Vụ án cựu Chủ tịch Vimedimex: Kịch bản bốc thăm ‘không tưởng’

Để giúp công ty thẩm định giá được ký hợp đồng tư vấn xác định giá khởi điểm, cán bộ Văn phòng Sở TN-MT TP. Hà Nội bị cáo buộc đã sử dụng chiêu trò không khách quan khi tổ chức bốc thăm.

Sáng nay 19.4, TAND TP.Hà Nội tiếp tục xét xử vụ án sai phạm về đấu giá đất, liên quan đến bà Nguyễn Thị Loan, cựu Chủ tịch HĐQT Công ty CP Tập đoàn dược phẩm Vimedimex (gọi tắt là Tập đoàn Vimedimex).

Cáo trạng của viện kiểm sát xác định, giá trị thực tế của khu đất hơn 16.000 m ² được đưa ra đấu giá ở xã Tiên Dương (H.Đông Anh, Hà Nội) tại thời điểm tháng 10.2020 là hơn 28,5 triệu đồng/m ², tương đương hơn 462 tỉ đồng. Tuy nhiên, Hội đồng thẩm định giá đất cụ thể TP.Hà Nội lại thống nhất đơn giá là 18,2 triệu đồng/m ², dẫn tới giá trúng đấu giá chỉ là hơn 20,1 triệu đồng/m ², tương đương hơn 326 tỉ đồng. Việc xác định giá khởi điểm thấp hơn giá trị thực tế là nguyên nhân chính dẫn tới thiệt hại cho ngân sách hơn 135 tỉ đồng.

Phiên tòa xét xử cựu Chủ tịch Tập đoàn Vimedimex và các bị cáo trong vụ án sai phạm về đấu giá đất. Ảnh PHÚC BÌNH

Đáng nói, một trong những cơ sở quan trọng để Hội đồng thẩm định giá đất cụ thể TP.Hà Nội “chốt” đơn giá như đã nêu, xuất phát từ chứng thư thẩm định giá do Công ty CP tư vấn thẩm định giá và đầu tư Hà Nội (gọi tắt là Công ty VVAI, đơn vị được Sở TN-MT TP.Hà Nội ký hợp đồng) phát hành. Cách để công ty này được chọn làm đơn vị tư vấn xác định giá khởi điểm khiến nhiều người giật mình.

Dàn xếp bốc thăm, “bồi dưỡng” 35%

Hồ sơ vụ án cho thấy, việc quyết định công ty nào sẽ là đơn vị tư vấn xác định giá khởi điểm sẽ thông qua hình thức bốc thăm. Biết điều này, bị cáo Nguyễn Thị Diệu Linh (Tổng giám đốc Công ty VVAI) đã liên hệ với ông Nguyễn Thế Hoàng Tùng (cán bộ Văn phòng Sở TN-MT TP.Hà Nội) – người được giao nhiệm vụ tổ chức bốc thăm, để nhờ giúp đỡ. Nhận lời, ông Tùng đã hướng dẫn nhân viên Công ty VVAI cách thức để bốc thăm trúng. Và kết quả đã không nằm ngoài dự tính.

Được triệu tập tới tòa, ông Tùng cho biết, do có nhiều đơn vị tư vấn thẩm định nên từ nhiều năm nay, Sở TN-MT TP.Hà Nội đã xây dựng quy trình bốc thăm, tránh trường hợp “tranh giành việc”, đơn vị nào bốc được thì giao việc cho đơn vị đó.

Riêng với cuộc đấu giá khu đất hơn 16.000 m ², thời điểm đó có 4 đơn vị, bao gồm Công ty VVAI. Trước khi tổ chức bốc thăm, bị cáo Linh gọi điện cho ông Tùng, nói công ty đang ít việc, nhờ giúp đỡ. Vì nể nang, lại “nghĩ đơn giản đơn vị nào làm thì cũng đều làm cho sở và phải theo quy định pháp luật”, nên ông Tùng nhận lời.

“Giúp bằng cách nào?”, chủ tọa hỏi. Ông Tùng khai, ông có trao đổi trước với nhân viên Công ty VVAI, dặn dò sẽ tráo lá thăm và để ở bên trên, cố gắng mà bốc trúng. Dù bàn bạc từ trước, nhưng theo ông Tùng, cách này cũng không thể đảm bảo 100% sẽ bốc trúng thăm, vẫn ít nhiều may rủi, vì các đơn vị có quyền bốc thăm như nhau, bốc cùng lúc chứ không phải theo thứ tự. “Giúp xong, công ty có chi phí gì không?”, chủ tọa tiếp tục hỏi. Ông Tùng khẳng định “không”.

Sau khi được Sở TN-MT TP.Hà Nội lựa chọn, Công ty VVAI phát hành chứng thư thẩm định giá, xác định giá khởi điểm của khu đất là 17,6 triệu đồng/m ² (thấp hơn giá trị thực tế). Chứng thư này tiếp đó được sử dụng làm căn cứ để các cơ quan tham mưu, trình, họp rồi phê duyệt giá khởi điểm đất đấu giá, dẫn tới thiệt hại cho ngân sách.

Cơ quan tố tụng xác định việc làm của ông Tùng là không khách quan, không đúng quy định về tổ chức bốc thăm, nhưng “do không có tư lợi cá nhân” nên không có căn cứ xử lý hình sự.

Về phía VVAI, sau khi được thanh toán tiền hợp đồng hơn 89 triệu đồng, công ty này trích lại 35%, tương đương 28 triệu đồng cho Chi cục quản lý đất đai thuộc Sở TN-MT TP.Hà Nội. Không chỉ riêng VVAI, nhiều đơn vị khác khi ký hợp đồng tư vấn thẩm định giá với Sở TN-MT TP.Hà Nội cũng làm tương tự.

Khai tại tòa, bị cáo Linh cho biết việc trích tiền là hoàn toàn tự nguyện. Cơ quan tố tụng cũng cho rằng số tiền mà các đơn vị thẩm định “tự nguyện chi bồi dưỡng” được Chi cục quản lý đất đai sử dụng cho các hoạt động chung, không hưởng lợi cá nhân, nên không có dấu hiệu tội phạm hình sự.

Vụ án có 11 bị cáo, tất cả đều được viện kiểm sát đề nghị cho hưởng án treo. Ảnh PHÚC BÌNH

Có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm?

Đề cập tới trách nhiệm của Hội đồng định giá đất cụ thể TP.Hà Nội, luật sư Dương Đình Khuyến (Công ty luật sư Hoàng Đàm và Toàn cầu), người bào chữa cho cựu Chủ tịch Tập đoàn Vimedimex Nguyễn Thị Loan, cho rằng “có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm”.

Theo luật sư, sai phạm trong việc xác định giá khởi điểm của khu đất thuộc về đơn vị tư vấn thẩm định giá, người có tài sản bán đấu giá và cơ quan có thẩm quyền phê duyệt giá khởi điểm, chứ không phải do bên tham gia đấu giá là 3 công ty Bắc Từ Liêm, Mỹ Đình, Thanh Trì hoặc tác động từ cá nhân bị cáo Nguyễn Thị Loan.

Bởi lẽ, cơ quan tố tụng lấy mốc thời gian là tháng 10.2020 (thời điểm phát hành chứng thư thẩm định giá) để xác định thiệt hại từ vụ án, nhưng thực tế đến tháng 11.2020 cuộc đấu giá mới diễn ra. Như vậy, trách nhiệm đối với thiệt hại thuộc về những người có nhiệm vụ, thẩm quyền trong việc xác định giá khởi điểm không đúng giá thực tế.

Các công ty có quyền tham gia đấu giá, không có trách nhiệm và cũng không có khả năng xác định giá khởi điểm đã đúng giá trị thực tế hay chưa. Họ chỉ tham gia, trả giá đúng theo quy định và dựa theo kế hoạch kinh doanh của công ty, nên không thể kết luận có sự thông đồng, dàn xếp từ trước.

Vẫn theo luật sư, ở vụ án này, cơ quan tố tụng chỉ truy cứu trách nhiệm hình sự với các cá nhân thuộc công ty thẩm định giá, Ban quản lý dự án và đầu tư xây dựng H.Đông Anh và Chi cục quản lý đất đai thuộc Sở TN-MT TP.Hà Nội; đây là những người có vai trò tư vấn, tham mưu, không có thẩm quyền quyết định. Trong khi đó, các thành viên trong Hội đồng định giá đất cụ thể TP.Hà Nội mới là những người có thẩm quyền quyết định giá đất khởi điểm đấu giá, nhưng lại không bị truy cứu. Điều này là không phù hợp.

Không đủ căn cứ xử lý hình sự

Liên quan đến trách nhiệm của Hội đồng thẩm định giá đất cụ thể TP.Hà Nội, viện kiểm sát kết luận các thành viên không biết giá trị khu đất đã bị đơn vị tư vấn cố ý hạ giá khi phát hành chứng thư thẩm định giá, nên không có căn cứ xử lý về hành vi thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng.

Có thành viên dù bị xác định là “có một phần thiếu trách nhiệm” nhưng do không biết các phiếu khảo sát được lập khống, không bàn bạc hay thống nhất về việc dìm giá đất, không hưởng lợi cá nhân, nên cơ quan điều tra chỉ kiến nghị xử lý về mặt hành chính.