Việt Nam đóng vai trò không thể thiếu trong chính sách “hướng Đông” của Nga
Nga đang mở rộng ảnh hưởng ở châu Á – Thái Bình Dương và Việt Nam đóng vai trò cầu nối giúp Moscow liên kết chặt chẽ hơn với các tổ chức khu vực quan trọng như ASEAN, giới chuyên gia nhận định.
Tiến sĩ Ekaterina Koldunova, quyền giám đốc Trung tâm ASEAN thuộc Đại học Quan hệ Quốc tế Moscow (Ảnh: mgimo.ru).
Hình ảnh con đại bàng có hai đầu quay về hai hướng Đông Tây đã gắn liền với quốc huy của Nga trong nhiều thế kỷ, ngoại trừ giai đoạn Liên Xô. Ý kiến được tán đồng rộng rãi là hình ảnh này tượng trưng cho lãnh thổ rộng lớn của Nga, với 2/3 diện tích nằm ở châu Á.
Nỗ lực “hướng Đông” mới nhất của Nga được chú trọng từ năm 2012 khi Tổng thống Vladimir Putin lên nắm quyền nhiệm kỳ thứ ba. Chiến lược tập trung vào ba mục tiêu: thúc đẩy phát triển kinh tế vùng Viễn Đông nước Nga, hồi sinh quan hệ với các nước thuộc Liên Xô cũ thông qua hội nhập Á-Âu, và tăng cường quan hệ với các nước Đông Á.
Đối với mục tiêu thứ ba, Đông Nam Á ngày càng giữ vai trò lớn hơn trong chính sách đối ngoại của Nga, trong bối cảnh cạnh tranh địa chính trị có những chuyển biến tại khu vực. Theo giới quan sát, Nga đang tìm cách tăng cường quan hệ với ASEAN và Việt Nam được xem là đối tác đáng tin cậy trong quá trình này.
Tăng cường “hướng Đông”
“Là đối tác thương mại lớn nhất của Nga ở Đông Nam Á, Việt Nam có vai trò cực kỳ quan trọng đối với Nga không chỉ ở khía cạnh quan hệ song phương. Việt Nam còn là cửa ngõ giúp Nga gắn kết với các tổ chức khu vực như ASEAN”, tiến sĩ Alexander Korolev, giảng viên quan hệ quốc tế tại Đại học New South Wales – Sydney (Australia), người chuyên nghiên cứu về chính sách đối ngoại Nga, nói với Dân Trí.
Đây có thể là một trong những chủ đề thảo luận khi Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc hội đàm Tổng thống Vladimir Putin tại Moscow ngày 30/11 trong chuyến thăm chính thức Liên bang Nga.
Chuyến thăm diễn ra sau Hội nghị Cấp cao ASEAN – Nga kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ hồi tháng 10 và Diễn đàn Kinh tế Phương Đông được tổ chức tại Vladivostok hồi tháng 9.
Phát biểu tại Hội nghị Cấp cao ASEAN – Nga lần thứ 4 hôm 28/10, Tổng thống Putin tái khẳng định mong muốn thúc đẩy hợp tác với các nước Đông Nam Á.
“Tăng cường quan hệ với ASEAN và các quốc gia thành viên đã luôn và sẽ luôn là một trong những ưu tiên chính sách đối ngoại của Nga”, ông Putin nói, theo website Điện Kremlin. “Giờ đây, chúng ta có những cơ hội thực sự để tăng cường hợp tác giữa Nga và ASEAN, bao gồm củng cố ổn định và an ninh, phục hồi kinh tế sau đại dịch, thúc đẩy thương mại và mở rộng các mối quan hệ nhân đạo”.
Nỗ lực của Nga bao gồm việc thông qua Kế hoạch Hành động Toàn diện, một lộ trình 5 năm (2021-2025) tập trung vào hợp tác thương mại – đầu tư, kinh tế số và phát triển bền vững với 10 thành viên ASEAN.
Video đang HOT
Việc ông Putin tham gia hội nghị là tín hiệu cho thấy Moscow dành ưu tiên cao cho việc mở rộng ảnh hưởng tại khu vực, theo các nhà phân tích. Ưu tiên này không phải mới, song sự hồi sinh của nhóm “Bộ Tứ” gồm Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Australia, cũng như liên minh “AUKUS” gồm Mỹ, Anh và Australia đã góp phần thúc đẩy kế hoạch của Moscow.
Tháng trước, hãng thông tấn Tass đưa tin một đội tàu chiến và tàu ngầm thuộc Hạm đội Thái Bình Dương của Nga đã di chuyển vào Ấn Độ Dương trên đường đến địa điểm triển khai thường trực. Động thái diễn ra cùng với chỉ trích của Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov nhằm vào chiến lược “Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương” mà Mỹ và các đồng minh đang theo đuổi.
Dự kiến, Nga và ASEAN sẽ lần đầu tiên tổ chức tập trận hải quân chung, từ ngày 1 đến 3/12 trên vùng biển Indonesia.
Cạnh tranh địa chính trị
Dù vậy, trong chính sách “hướng Đông” của Nga cho đến nay, sự hiện diện của Moscow tại Đông Nam Á vẫn còn hạn chế. Trong 30 năm qua, Nga và ASEAN mới chỉ có 4 lần tổ chức hội nghị cấp cao, trong khi ASEAN với Trung Quốc và Nhật Bản đều là 24 lần, với Ấn Độ là 18 lần, hay với Mỹ cũng đã 9 lần.
Về thương mại và đầu tư, Nga xếp thứ 9 trong các đối tác của ASEAN theo thống kê năm 2019. Thương mại hai chiều giữa Nga và ASEAN trước đại dịch Covid-19 đạt khoảng 20 tỷ USD/năm, trong khi vào năm 2019, thương mại giữa ASEAN với Anh đạt 52 tỷ USD, với Australia – 93 tỷ USD, với Mỹ – 362 tỷ USD, và với Trung Quốc – đối tác thương mại lớn nhất của ASEAN – là 644 tỷ USD.
Quan hệ kinh tế chưa bao giờ là mặt mạnh nhất trong quan hệ ASEAN và Nga, theo tiến sĩ Ekaterina Koldunova, quyền giám đốc Trung tâm ASEAN thuộc Đại học Quan hệ Quốc tế Moscow. Thay vào đó, giao lưu văn hóa và nhân dân là những động lực chính của mối quan hệ trước đại dịch.
Trong hai năm qua khi đại dịch Covid-19 nổ ra, Moscow cũng đẩy mạnh ngoại giao vaccine tại khu vực. Lào, Philippines, Myanmar, Malaysia, Indonesia, Thái Lan và Việt Nam đều đã đặt mua hoặc có kế hoạch mua vaccine Sputnik V của Nga.
“Cuộc cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc đang đặt ra thách thức cho nhiều nước Đông Nam Á vì sức ép buộc các nước này chọn phe ngày càng gia tăng trong khi họ không muốn làm vậy”, bà Koldunova nói với Dân Trí. “Trong bối cảnh này, hợp tác về kỹ thuật quân sự, chính trị và kinh tế với một bên thứ ba trung lập, chẳng hạn như Nga, là cơ hội quan trọng”.
Một điểm đáng chú ý, theo học giả người Nga, là Moscow đã mở rộng đáng kể hợp tác kỹ thuật quân sự với hầu hết các quốc gia ASEAN trong suốt 5 năm qua. Nga chiếm 26% tổng lượng vũ khí nhập khẩu của Đông Nam Á trong giai đoạn 1998-2018, trong khi Mỹ đứng thứ hai với 20%, theo một báo cáo của Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm.
Vai trò quan trọng của Việt Nam
Việt Nam đóng vai trò “không thể thiếu” trong nỗ lực của Nga nhằm tăng cường ảnh hưởng ở Đông Nam Á, theo ông Carl Thayer, giáo sư danh dự tại Đại học New South Wales – Canberra, một trong những chuyên gia hàng đầu về Việt Nam và khu vực.
“Nga và Việt Nam rất tin cậy lẫn nhau dựa trên những tương tác giữa hai bên trong quá khứ”, ông Thayer nói với Dân Trí, chỉ ra việc Nga là nước đầu tiên trở thành “đối tác chiến lược” của Việt Nam vào năm 2001 (được nâng lên thành “đối tác chiến lược toàn diện” vào năm 2012).
Việt Nam đã ủng hộ mạnh mẽ việc Nga trở thành đối tác đối thoại của ASEAN và sau đó thúc đẩy Nga tham gia Hội nghị Cấp cao Đông Á, cũng như các cơ chế đa phương khác do ASEAN dẫn dắt. Đối với Việt Nam, hợp tác chặt chẽ với Nga thể hiện sự nhất quán trong chính sách đối ngoại “đa phương hóa, đa dạng hóa” mà Việt Nam theo đuổi.
Với chính sách “hướng Đông”, Nga cũng theo đuổi mục tiêu “đa dạng hóa” các mối quan hệ tại khu vực châu Á, theo tiến sĩ Korolev. Bằng cách tăng cường kết nối với Hà Nội, bao gồm hợp tác quân sự – kỹ thuật và các dự án năng lượng chung, Moscow có thể tạo ra một cấu hình “quyền lực và lợi ích” cân bằng hơn, đồng thời làm dài thêm danh sách đối tác ở châu Á.
Các nhà quan sát khác cho rằng mối quan hệ Việt – Nga có thể trở thành hình mẫu cho các nước ASEAN đang muốn tăng cường hợp tác với Moscow trong những lĩnh vực mà hai bên cùng có lợi. Việt Nam là thành viên ASEAN đầu tiên ký hiệp định thương mại tự do với Liên minh Kinh tế Á – Âu (EAEU), sau đó là Singapore. Một số nước như Thái Lan và Indonesia gần đây đã thể hiện quan tâm đối với việc ký kết một hiệp định tương tự.
Tại Diễn đàn Kinh tế Phương Đông do Nga tổ chức hồi tháng 9, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết Việt Nam luôn sẵn sàng làm cầu nối cho các doanh nghiệp của Nga cũng như của EAEU mở rộng quan hệ với ASEAN.
“Sự thành công của hợp tác Việt – Nga gửi đi thông điệp rằng Việt Nam và các quốc gia Đông Nam Á có những lựa chọn thay thế về chính trị, kinh tế và công nghệ trong mối quan hệ giữa họ với các thành viên của cộng đồng quốc tế”, bà Koldunova nói.
Lo thiếu nguồn cung, các nước châu Á-TBD đẩy nhanh phát triển vaccine COVID-19 nội địa
Các nền kinh tế châu Á - Thái Bình Dương đang chạy đua phát triển vaccine ngừa COVID-19 nội địa do lo sợ tình trạng thiếu hụt nguồn cung có nguy cơ ngăn chặn nỗ lực ứng phó cũng như kéo dài đại dịch.
Một nhà sư Thái Lan được tiêm vaccine ngừa COVID-19 tại một bệnh viện ở Bangkok. Ảnh: Reuters
Theo báo Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (SCMP), Nhật Bản, Hàn Quốc, Việt Nam, Ấn Độ, Đài Loan (Trung Quốc), Thái Lan và Indonesia đều đang mong đợi vào nhiều ứng viên vaccine được phát triển nội địa sau khi chật vật đảm bảo nguồn cung từ nước ngoài.
Mặc dù các loại vaccine được phát triển nội địa khó có thể ra mắt kịp thời để cứu vãn tình trạng sản xuất vaccine chậm chạp, nhưng giới chức và các chuyên gia khoa học coi phương thức tiếp cận này là một khoản đầu tư dài hạn.
Nhiều chuyên gia dự báo con người sẽ phải sống chung với COVID-19 lâu dài. Điều đó có nghĩa là sự xuất hiện của các biến thể mới kháng với các loại vaccine hiện có và sự cần thiết của việc tiêm nhắc vaccine để duy trì khả năng miễn dịch có thể thúc đẩy nhu cầu vaccine trong nhiều năm tới. Khi cung vượt cầu trong nước, các quốc gia có trong tay vaccine của riêng mình có thể tận dụng nhu cầu ở các quốc gia khó khăn hơn, tạo cơ hội để thực hiện chính sách ngoại giao vaccine.
Jerome Kim, Tổng giám đốc Viện vaccine quốc tế (IVI) ở Seoul, cho biết: "Làn sóng vaccine đầu tiên có thể trở nên kém hiệu quả hơn do các biến chứng như đột biến virus, lo ngại về an toàn, các thách thức về chi phí và hậu cần".
Tại Nhật Bản, ít nhất 4 công ty dược phẩm, bao gồm Daiichi Sankyo trụ sở tại Tokyo và Shionogi Pharmaceutical trụ sở tại Osaka, đã tiến hành thử nghiệm giai đoạn 1 hoặc giai đoạn 2 đối với một số ứng viên vaccine dựa trên công nghệ mRNA và công nghệ vaccine truyền thống.
Mặc dù Nhật Bản đã tăng tốc triển khai chiến dịch tiêm chủng trong những tuần gần đây trước thềm Thế vận hội Olympic Tokyo dự kiến tổ chức vào tháng 7, chưa đến 10% dân số nước này được tiêm ít nhất một liều vaccine.
Ken Ishii, Giám đốc Trung tâm thiết kế vaccine quốc tế ở Tokyo, dự đoán một hoặc hai loại vaccine Nhật Bản tự sản xuất sẽ ra mắt vào nửa cuối năm 2022.
Mặc dù vaccine nội địa sẽ không giúp Nhật Bản đạt được miễn dịch cộng đồng trong năm nay song theo ông Ishii, các nước nên phát triển vaccine của riêng mình để bảo vệ hệ thống y tế và nền kinh tế, đồng thời mở rộng kho vũ khí ngoại giao và quyền lực mềm. Tuy nhiên, một trong những thách thức lớn đối với quá trình phát triển vaccine tại Nhật Bản là từ trước đến nay, nước này không có đủ năng lực để tiến hành các thử nghiệm lâm sàng.
Tại Hàn Quốc - nơi có đến 14% dân số nhận được liều vaccine đầu tiên, ít nhất 5 công ty dược phẩm địa phương đang phát triển vaccine ngừa COVID-10, trong đó các ứng viên của hai công ty Genexine và SK Bioscience đang được thử nghiệm giai đoạn 2.
Hồi tháng 4, Bộ trưởng Y tế Hàn Quốc Kwon Deok-cheol cho biết 1 hoặc 2 loại vaccine sẽ được phê duyệt sử dụng vào cuối năm 2021 hoặc đầu năm 2022. Cùng tháng đó, Bộ trưởng Khoa học Choi Ki-young phát biểu trước một phiên họp quốc hội rằng ông tự tin vaccine tự sản xuất sẽ ra mắt trước cuối năm 2021. Các quan chức ở Seoul hy vọng thành phố sẽ đạt được miễn dịch cộng đồng vào tháng 11 tới.
"Một số nhà sản xuất sinh học Hàn Quốc đã có các sản phẩm trước đây được Cơ quan Quản lý Dược phẩm và Thực phẩm (FDA) và Cơ quan Dược phẩm Châu Âu phê duyệt, vì vậy họ hiểu các yêu cầu nghiêm ngặt từ những đơn vị này. Chính phủ Hàn Quốc đã đặt mục tiêu tự cung cấp vaccine vào năm 2025 và đã đầu tư cơ sở hạ tầng năng lực trong vài năm qua", ông Kim nhận định.
Trong khi đó, tại Ấn Độ - quốc gia với gần 350.000 ca t.ử v.ong do COVID-19 trong làn sóng dịch bệnh thứ 2, chính phủ đã cấp phép sử dụng đối với Covaxin - sản phẩm hợp tác giữa công ty Bharat Biotech và Hội đồng Nghiên cứu Y khoa Ấn Độ. Tính đến thời điểm hiện tại, trên 21 triệu liều đã được phân phối. Công ty Bharat Biotechh dự kiến cung cấp 80 triệu liều Covaxin mỗi tháng kể từ tháng 8. Họ cũng đang phát triển một loại vaccine dạng xịt mũi. Tuy nhiên, nguồn cung vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu tại nước này.
Biological-E, một công ty dược phẩm và sản xuất vaccine có trụ sở tại Hyderabad, đã hoàn thành thử nghiệm giai đoạn 1 và giai đoạn 2 đối với thuốc tiêm vaccine tương tự như vaccine Novavax. Tháng trước, họ đã nhận được phê duyệt từ chính phủ để bắt đầu thử nghiệm giai đoạn 3.
Việt Nam, Thái Lan và Indonesia là ba quốc gia Đông Nam Á cũng đang nỗ lực phát triển vaccine ngừa COVID-19 của riêng mình.
Tình nguyện viên tiêm thử nghiệm vaccine Nano Covax tại Học viện Quân y. Ảnh: TTXVN
Tại Việt Nam, công ty cổ phần công nghệ sinh học dược Nanogen và Viện Vaccine & Sinh phẩm Y tế (IVAC) đã bắt đầu thử nghiệm lâm sàng đối với hai loại vaccine Nano Covax và Covivac vào đầu năm nay. Theo Bộ Y tế, Nano Covax có thể được cấp phép sớm nhất trong tháng 9 tới nếu thử nghiệm thuận lợi, trong khi IVAC tiết lộ Covivac sẽ ra mắt vào đầu quý I/2022.
Tại Thái Lan, các nhà nghiên cứu tại Đại học Chulalongkorn (Bangkok) dự định trong tháng này sẽ bắt đầu thử nghiệm giai đoạn 1 đối với vaccine ngừa COVID-19 dùng công nghệ mNRA đầu tiên.
Kiat Ruxrungtham, người phụ trách nghiên cứu vaccine của Đại học Chulalongkorn, cho biết loại vaccine này sẵn sàng để sản xuất hàng loạt vào đầu năm 2022. Ông cho biết nhóm của ông đã lên kế hoạch để vaccine này hoạt động như một liều tiêm tăng cường đối với các biến thể mới sau khi hầu hết người Thái Lan đã được tiêm vaccine của hãng AstraZeneca và Sinovac thế hệ đầu tiên.
Vaccine của chúng tôi không phải cạnh tranh với vaccine thế hệ đầu tiên. Đối với chúng tôi, điều quan trọng nhất là phải nhìn vào tính bền vững và lâu dài", ông Kiat cho biết thêm Thái Lan cũng có thể trở thành nước xuất khẩu vaccine sang các nước kém phát triển hơn trong khu vực như Campuchia và Lào.
Tại Indonesia, quốc gia Đông Nam Á bị ảnh hưởng nặng nề nhất với trên 50.000 ca t.ử v.ong, các cơ quan quản lý y tế cho biết vaccine Merah Putih là sản phẩm hợp tác giữa sáu tổ chức địa phương trong đó có Đại học Indonesia và Viện Khoa học Indonesia có thể hoàn thành thử nghiệm lâm sàng vào cuối năm nay và bắt đầu sản xuất hàng loạt vào đầu năm 2022.
5 khách hàng tiềm năng tiếp theo mua chiến đấu cơ Su-57 Phân tích khách hàng tiềm năng hàng đầu mua máy bay chiến đấu cơ Su-57 của Nga, một bài báo được xuất bản trước đây đã nhận định Ấn Độ, Algeria, Trung Quốc, Việt Nam và Thổ Nhĩ Kỳ là những quốc gia có nhiều khả năng mua nhất. Dưới đây là 5 khách hàng tiềm năng tiếp theo của Su-57. Khi Su-57...