Vụ phun trào núi lửa ngầm Tonga tạo ra gần 590.000 tia sét trong 3 ngày

Ngọn núi lửa khổng lồ ở ngoài khơi Tonga phun trào vào tháng trước không chỉ giải phóng lượng tro bụi kỷ lục vào không khí mà còn dẫn đến sự kiện sấm sét lớn chưa từng thấy.

Theo mạng lưới theo dõi sét toàn cầu trên mặt đất GLD360 của công ty Vaisala, vụ phun trào đã tạo ra gần 590.000 tia sét, không giống bất cứ sự kiện nào trước đây.

Nhà khí tượng học Chis Vagasky tại Vaisala cho biết hàng trăm nghìn tia sét gần như phủ kín toàn bộ quần đảo Tonga.

Hình ảnh sét đánh xuống khu vực núi lửa đang phun trào. Ảnh: Reuters

Ông nói: “Tôi không thể tưởng tượng nổi tình cảnh mà người dân trên các hòn đảo đã phải trải qua với một đám mây tro bụi khổng lồ, một cơn sóng thần nhấn chìm mọi thứ họ sở hữu, và những tia sét phóng từ mây xuống mặt đất ở khắp nơi. Họ hẳn đã cảm thấy như ngày tận thế”.

Dựa trên dữ liệu của GLD360, Reuters đã tạo ra một hình ảnh động mô tả sự gia tăng các vụ sét đánh từ ngày 13/1 đến ngày 15/1.

Vào ngày 13/1, một vụ nổ trên mặt đất đã gây ra hàng loạt vụ sét đánh kéo dài cho đến ngày 14/1.

Tiếp đến, ngày 15/1, núi lửa ngầm Hunga Tonga-Hunga Haapai “thức giấc” đã gây ra “làn sóng” gần 400.000 vụ sét đánh chỉ trong sáu giờ.

Tổng cộng đã có gần 590.000 vụ sét đánh trong ba ngày, nhiều hơn đáng kể so với sự kiện giữ kỷ lục trước đó là vụ phun trào núi lửa Anak Krakatau ở Indonesia năm 2018.

Ông Chis Vagasky cho biết trong vụ phun trào Anak Krakatau vào tháng 12/2018, họ đã phát hiện chừng 340.000 tia sét trong khoảng thời gian 1 tuần. Do vậy, việc phát hiện gần 400.000 tia sét chỉ trong vài giờ là điều phi thường.

Theo dữ liệu của GLD360, khoảng 56% tia sét xuất hiện trên bầu trời Tonga đã đánh xuống đất liền hoặc đại dương, trong đó có 1.300 tia sét đánh vào hòn đảo chính Tongatapu. 44% còn lại di chuyển trong đám tro bụi, hoặc giữa các đám mây.

Vùng nước biển xung quanh vụ phun trào cũng có thể đóng vai trò trong cơn bão sét. Khi dung nham tiếp xúc với nước, nó sẽ vỡ ra thành những mảnh nhỏ hơn, làm tăng số lượng các hạt có sẵn để va chạm tạo thành hạt tích điện.

Tuy nhiên, vẫn còn một số câu hỏi vì sao hiện tượng sét núi lửa lại xảy ra, đặc biệt là ở cấp độ tương tác hạt vi mô.

Ông Vagasky thông báo các nhà khoa học đang tìm hiểu nguyên nhân khiến vụ phun trào Hunga Tonga trở nên dữ dội đến như vậy, từ quy mô vụ nổ cho đến rung chấn và áp suất, hay sóng thần và lượng tia sét.

Theo một nghiên cứu gần đây, sự kiện ngày 15/1 là một trong những vụ phun trào mạnh nhất từng được ghi nhận.

Các nhà khoa học thuộc Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA) cho biết núi lửa Tonga phun trào có sức công phá mạnh tương đương 5 triệu đến 30 triệu tấn thuốc nổ TNT.

Trước đó, vụ phun trào núi St Helens ở bang Washington (Mỹ) năm 1980 có sức mạnh tương đương với khoảng 24 triệu tấn thuốc nổ TNT.

Hunga Tonga-Hunga Haapai, một ngọn núi lửa ngầm dưới nước ở Nam Thái Bình Dương, đã phun ra các mảnh vỡ cao tới 40vkm vào bầu khí quyển.

Trận động đất có độ lớn 7,4 này đã khiến sóng thần ập vào bờ biển, tàn phá diện rộng trên quần đảo Tonga. Ngoài khắc phục hậu quả của thảm họa núi lửa và sóng thần, Tonga đang phải ứng phó với dịch COVID-19. Hiện cộng đồng quốc tế vẫn tiếp tục gửi hàng cứu trợ tới quốc gia này.