỉ ra rằng các đặc điểm kỳ lạ của Be là do sự tương tác với 2 người bạn đồng hành.
Sao Be "quái vật" và ngôi sao nạn nhân ở phía xa, đã bị tước bỏ phần bên ngoài - Ảnh đồ họa: ESO
Sao Be được cho là một loại "ma cà rồng" vũ trụ. Lý thuyết cho rằng loại sao quái dị này phát triển từ một hệ sao đôi gồm 2 ngôi sao quay quanh một tâm chung.
Be "săn mồi" và bạn đồng hành nhỏ hơn của chúng thành nạn nhân. Vật chất từ nạn nhân bị nó hút lấy, tạo nên vòng vật chất quanh mình, đồng thời tích lũy thêm mô-men động lượng để tăng tốc độ quay.
Trong nghiên cứu mới, các nhà khoa học đã tập trung vào một vấn đề: Phạm vi của các hệ sao đôi quay quanh cùng một tâm điểm dường như quá lớn để ngôi sao Be có thể săn tìm và "hút máu" người bạn đồng hành.
Đó là một câu trả lời khó tìm kiếm, bởi chỉ 28% sao Be được xác định kèm với bạn đồng hành. Có một giả thuyết rằng ngôi sao đồng hành đã trở nên quá mờ nhạt để quan sát sau thời gian dài bị "hút máu".
Xem xét dữ liệu về các dạng sao khác nơi có một ngôi sao bị tước bỏ vật chất bởi bạn đồng hành, các nhà khoa học kết luận sao Be có khả năng là một phần của hệ thống nhiều hơn 2 ngôi sao.
Trong đó, ngôi sao thứ ba đóng vai trò như "trợ thủ của ma cà rồng", quay ở quỹ đạo lớn hơn bên ngoài sao Be và sao "nạn nhân".
Sự hỗn loạn của hệ thống ba sao đã giúp trợ thủ ẩn mình này có cơ hội đẩy ngôi sao nạn nhân lại gần ngôi sao Be hơn, trong khi chính nó lại lùi ra xa.
Khoảng cách đủ gần đã giúp Be dễ dàng "ăn uống" hơn, phát triển tốt hơn để đạt được trạng thái "quái vật" mà các nhà thiên văn hay quan sát được.
Phát hiện hai lỗ đen gần Trái Đất nhất, thuộc loại chưa từng thấy Hai lỗ đen ẩn nấp ở sân sau của Trái Đất với khoảng cách chỉ 1.560 và 3.800 năm ánh sáng, đại diện cho một loại mà các nhà thiên văn học chưa từng thấy. Các lỗ đen được đặt tên là Gaia BH1 và Gaia BH2, do được phát hiện từ dữ liệu của tàu vũ trụ Gaia do Cơ quan Vũ...
