10 năm và một bộ sách

Molecular Cell Biology (Sinh học phân tử của tế bào, ảnh) là một bộ sách nổi tiếng thế giới về sinh học phân tử tế bào – cuốn cẩm nang đầy đủ và cập nhật trong lĩnh vực này, được viết bởi các nhà khoa học danh tiếng của Hoa Kỳ. Nhà xuất bản Trẻ vừa giới thiệu đến bạn đọc tập 4, 5 của bộ sách.

Bộ sách do Harvey Lodish làm chủ biên. Ông là Giáo sư ngành sinh học và kỹ thuật sinh học tại Học viện Công nghệ Massachusetts, nổi tiếng với các nghiên cứu về sinh lý màng tế bào, đặc biệt là quá trình sinh tổng hợp của protein màng tế bào… Học trò của ông có 2 người đã đoạt giải Nobel danh giá: Aaron Ciechanover (giải Nobel Hóa học năm 2004) và James Rothman (giải Nobel Sinh học và Y khoa năm 2013).

TS Quách Thu Nguyệt, nguyên Giám đốc, Tổng biên tập NXB Trẻ, người đón nhận dự án dịch vào năm 2008, nhớ lại: “Khi tiếp nhận bản thảo đầu tiên về sinh học phân tử từ nhóm dịch trẻ, chúng tôi rất mừng. Mừng vì trước đó NXB Trẻ có một tủ sách Khoa học – Khám phá, dựa vào lợi thế quan hệ thì các đầu sách của tủ sách này chủ yếu khai thác đề tài về vật lý; bây giờ có thêm đề tài về sinh học. Những kiến thức về khoa học cơ bản thực sự rất khó, thế nhưng khi liên kết với các chuyên ngành khác, tôi nghĩ sẽ ứng dụng trong đời sống dân sinh và những vấn đề nghiên cứu khoa học rất tốt”.

Dự án khởi động từ năm 2008, nhưng sau 10 năm mới ra mắt được 5 tập. Ông Nguyễn Minh Nhựt, Giám đốc NXB Trẻ, cho biết: “Ai cũng biết làm sách khoa học rất khó. NXB Trẻ ban đầu không có font chữ để làm sách khoa học, vì trước đó chúng tôi chủ yếu làm sách văn học. Khi bắt đầu những dự án sách khoa học của bộ sách này cũng như tủ sách Nhất nghệ tinh, chúng tôi phải đi mua một số font chữ. Một ký hiệu khoa học mà sai sẽ làm sai cả nội dung cuốn sách. Làm sách khoa học không được phép sai. Cho nên, nó là một áp lực rất lớn khi chúng tôi chuyển ngữ bộ này”.

Bản dịch tiếng Việt được chia làm 5 tập, đặc biệt, các ấn bản được ghi rõ số lần sau mỗi lần tái bản như: Sinh học phân tử của tế bào tập 1 – ấn bản 7 để bạn đọc phân biệt rõ ấn bản mới và luôn có sự cập nhật kiến thức mới theo ấn bản nước ngoài. Để có được bản tiếng Việt của bộ sách danh giá này, không thể không nhắc đến nhóm dịch, gồm 11 nhà khoa học trẻ Việt Nam, học tập và làm việc ở Việt Nam và các nước trên thế giới như: TS Nguyễn Ngọc Lương, TS Lê Thị Nguyệt Minh, TS Nguyễn Văn Nhương, TS Trần Thị Thu Thủy…

Ngoài khó khăn về kỹ thuật, kinh phí sản xuất cũng là một vấn đề quan trọng bởi bộ sách được in theo chuẩn của sách gốc; chưa kể chi phí tác quyền, chi phí cho dịch giả. Tuy nhiên, tất cả khó khăn trên đều đã được giải quyết khi không chỉ Giáo sư Harvey Lodish đồng ý miễn phí tác quyền mà các dịch giả cũng tự nguyện dịch miễn phí. Tất cả xuất phát từ tấm lòng của các nhà khoa học trẻ muốn đóng góp cho sự phát triển khoa học Việt Nam qua việc chuyển ngữ cuốn giáo trình quý về sinh học phân tử tế bào để sinh viên Việt Nam có thể tiếp cận tri thức tiên tiến trên thế giới.

Không giống với những bộ sách khác, bộ sách Sinh học phân tử của tế bào đều có sự cập nhật, cải tiến sau mỗi lần tái bản. Trong lần tới Việt Nam giao lưu gần đây, Giáo sư Harvey Lodish cho biết, khi độc giả Việt Nam đang cầm trên tay tập 5 thì hiện tại ông và các cộng sự của mình đã thực hiện xong tập 9 và có thể được xuất bản trong 3 năm nữa. Ông hy vọng, trong tương lai có thể quay lại Việt Nam để xem tiến độ của dự án và có thể được chuyển giao thêm các tập mới.

Giáo sư Harvey Lodish bày tỏ: “Với bộ sách này, tôi mong các bạn không chỉ thích mà còn tận dụng được những kiến thức trong đó, giúp đỡ người đang cần chữa trị được những căn bệnh mà hiện tại chưa có phương pháp điều trị. Ngoài ra, cuốn sách cũng tập hợp được công nghệ và những nghiên cứu đang được ứng dụng để có thể đưa ra thông tin sát sườn nhất với những nghiên cứu trên thế giới hiện nay trong lĩnh vực sinh học phân tử của tế bào cũng như những lĩnh vực liên quan”.

QUỲNH YÊN

Theo sggp