Vô sinh nữ do tăng Prolactin máu

Prolactin là hormon được chế tiết từ thùy trước của tuyến yên (nằm ở não).

Tăng prolactin trong máu do bất thường ở tuyến yên làm rối loạn chức năng cơ thế và đây là một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng vô sinh do vô kinh ở nữ. Các biểu hiện chính của tăng prolactin là vô kinh, ngực tiết sữa, rậm lông,..

Sự chế tiết Prolactin

Prolactin được tiết ra từ các tế bào lactotroph ở thùy trước tuyến yên. Sự chế tiết prolactin được điều hòa bởi vùng dưới đồi. Khác hẳn các hormon của thùy trước tuyến yên, vùng dưới đồi chủ yếu là ức chế cường tính

Nguyên nhân tăng prolactin máu

Nguyên nhân sinh lý

- Tăng prolactin trong bữa ăn, trong giấc ngủ, khi bị stress và thay đổi theo độ tuổi.

- Thay đổi nồng độ prolactin do đang trong thời kì mang thai, thời kì cho con bú, trong chu kì kinh nguyệt.

- Ngoài ra tăng nồng độ prolactin còn có sự thay đổi đối với người mắc hội chứng đa nang buồng trứng.

Ảnh minh họa: Nguồn internet

Do dùng thuốc: Gồm nhóm thuốc Dopamine autagonist: Phenothiazine, Thioxanthinesl. Nhóm thuốc Methyldopa, Reserpin hay nhóm thuốc Cocain, Opiates, Estrogen, Verapamil.

Nguyên nhân bệnh lý

- Nhóm không liên quan đến trục hạ đồi- tuyến yên: Suy giáp, suy thận mạn, xơ gan, u tiết prolactin ngoài tuyến yên, tổn thương thành ngực, tổn thương tủy cột sống

- Nhóm liên quan đến trục hạ đồi- tuyến yên: U tuyến yên, u màng não, cường tuyến yên, hội chứng Cushing (là tình trạng cường chức năng vỏ thượng thận tiên phát (do u hoặc cường sản) gây tăng tiết quá nhiều glucocorticoid), tổn thương cuống tuyến yên

Biến chứng vô sinh do tăng prolactin máu

- Tăng prolactin máu gây tiết sữa, vô kinh thứ phát, rậm lông làm rối loạn chức năng điều hòa sản xuất nội tiết của cơ thể.

Buồng trứng đa nang trên siêu âm: Nguồn intenet

- Tăng Prolactin do các bệnh lý về tuyến yên sẽ làm phá vỡ sự cân bằng nội tiết trong cơ thể, ức chế sự rụng trứng gây vô sinh.

- Tăng Prolactin trong các trường hợp về hội chứng buồng trứng đa nang làm trứng kém phát triển.

Điều trị tăng prolactin

Điều trị nội khoa

Điều trị nội khoa bằng đồng vận Dopamin.

- Dùng Dopamin agonist – là một dẫn xuất lysergic acid. Dopamin agonist kết hợp với thụ thể của Dopamin và bắt chước Dopamin ức chế tuyến yên chế tiết Prolactin.

- Kết quả điều trị: Khoảng 80% bệnh nhân tăng prolactin máu vô kinh, hoặc có tiết sữa bất thường có thể phục hồi chu kỳ kinh nguyệt. Thời gian có kinh lại là 5 – 7 tuần, ngừng tiết sữa hoàn toàn chiếm 50-60% với thời gian trung bình là 12,7 tuần

- Việc điều trị cần dựa vào pháp đồ điều trị của các bác sĩ chuyên khoa.

Ảnh minh họa: Nguồn internet

Điều trị ngoại khoa

Phẫu thuật nội soi tuyến yên xuyên xương bướm: Sử dụng phẫu thuật lấy khối u nhỏ với giới hạn mức độ an toàn cao qua xương bướm bằng vi phẫu thuật, tuy nhiên thường rất khó khăn trong phẫu thuật triệt để.

Hiệu quả phẫu thuật: Phục hồi chu kỳ kinh nguyệt khoảng 30% với Macroadenomaf (u lớn hơn 10mm), 70% với Microadenomaf (u nhỏ hơn 10 mm). Tỷ lệ tái phát từ 30-70%, 10-30% có tổn thương vùng hạ đồi.

- Biến chứng: Tỷ lệ tử vong khoảng 50% trường hợp mở hoặc bị mắt lé do tổn thương giao thoa thị giác.

Xạ trị

- Đáp ứng với điều trị rất thấp.

- Nồng độ prolactin duy trì nhiều năm mới giảm và suy tuyến yên toàn bộ có thể xảy ra hơn 10 năm sau điều trị.

- Thường đáp ứng với u nhỏ hay u nhỏ còn sót lại sau điều trị.

Prolactin là 1 trong 6 loại hormone được tiết ra từ thùy trước tuyến yên. Sự chế tiết bất thường của nó góp phần gây rối loạn hệ trục hạ đồi – tuyến yên – buồng trứng, ảnh hưởng tới hoạt động sinh sản. Điều trị Prolactin máu cao thường có hiệu quả với đồng vận Dopamin, phẫu thuật có thể được xem xét trong những trường hợp cụ thể tuy nhiên tỷ lệ tái phát và biến chứng rất cao.

Theo CSTY