World Cup không bao giờ thoát khỏi tay người châu Âu?

Bóng đá vốn là của châu Âu với truyền thống lâu đời. Các cầu thủ tập luyện bài bản, những giải đấu được tổ chức chặt chẽ.

Sau đó, các nước Nam Mỹ bước vào cạnh tranh. Ở những xứ sở như Brazil, Argentina, Uruguay, Peru, cầu thủ có tố chất thể lực như người châu Âu, lại dãi nắng dầm mưa chơi bóng theo kiểu đường phố, tự rèn luyện được kỹ thuật và sự tưởng tượng phong phú. Họ dần trở thành đối trọng với người châu Âu.

Những mối lo ngại ban đầu

World Cup 1986 được chứng kiến một đội châu Phi lần đầu tiên lọt vào vòng knock-out 16 đội, đó là Morocco. 4 năm sau, Cameroon lọt tới vòng tứ kết, đánh dấu sự chuyển mình của bóng đá châu Phi.

Nigeria lọt vào vòng 16 đội của World Cup 1994. Và hai năm sau, họ vượt qua Brazil và Argentina, để giành tấm huy chương vàng bóng đá Olympic Atlanta 1996. Lúc đó, người ta nói đến chuyện ngày một đội châu Phi vô địch thế giới không xa.

Đội châu Á lần đầu lọt vào giai đoạn đấu loại trực tiếp ở World Cup là Saudi Arabia vào năm 1994. 8 năm sau là Hàn Quốc và Nhật Bản trên sân nhà của họ. Hàn Quốc còn vượt qua Italy và Tây Ban Nha để đi vào đến trận bán kết, chỉ gục ngã 0-1 trước Đức.

Việc tổ chức thành công World Cup 1994 kích hoạt bóng đá ở Mỹ. Với tiềm năng về xã hội, về khoa học, không ít người cho rằng “Chú Sam” sẽ ngày nào đó thống trị bóng đá, như họ đứng trên đỉnh các môn thể thao khác ở Olympic cũng như dẫn đầu trong nhiều lĩnh vực khác.

Tính từ cột mốc 1990, khoảng 20 năm sau đó, mọi chuyện vẫn lạc quan với các nền bóng đá mới nổi. Các ngôi sao Hàn Quốc, Nhật Bản, Australia, Mỹ, Mexico, châu Phi ngày một nhiều trong các giải VĐQG hàng đầu ở châu Âu.

Chỉ với tốc độ, sức mạnh là chưa đủ để giúp những cầu thủ châu Phi vươn mình. Ảnh: Getty.

Các thách thức ngày một yếu dần

Nhưng mọi chuyện kém lạc quan với họ trong một thập kỷ nay. Chỉ có 1 đội châu Á được lọt vào vòng 16 đội trong 2 kỳ World Cup gần đây nhất.

Tại World Cup 2018, không có đội châu Phi nào vào đến vòng knock-out (lần đầu tiên kể từ năm 1982 – PV). Tuyển Mỹ thậm chí còn không giành được vé dự ngày hội bóng đá lớn nhất trên đất Nga.

Các nước Nam Mỹ không còn là đối trọng lớn với người châu Âu. Từ World Cup 2002 đổ về trước, Nam Mỹ dẫn châu Âu 9-8 về số cúp vô địch thế giới.

Nhưng 4 kỳ World Cup gần đây nhất, từ năm 2006, cúp thuộc về các đội châu Âu. Và 7 trong số 8 đội lọt vào 4 trận chung kết đó là những đại diện của châu Âu, chỉ mỗi Argentina xuất hiện tại chung kết World Cup 2014.

Cũng trong 4 giải gần nhất đó, 13 trong tổng số 16 vị trí ở vòng bán kết là người châu Âu.

Bóng đá châu Âu giờ đang có chiều sâu chất lượng. Kỳ Euro 2016 có 4 đội vào bán kết là Pháp, Bồ Đào Nha, Wales, Đức. Còn Euro 2020 giới thiệu 4 đội hoàn toàn khác: Anh, Italy, Tây Ban Nha, Đan Mạch.

Cộng thêm hai đội khác nữa vào bán kết World Cup 2018 là Bỉ và Croatia. Vậy là trong 12 suất lọt vào bán kết 3 giải lớn gần đây, đã có 10 đội châu Âu khác nhau. Chỉ có Anh và Pháp 2 lần lọt vào bán kết.

Bóng đá Nam Mỹ đang ngày càng mất chất. Các đội Uruguay, Chile gần đây nổi lên nhờ có một thế hệ vàng.

Giờ thế hệ vàng này già cỗi, họ đang chìm dần xuống. Brazil giờ giống một đội bóng châu Âu cơ bắp, không còn nhiều chất nghệ sĩ. Italy thậm chí ban bật bóng còn nuột nà hơn Brazil.

Trận chung kết Euro 2020 được xem như cuộc đối đầu của mọi thứ, từ chiến thuật đến từng cá nhân. Còn trận chung kết Copa America diễn ra trước đó một ngày, giữa Argentina và Brazil, là trận bóng của những pha vào bóng cao chân thô bạo và ác ý.

Trên bình diện các CLB, những River Plate, Boca Juniors, Flamengo lừng lẫy một thời giờ chỉ ở trình độ ngang với một CLB trung bình tại 5 giải VĐQG lớn ở châu Âu. Vì các cầu thủ tốt sang châu Âu đánh thuê.

25 trong tổng số 28 cầu thủ được gọi vào ĐTQG Argentina dự Copa 2021 đang đá ở châu Âu. Chỉ có 3 cầu thủ đang thi đấu cho River Plate. Còn 20 trong số 24 cầu thủ ĐTQG Brazil cũng đang đá ở châu Âu.

Những cầu thủ Nam Mỹ xuất sắc như Angel di Maria đã sang châu Âu chơi bóng từ lâu. Ảnh: Reuters.

Bóng đá là môn chơi trí tuệ

Vì sao bóng đá châu Âu ngày càng thắng thế? Đó là nhờ áp dụng khoa học kỹ thuật tiến bộ.

Các trường Đại học và trung tâm nghiên cứu ở châu Âu đưa bóng đá trở thành một môn khoa học. Những loại giày, bóng, phương pháp huấn luyện thể lực, kỹ thuật đều ra từ châu Âu. Hiện tại, họ còn áp dụng “Big Data” để nghiên cứu về chiến thuật, đối thủ.

Thời còn chưa tiến bộ khoa học, người ta lo ngại tố chất thể lực khủng khiếp của người châu Phi sẽ khiến họ có ngày thống trị bóng đá thế giới. Điều đó không xảy ra.

Có tố chất là một chuyện. Phần còn lại phải được mài dũa một cách khoa học mới hình thành được tài năng.

Trong top 10 cầu thủ có tốc độ nhanh nhất thế giới năm 2021 được trang Sports Geeks xếp hạng có người gốc Phi, nhưng 9 trong 10 cầu thủ được sinh ra, lớn lên và tập bóng hoàn toàn ở châu Âu. Chỉ mỗi Mohamed Salah sinh ra và đá bóng ở Ai Cập, cho đến năm 20 tuổi mới sang châu Âu.

Các cầu thủ da màu đang chơi cho các đội bóng hàng đầu như Kylian Mbappe, Romelu Lukaku, Paul Pogba… đều sinh ra ở châu Âu. Không có chuyện họ lớn lên đá bóng ở những sân lình lầy tại châu Phi, rồi mới được phát hiện và được đưa tới châu Âu.

Khoa học khiến bóng đá trở nên trí tuệ hơn. Các yếu tố đấu pháp, kỷ luật chiến thuật, tinh thần đồng đội ngày càng lấn át kỹ thuật cá nhân hay thể lực.

Trường hợp của Leicester hay Wolfsburg qua mặt các ông lớn vô địch nước họ là ví dụ điển hình. Hoặc các đội như Thụy Sĩ, Đan Mạch, CH Czech quật ngã những tên tuổi như kỳ Euro 2020, kể cả Hungary bị loại ở vòng bảng cũng đá rất hay.

Kể cả đội mang tiếng ông lớn như Italy vừa vô địch Euro qua cũng chỉ được xem là đội bóng tốt, chứ chưa phải đội bóng vĩ đại. Họ nhờ các yếu tố trí tuệ nói trên và sự may mắn từ đôi tay của thủ môn để làm nên chuyện mùa này.