12 năm học văn chương để thi nghị luận xã hội?
Các đề thi mở khi xuất hiện thường được ca ngợi, nhưng những người trong nghề đã bắt đầu cảm thấy có vướng mắc với kiểu câu hỏi “thời thượng” này.
Đề mở không mới
Đề thi tuyển sinh ĐH, CĐ năm 2012 khối D yêu cầu học sinh bàn luận về “ngưỡng mộ thần tượng là nét đẹp văn hóa, nhưng mê muội thần tượng là thảm họa”. Trong kỳ thi tốt nghiệp THPT được tổ chức một tháng trước đó, đã có câu hỏi mở trình bày ý kiến về “Thói dối trá là biểu hiện của sự suy thoái về đạo đức trong đời sống xã hội”.
Năm 2013 là các câu hỏi mở trong đề văn tốt nghiệp với nội dung về hành động dũng cảm cứu người (hệ THPT), lòng bao dung (hệ GDTX), sự tích cực và tiêu cực của lối sống khôn khéo (đề tuyển sinh khối C), tính cách của người Việt Nam (đề văn khối D)… Những câu hỏi này thường chiếm 3/10 điểm toàn bài.
Mặc dù các đề mở này khi xuất hiện thường được ca ngợi, nhưng những người trong nghề đã bắt đầu cảm thấy có chút vướng mắc.
“Với những đề văn nghị luận xã hội (NLXH) được chào đón, báo chí cũng xoáy vào, nên nhiều người đồng nhất ra đề mở tức là NLXH.
Tuy nhiên, trong loại đề này người ra đề hay sa vào “có ý kiến cho rằng…”, nhưng đây là cách nói rất Việt Nam, nghe hơi nói dựa. Ai nói gì thì cứ đưa thẳng ra, đừng nguỵ trang bằng “có ý kiến”. Điều này cũng thể hiện tâm lý không ai chịu trách nhiệm” – là ý kiến của ông Phan Huy Dũng, khoa Ngữ văn Trường ĐH Sư phạm Vinh.
Ông Dũng cũng nhận xét về phần nghị luận văn học (NLVH) thường chịu khống chế ra bài trong chương trình, không Vợ chồng A Phủ thì Rừng xà nu, Vợ nhặt. “Vì vậy mà ra đề rất khổ. Nếu có ra câu hỏi thể loại này, muốn không bị c.hửi phải ra đề… oái oăm, không xuất phát từ tư duy lành mạnh mà là sự ứng phó. Đến mức ra hai đoạn văn thơ không ăn nhập, liên kết khá tuỳ hứng, núp dưới bóng đề mở”.
Ông Hoàng Văn Cẩn, phó hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm TPHCM, cho rằng các đề thi mấy năm nay ra nhiều câu NLXH.” Tôi đề nghị đã là môn ngữ văn thì nên chú trọng vào ngữ văn, không nên lấy dữ liệu bên ngoài cóp nhặt vào làm đề thi”.
Theo ông Cẩn, cần xem lại việc đưa câu NLXH vào đề thi với tỉ lệ điểm cao như vậy bởi điều này còn đụng tới vấn đề lớn là sách giáo khoa.
Đây cũng là lo ngại của cô Trịnh Thị Huệ, giáo viên Trường THPT Lê Hồng Phong TP.HCM. Cô Huệ cho rằng, học sinh sẽ học lệch nếu trong đề thi được chọn một trong hai câu NLXH hoặc NLVH. Học sinh sẽ không chịu học vì khi đi thi có thể chọn câu mở về xã hội để làm bài.
Ông Quốc Phong, chủ nhiệm khoa Ngữ văn, ĐH Sư phạm Huế cho rằng ra câu hỏi NLVH hay NLXH cũng được, “nhưng tôi băn khoăn ở chỗ nếu cứ ra đề môn văn câu NLXH thì vài ba năm nữa giáo viên sẽ không biết mình cần dạy cái gì. Theo tôi, đã là bài thi kết tinh kiến thức phổ thông thì nên để phần câu hỏi thiên về văn chương nhiều hơn”.
Video đang HOT
Vài năm nữa đề mở… sẽ c.hết?
Đây là dự đoán của ông Phan Huy Dũng. Theo ông Dũng, kiểu đề mở đã có từ lâu, gặp thầy thông minh, lớp có trò giỏi kiểu đề này đã xuất hiện, nhưng khi đó không gọi là đề mở. Chỉ khi bộ đề xuất hiện, gò các câu hỏi vào chương trình, thành những đề mẫu, thì mới xuất hiện “đề mở”.
“Đề mở là khái niệm có tính lịch sử, ít năm nữa sẽ c.hết. Nhưng không có nghĩa là cách ra đề này sẽ c.hết. Giống như phong trào “thơ mới” trước đây, mới để phân biệt với thơ “cũ”. Khi đâu đâu cũng là “thơ mới” rồi, thì tự khắc chữ “mới” mất đi.
Cũng như vậy, khi đã dạy học theo năng lực học sinh, đề sẽ không còn mở khép gì nữa. Đề là đề, là phương tiện thể hiện, phát huy năng lực của học sinh. Đề mở sẽ không còn được nhắc đến nữa”.
Ông Dũng cũng lưu ý rằng, khi “đề là đề”, chúng ta cần lưu ý, một đề thi có thể kiểm tra nhiều hướng, nhiều mục tiêu cụ thể, kiểm tra những kiến thức học sinh cần phải nắm. Khi đó, kể cả câu hỏi đóng vẫn có chỗ đứng trong hệ thống đề mới.
Việc đề có mở không xét theo cấu trúc của cả đề thi,chứ không phải từng câu. Câu chỉ là thành phần cấu thành đề. Một câu hỏi chỉ nhằm mục đích kiểm tra một khái niệm, kiến thức vẫn hoàn toàn tốt, không phải tránh.
Tính chất mở xét ở hệ thống chứ không phải ở từng câu riêng lẻ của đề”.
Ông Chu Văn Sơn, trường ĐH Sư phạm Hà Nội thì nhận định: “Chúng ta xem kiểm tra, đ.ánh giá như cái chốt, kích hoạt để thay đổi cách học. Nhưng nếu hỏi rằng đề mở liệu có làm cho học sinh yêu văn hơn không, hào hứng học văn hơn không, thì tôi không dám chắc. Đề mở đúng là khoa học hơn, nhưng chỉ là một khâu để học sinh yêu văn hơn. Còn muốn cứu môn văn, chúng ta cần lắng nghe ý kiến từ nhiều đối tượng, trong đó có những người quan trọng là học sinh, và cả các phụ huynh”
Theo Vietnamnet
Đổi mới ra đề thi tốt nghiệp: Rùa chậm hơn Thỏ nhanh
Trong xã hội hiện đại, đổi mới thường xuyên trong tất cả các lĩnh vực là điều được khuyến khích. Nhưng để mọi người làm quen, chấp nhận với những đổi mới thì lúc nào cũng cần có thời gian.
Ảnh minh họa
Thậm chí, với những vấn đề có ảnh hưởng trên diện rộng, tác động tới nhiều đối tượng xã hội khác nhau, lại càng cần phải có thời gian dài. Người ta vẫn thường gọi là cần "lộ trình đổi mới".
Vì thế, khi đọc được tin Bộ GD&ĐT quyết định đổi mới cấu trúc đề thi tốt nghiệp môn Ngữ văn, tôi giật mình thật sự.
Quan điểm của bạn về vấn đề này, cũng như tin, bài, ảnh, video cộng tác, xin gửi về tòa soạn theo địa chỉ email: online@tienphong.vn
Tôi biết, thực trạng cho thấy, học sinh đang dần ít mặn mà với Ngữ văn. Văn chỉ là một môn thi bắt buộc, vì thế các em học theo kiểu đối phó, đủ điểm qua là một niềm vui lớn.
Chính vì thế, thay đổi cách ra đề thi cũng là cách "ngầm yêu cầu" học sinh hãy lưu tâm và để ý hơn với bộ môn xã hội đầy tính nhân văn này.
Trong những thay đổi lần này, tôi quan tâm nhất nội dung: với phần đọc hiểu (các đoạn trích văn bản, câu văn được đưa vào đề), đề thi sẽ hoàn toàn nằm ngoài sách giáo khoa, ngữ điệu không lấy trong SGK nhưng phải vừa sức với học sinh, ít từ địa phương để học sinh cả nước đều hiểu được.
Từng là học sinh giỏi Văn thành phố, tôi thấy những tác phẩm mới ngoài chương trình, thường chỉ được đưa vào đề thi Văn dành cho học sinh giỏi, với mục đích đ.ánh giá khả năng đọc hiểu và cảm thụ thực sự của học sinh. Giờ thì cách ra đề này được áp dụng với tất cả học sinh trong kì thi tốt nghiệp.
Có cái hay nhưng mà đáng lo ngại là phần nhiều.
Hay là " triệt tiêu" lối học tủ học vẹt, học thụ động lâu nay của thí sinh. Nhưng e rằng, cách ra đề kiểu này cũng lắm rủi ro.
Thứ nhất, văn bản mới thì vô vàn. Cảm thụ văn học mang tính cá nhân, mỗi người hiểu một kiểu. Xử lí thế nào khi người viết hiểu một ý, người chấm hiểu một lẽ khác? Khi đó quy chuẩn nào để chấm bài?
Hơn nữa, những vấn đề mang tính cá nhân thường là quan điểm, mà quan điểm thì nào có ai đúng ai sai? Thế cớ sao, yêu cầu học sinh trình bày quan điểm mà lại để giáo viên phán quyết quan điểm đó thông qua điểm số?
Thứ hai, với thực trạng "lười học văn" như hiện nay, học sinh sẽ vô cùng lúng túng khi làm đề thi kiểu này. Tôi lo sợ rằng, chính cách ra đề này sẽ " tạo điều kiện gián tiếp" để những "bài văn thảm họa" ra đời.
Tôi hình dung, nếu là thí sinh đi thi, gặp một văn bản mới toanh, tôi sẽ: một là cố "nặn ra ý tưởng", cố viết, thậm chí phải "viết liều". Hai là đã cố mà bất lực thì đành bỏ giấy trắng.
Nếu cứ theo quyết định này của Bộ, kết thúc kì thi tốt nghiệp năm nay, tôi "chờ đợi" những câu văn ngô nghê, những cảm nhận sống sượng, những thảm họa văn học của ngành giáo dục mới sẽ lộ diện ra sao?
Thứ ba, việc lựa chọn tác phẩm mới đưa vào đề thi đặt gánh nặng rất lớn cho hội đồng ra đề thi. Giáo viên, giảng viên, chuyên gia Văn học có thể hiểu được, cảm được tác phẩm, nhưng chưa chắc học sinh hiểu được, cảm được.
Tất nhiên, hội đồng ra đề sẽ phải thẩm định, đ.ánh giá văn bản đó có phù hợp khả năng học sinh hay không. Nhưng lại phải nhớ nữa, đ.ánh giá một vấn đề thuộc về " khả năng" là khó vô vàn. Đó là lí do mà cũng một nội dung, người này bảo dễ, kẻ kia nhăn mặt khó.
Lần này , tôi thấy Bộ GD&ĐT có vẻ hạ quyết tâm lắm "cần phải quyết ngay ở khâu thi cử để tạo sự đột phá."
"Giữa đáp ứng mục tiêu với đảm bảo an toàn thi đỗ 100% thì theo tôi cần ưu tiên việc đáp ứng mục tiêu dạy học" (Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Vinh Hiển).
Bộ có lí lẽ của Bộ. Nhưng lí lẽ mà không thuyết phục thì e rằng là phản tác dụng.
Tôi là sinh viên Luật chính quy. Tôi hiểu rằng, để ban hành một văn bản pháp luật mới, Quốc hội cũng như các cơ quan có thẩm quyền, thậm chí người dân đều phải vào cuộc. Hội thảo, trao đổi, lấy ý kiến, tranh luận lên, hỏi đáp xuống, ngày này qua tháng khác... Tất nhiên cuối cùng để phục vụ cho mục đích đảm bảo tính khả thi và hợp lí của văn bản pháp luật đó với xã hội.
Quyết định của Bộ GD&ĐT cũng vậy. Tất nhiên, tôi không có ý so sánh mà cho rằng, quyết định của Bộ cũng phải có "quy trình ra đời " chặt chẽ, phức tạp và mất công như thế.
Nhưng rõ ràng, ai cũng phải công nhận rằng, đổi mới thì cũng cần phải thận trọng. Đổi mới giáo dục là phải có lộ trình. Đổi mới cách kiểm tra chất lượng giáo dục phải có thí điểm trên diện hẹp, tổng kết, rút kinh nghiệm. Cớ sao lại quyết đổi chỉ trong ngày một ngày hai như thế.
Thực tế tôi thấy có trao đổi, có họp, hội thảo, nhưng kì lạ thay, nhân vật trung tâm của vấn đề này là các em học sinh thì chẳng thấy lấy ý kiến. Thay thì cứ thay, quyết định một cái "rụp" khiến học sinh "ngả ngửa", giáo viên cũng lo âu.
Ai là người "chịu trận" cho quyết định này? Chẳng phải là các em học sinh cuối cấp, là những giáo viên giảng dạy bộ môn Ngữ văn trong nhà trường phổ thông hay sao?
Còn một tháng nữa là thi tốt nghiệp, vậy thay đổi cách thức ra đề có lợi ích gì? Nâng cao chất lượng giáo dục là câu chuyện dài hơi của toàn ngành giáo dục. Liệu "Bộ ta" có đang kì vọng, quyết định này sẽ là một cuộc cách mạng trong công cuộc nâng cao chất lượng giáo dục hiện nay?
Cũng nên kì vọng như thế lắm chứ. Nhìn xa, phấn đấu mục tiêu tốt đẹp là tốt. Nhưng giờ mà thay đổi "giật mình và chóng vánh" thế này thì đáng lo ngại lắm.
Thiết nghĩ, là " Rùa - chậm mà chắc" thì hay hơn là "phóng nhanh như Thỏ"!!!
* Bài viết thể hiện quan điểm và góc nhìn của tác giả.
Theo Tienphong
Một mùa thi nóng sớm Những điểm mới của kỳ thi tốt nghiệp THPT như đề thi môn văn và ngoại ngữ, giảm thời gian thi và giảm số môn thi từ 6 xuống còn 4 môn, xét tốt nghiệp và bảo lưu kết quả đối với thí sinh giáo dục thường xuyên... đang khiến mùa thi năm nay nóng sớm. Thi văn, học sinh được bày tỏ...