10 năm thực hiện Đề án trường chuyên, Bộ GD báo cáo gì về đội ngũ giáo viên?
Bộ Giáo dục và Đào tạo đánh giá, cơ chế, chính sách thu hút giáo viên giỏi về công tác giảng dạy tại trường chuyên ở một số nơi chưa hấp dẫn.
Theo báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, sau 10 năm thực hiện Đề án “phát triển hệ thống trường trung học phổ thông chuyên giai đoạn 2010-2020″ cho thấy, đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý được đầu tư phát triển đảm bảo đủ về số lượng, hợp lý về cơ cấu và đạt mức cao của chuẩn nghề nghiệp; nâng tỉ lệ giáo viên, cán bộ quản lý có trình độ tiến sĩ, thạc sĩ đồng thời với việc nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, ngoại ngữ, tin học và khả năng nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng, đáp ứng nhu cầu vừa tăng quy mô, vừa nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục trong các trường chuyên.
Cụ thể, về trình độ đào tạo: Tại thời điểm năm học 2010-2011, so với tổng số giáo viên, cán bộ quản lý trường chuyên, số người có trình độ Tiến sĩ đạt 0.49%, Thạc sĩ 29.19%; năm học 2014-2015, số người có trình độ Tiến sĩ đạt 0.67 %, Thạc sĩ 41.28 %; đến năm học 2019-2020, số người có trình độ Tiến sĩ đạt 1.57 %, Thạc sĩ 53.62 % (theo số liệu thống kê từ báo cáo của các Sở Giáo dục và Đào tạo).
Bên cạnh việc phát triển đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý về số lượng, chất lượng của đội ngũ này cũng được các cơ quan quản lý các cấp đặc biệt quan tâm. Đội ngũ giáo viên trường chuyên đã trở thành đội ngũ giáo viên đầu đàn về hoạt động chuyên môn trong toàn tỉnh, khuyến khích tạo động lực và có sức lan tỏa tới các giáo viên trường trung học phổ thông tại địa phương và trên toàn quốc. Đội ngũ giáo viên chuyên, với chuyên môn vững vàng luôn được huy động để tham gia xây dựng tài liệu giảng dạy, kiểm tra đánh giá các môn học và hoạt động giáo dục cấp tỉnh/ thành phố và cấp quốc gia đồng thời góp phần tích cực trong việc triển khai tập huấn bồi dưỡng thường xuyên cho các giáo viên tại địa phương.
Cán bộ quản lý, giáo viên chuyên đã xây dựng các diễn đàn qua các mạng xã hội chia sẻ kinh nghiệm quản lý đặc thù mô hình trường chuyên, đổi mới trong cách thức xây dựng kế hoạch giáo dục của nhà trường, cũng như các kinh nghiệm về giảng dạy chuyên môn sâu và nguồn học liệu phong phú đa dạng phục vụ môn học chuyên.
Trình độ tin học của các giáo viên đã được cải thiện. Tại thời điểm năm học 2019 – 2020, đã có 90% số lượng giáo viên thành thạo tin học (theo số liệu thống kê từ báo cáo của các Sở Giáo dục và Đào tạo).
Trình độ ngoại ngữ được cải thiện: 60,2% giáo viên có trình độ ngoại ngữ từ bậc A2-B1; 22,1% giáo viên có trình độ ngoại ngữ từ trình độ B2 trở lên chủ yếu là các giáo viên dạy ngoại ngữ (theo số liệu thống kê từ báo cáo của các Sở Giáo dục và Đào tạo).
Video đang HOT
Hình ảnh số liệu báo cáo: nguồn Bộ Giáo dục và Đào tạo
Cũng theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, trong giai đoạn 2010-2020, Bộ đã ban hành các văn bản liên quan đến cơ cấu, định mức giáo viên, nhân viên, tiêu chuẩn giáo viên, cán bộ quản lý trường chuyên trên cơ sở chuẩn nghề nghiệp giáo viên, chuẩn hiệu trưởng trường trung học và các quy định khác về giáo viên, cán bộ quản lý trường trung học phổ thông đã được ban hành (Quy chế tổ chức và hoạt động của trường chuyên, Quy định về chuẩn hiệu trưởng, chuẩn giáo viên) tạo hành lang pháp lý quan trọng để phát triển đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý.
Như vậy có thể nói, so với trường trung học phổ thông bình thường khác, đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý của trường chuyên đã có những bước đột phá về trình độ đào tạo, năng lực chuyên môn, năng lực sư phạm, được chủ động, linh hoạt và sáng tạo hơn, đồng thời có nhiều cơ hội tiếp cận, cập nhật nhạy bén hơn với những đổi mới trong khu vực và trên thế giới trong công nghệ giáo dục, được quan tâm, ưu đãi nhiều hơn và có nhiều cơ hội được cống hiến hết mình cho sự nghiệp giáo dục.
Mặc dù trình độ chuyên môn của giáo viên, cán bộ quản lý đã từng bước được cải thiện, về cơ bản đáp ứng được các yêu cầu của công tác giáo dục chuyên sâu, qua khảo sát trực tiếp tại một số trường chuyên cho thấy chưa xây dựng được mạng lưới hoạt động mạnh mẽ của đội ngũ giáo viên đầu đàn, một bộ phận chưa thực sự đổi mới phương pháp giảng dạy và kiểm tra đánh giá. Trình độ về ngoại ngữ của giáo viên chuyên và cán bộ quản lý hiện nay chưa thể đáp ứng và theo kịp với tốc độ hội nhập quốc tế ngày càng mạnh mẽ.
Nguyên nhân là do cơ chế, chính sách thu hút giáo viên giỏi về công tác giảng dạy tại trường chuyên ở một số nơi chưa hấp dẫn. Nhận thức về tầm quan trọng của ngoại ngữ còn hạn chế. Tư duy chủ động, linh hoạt, sáng tạo trong xây dựng nội dung và phương pháp dạy học ở một bộ phận giáo viên chưa được phát huy.
Để khắc phục những hạn chế này, Bộ Giáo dục và Đào tạo dự kiến phát triển đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý trong các trường trung học phổ thông chuyên thời gian tới bằng cách:
Phát triển tài liệu chuyên môn để nâng cao chất lượng công tác bồi dưỡng, tập huấn giáo viên.
Tăng cường công tác bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ quản lý và giáo viên về quản trị nhà trường, phương pháp giảng dạy và kiểm tra đánh giá đặc thù đối với học sinh năng khiếu, xây dựng kế hoạch giáo dục nhà trường, tăng cường năng lực ngoại ngữ và tin học. Tăng cường giao lưu giữa các trường chuyên và các trường đại học.
Nguyên HT chuyên Ngữ: Trường chuyên không nên chỉ luyện để thi lấy huy chương
Tôi cho rằng phải cải tổ mạnh hơn nữa thống trường chuyên, không nên chỉ luyện để đi thi lấy huy chương, mà phải đào tạo ra những con người tài năng cho đất nước.
Tại Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện "Đề án Phát triển hệ thống trường trung học phổ thông chuyên giai đoạn 2010-2020", Bộ Giáo dục và Đào tạo đề xuất về phương hướng phát triển hệ thống trường trung học phổ thông chuyên giai đoạn tiếp theo trong đó có nội dung "xây dựng trường chuyên tư thục theo hướng phát triển toàn diện cho học sinh".
Nhà giáo ưu tú Nguyễn Phú Cường - Nguyên Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Chuyên ngoại ngữ, Trường Đại học Ngoại ngữ (Đại học Quốc gia Hà Nội). Ảnh: T.D.
Trước vấn đề này, phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam đã có cuộc trao đổi với nhà giáo ưu tú Nguyễn Phú Cường - nguyên Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông chuyên ngoại ngữ, Trường Đại học Ngoại ngữ (Đại học Quốc gia Hà Nội), hiện là Chủ tịch Hội đồng quản trị Hệ thống Giáo dục Lômônôxôp (Hà Nội). Thầy Cường cho biết: "Thực tế cho thấy, trường chuyên đào tạo có tỷ lệ thành công cao hơn hẳn so với các trường học khác.
Trường chuyên là nơi tuyển chọn và bồi dưỡng nhân tài cho đất nước, không phải chỉ riêng nước ta mà nhiều nước tiến tiến trên thế giới cũng có hệ thống trường chuyên. Thực tế, mô hình trường chuyên tồn tại trên khắp thế giới, có thể nó đang hoạt động dưới một cái tên khác, một cách thức khác mà thôi.
Hiện nay các trường trong cả nước, và đặc biệt là với Hệ thống Giáo dục Lômônôxôp (Hà Nội) của tôi khi tuyển giáo viên thì tiêu chí luôn cũng ưu tiên các học sinh trường chuyên, vậy phải có thế nào thì mọi người mới "mê" trường chuyên như vậy?. Học trường chuyên ra kiến thức của họ rất chắc, vào lớp cử nhân tài năng được kèm 1 đến 2 năm thì đứng lớp rất vững, nếu không nói là giỏi.
Trường bình thường nhà nước đầu tư một phần, nhưng với trường chuyên được nhà nước đầu tư rất nhiều từ cơ sở vật chất đến con người, đội ngũ giáo viên. Giáo viên trường chuyên ngoài lương ra thì giáo viên trường chuyên còn được thêm 70% phụ cấp đứng lớp, mức này còn cao hơn cả miền núi.
Trong khi cơ sở vật chất tốt như vậy, học sinh lại thông minh như thế thì giáo viên dạy nhàn, sướng hơn các trường không chuyên rất nhiều. Hiện nay trường chuyên tất cả là trường công, nhiều tỉnh có 2 đến 3 trường và rõ ràng đầu tư của nhà nước vào đó là rất lớn.
Tôi rất mong Bộ Giáo dục và Đào có tổng kết trường chuyên, và tổng kết cả những trường không chuyên để có so sánh về mọi mặt. Việc tổng kết này rất cần thiết, phải có đánh giá như vậy thì mới biết được giáo dục của chúng ta đã đi đúng hướng hay chưa?
Có tổng kết như vậy thì việc cải cách giáo dục mới hiệu quả, còn không sẽ dẫn đến tình trạng cái cần thì không cải cách mà toàn đi cải cách những cái đâu đâu. Việc gì cũng cần phải có một cơ sở khoa học rõ ràng, phải đối chiếu giữa học bình thường công lập với mức đầu tư của nhà nước thế này, với học ở trường trường tư thục, trường chuyên và mức đầu tư cao hơn. Sau khi có được những con số cụ thể thì chúng ta mới nhìn nhận vấn đề trên cơ sở thực tế".
Cần cải tổ trường chuyên
Thầy Cường chia sẻ: "Tôi cho rằng phải cải tổ mạnh hơn nữa thống trường chuyên. Trường chuyên không nên chỉ luyện để đi thi lấy huy chương, mà phải đào tạo ra những con người có năng lực cho đặc biệt đất nước, chuyên và rất giỏi về một lĩnh vực nào đó có ích cho sự phát triển của xã hội.
Ngay khâu tuyển sinh, liệu có chắc chắn hàng nghìn học sinh trúng tuyển hàng năm vào các trường chuyên trên cả nước thực sự có năng khiếu về môn chuyên đó? Làm sao để các trường khi tuyển sinh phát hiện năng khiếu thực sự của từng học sinh để rồi phân môn học, đó mới là cốt lõi, không thể trường chuyên nhưng lại đào tạo cào bằng như nhau.
Nếu đã gọi là vào trường chuyên thì phải học đúng cái chuyên đó và phải giỏi thực sự, không thể thi chuyên một môn nhưng khi vào lại học chuyên môn khác thì cũng hỏng. Các phụ huynh cũng phải thay đổi nhận thức, rất nhiều phụ huynh muốn con mình vào môi trường chuyên để học tập tốt hơn, hi vọng rất nhiều nhưng rồi một thời gian lại không theo được vì lực học rất đuối.
Nhưng điều quan trọng nhất mà họ quên mất là con mình có tố chất và giỏi môn chuyên đó thực sự hay không? Hơn nữa đã học trường chuyên thì làm sao mà đòi hỏi giỏi tất cả các môn như nhau được, muốn giỏi đều thì ra trường không chuyên mà học".
Ảnh minh họa: T.D.
Thầy Cường nêu quan điểm: "Tôi thấy hệ thống trường chuyên hiện nay rất cần điều chỉnh, ví dụ: Chỉ học các môn chuyên là chưa ổn, mà phải thêm nhiều kĩ năng mềm nữa để phục vụ cuộc sống hiện đại, cuộc sống cần nhiều kĩ năng sống nữa chứ không phải có mỗi kiến thức.
Tôi đã từng là hiệu trưởng trường chuyên Trung ương nên nắm khá rõ, việc học lệch là hiển nhiên của học sinh chuyên, và vì chương trình học rất nặng nên nếu không học "lệch" như vậy thì các em không thể theo được. Ví dụ: Một tuần có 8 tiết ngoại ngữ, hoặc 8 tiết Toán,...chứ đâu phải chỉ vài ba tiết như học sinh không chuyên.
Để có được một học sinh giỏi Toán, giỏi Ngoại ngữ,... ngoài ra còn thực hành, dẫn tới việc chương trình học môn chuyên dày đặc, phần vì chương trình không chuyên không đáp ứng được nên các em phải học tăng lên, và tăng thời gian môn chuyên lên thì các môn khác phải ít đi, đó là một thực tế. Nhưng mặc dù đào tạo như vậy cũng chưa chắc đã có được nhân tài bởi đã là nhân tài thì đâu có nhiều.
Tôi nhớ hồi đó trường tôi có một học sinh rất giỏi tiếng Nga, em này học luyện ngày đêm và giành được nhiều giải thưởng, nhưng ngoài môn tiếng Nga ra thì em đó không giỏi môn nào nữa, các môn học khác ở mức trung bình".
Nên cho khối tư thục mở trường chuyên
Theo thầy Cường: "Tôi thấy, mô hình trường chuyên công lập nếu vẫn giữ như hiện nay gây nên sự bất bình đẳng bởi các trường chuyên thường được nhà nước đầu tư ở mức độ nhiều hơn hẳn so với trường học công lập không chuyên, trong khi các trường bình thường này còn gặp nhiều khó khăn về cơ sở vật chất mà rõ ràng mọi công dân đều phải bình đẳng về cơ hội thụ hưởng các nguồn lực công.
Ngân sách nhà nước đầu tư rất nhiều cho các trường chuyên nhưng lại chưa thống kê được sau khi được thụ hưởng sự ưu ái đặc biệt từ nguồn lực đầu tư công, học sinh trường chuyên quay lại làm việc cho khu vực công là bao nhiêu, đó là còn chưa nói đến các em đi du học rồi không trở về mà làm việc tại nước ngoài.
Chính vì vậy, nếu cho phép khối trường tư thục mở trường chuyên sẽ rất có lợi về mặt kinh tế cho ngân sách quốc gia, nhà nước không phải đầu tư về hạ tầng, cũng như trả lương đội ngũ giáo viên, giáo dục có thêm được nguồn đầu tư về cơ sở vật chất, về con người và còn nhiều hoạt động khác mà ngân sách nhà nước chưa thể đáp ứng đủ.
Nếu bây giờ có quy định cho khối tư thục mở trường chuyên thì tôi cũng sẽ mở bởi đó là thị hiếu, và cũng chỉ nên chuyên 1 đến 2 môn chứ không nhất thiết phải chuyên tất các môn. Bản thân các em học cũng chỉ chuyên được 1 môn chứ lấy đâu ra sức lực để học chuyên nhiều môn cùng một lúc.
Nhưng nếu mở trường chuyên thì khó khăn đầu tiên sẽ là nguồn nhân lực, việc tuyển chọn giáo viên dạy chuyên không phải việc dễ dàng. Ngoài kiến thức được đào tạo, giáo viên dạy chuyên phải có sự hiểu biết rất sâu về môn học, biết khơi dậy niềm đam mê của học sinh, tìm và ứng dụng nhiều phương pháp dạy học tiên tiến, cũng như xây dựng được nguồn bài tập đa dạng để luyện học sinh.
Điều thứ hai là sẽ phải cạnh tranh tuyển sinh với các trường chuyên công lập, vào công lập các em không mất tiền học, nếu giỏi còn học bổng, trong khi học trường chuyên tư thục học sinh phải trả học phí cao".
Tuy nhiên, theo thầy Cường, trong bối cảnh hiện nay, mỗi tỉnh thành chỉ nên có một trường chuyên trong hệ thống công lập để định hướng, cũng như tham gia vào các chính sách phát triển giáo dục của tỉnh đó, nhưng các địa phương không nên quá đầu tư cho hệ thống trường chuyên mà quên hệ thống trường khác. Cần có sự đầu tư, phát triển một cách hài hòa, bảo đảm công bằng trong giáo dục, nguồn ngân sách cho giáo dục cần chia đều các trường công lập khác còn đang khó khăn để học sinh có quyền thụ hưởng như nhau.
Thước đo đầu ra trường chuyên đang được tính bằng tỉ lệ học sinh giỏi, đỗ ĐH? Trong năm 2022, trường THPT chuyên Hùng Vương (Phú Thọ) được đầu tư xây dựng mới với hơn 400 tỉ đồng sẽ đi vào hoạt động. Phú Thọ đầu tư xây mới trường trung học phổ thông chuyên hơn 400 tỉ đồng Trong 10 năm qua, việc triển khai thực hiện Đề án 959 về "Phát triển hệ thống trường trung học phổ...