Việt Nam cùng các nước ASEAN giải quyết thách thức rác thải nhựa
Theo hãng tin Sputnik, là thành viên tích cực của Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Việt Nam đã và đang tiên phong triển khai nhiều chương trình hành động mạnh mẽ nhằm giải quyết vấn đề ô nhiễm rác thải nhựa trong bối cảnh khu vực này nổi lên như một điểm nóng về ô nhiễm nhựa do tốc độ đô thị hóa nhanh chóng, cơ sở hạ tầng xử lý chất thải không đáp ứng kịp.
Rác thải tồn đọng tại khu vực ven bờ Đầm Nại (Ninh Thuận). Ảnh tư liệu: Nguyễn Thành/TTXVN
Theo Diễn đàn Kinh tế thế giới (EEF), ước tính, trung bình mỗi năm, thế giới thải ra khoảng 400 triệu tấn chất thải nhựa và có từ 75-199 triệu tấn nhựa đang ở các đại dương. Nếu không hành động để giải quyết thực trạng trên, số rác thải nhiễm vào đại dương có thể sẽ tăng gấp 3, thậm chí nhiều hơn nữa trong vòng 2 thập niên tới.
Một nghiên cứu năm 2021 do EEF công bố cho thấy, trong số 10 quốc gia có vấn đề về ô nhiễm chất thải nhựa, có đến 5 quốc gia tại khu vực ASEAN. Đây cũng là những quốc gia đang bùng nổ nhu cầu về sản phẩm tiêu dùng nhưng thiếu cơ sở hạ tầng để xử lý rác thải, nhất là sự gia tăng của các loại túi nhựa.
Cuộc khủng hoảng ô nhiễm rác thải nhựa đang đặt ra những yêu cầu cấp bách về những giải pháp xử lý bền vững. Trong những năm gần đây, Việt Nam luôn tiên phong triển khai nhiều chương trình hành động mạnh mẽ nhằm giải quyết vấn đề ô nhiễm rác thải loại này. Ngoài việc chuyển đổi hình thức sử dụng nhựa, nhiều sáng chế theo mô hình kinh tế tuần hoàn nhằm tìm cách thiết kế những sản phẩm không tạo ra chất thải hoặc có thể được tái sử dụng và tái chế đã được Việt Nam áp dụng.
Mới đây, trong chương trình Thử thách tái chế rác thải nhựa Đông Nam Á do Mạng lưới Vườn ươm Doanh nghiệp, kết hợp cùng Diễn đàn Kinh tế Thế giới và Liên minh xử lý chất thải nhựa tổ chức, ngoài 3 nước trong khối ASEAN (Indonesia, Philippines, Thái Lan), với sáng kiến bền vững Plastic People, công ty Plastic People (Việt Nam) đã trở thành 1 trong 5 đơn vị đổi mới xuất sắc nhất được lựa chọn từ thử thách này.
Video đang HOT
Sáng kiến Plastic People đưa ra đã giải quyết được bài toán thu gom và xử lý rác thải nhựa bền vững. Qua đó, tạo dựng niềm tin cho mọi người nâng cao nhận thức, đồng thời tạo công ăn việc làm cho người thu gom nhựa và những đối tác cảm thấy nhựa là vật liệu tiềm năng. Tương tự như các nước ASEAN, bên cạnh những sáng kiến, giải pháp đổi mới tập trung sáng chế và thu gom nhựa, Việt Nam còn triển khai nhiều chương trình hành động mạnh mẽ nhằm giải quyết vấn đề ô nhiễm chất thải nhựa. Trong đó, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 đã chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2022 với việc bổ sung quy định về giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế và xử lý chất thải nhựa; hạn chế sử dụng các sản phẩm nhựa dùng một lần và túi nilon.
Trong Kế hoạch Hành động quốc gia về quản lý rác thải nhựa đại dương đến năm 2030, Việt Nam đặt mục tiêu cắt giảm 50% rác thải nhựa đại dương vào năm 2025 và 75% vào năm 2030. Một số biện pháp đã được đưa ra như lệnh cấm sẽ được áp dụng đối với việc sản xuất và nhập khẩu túi nilon sử dụng trong nước vào năm 2026 và hầu hết các sản phẩm nhựa dùng một lần vào năm 2031.
Tuy nhiên, để các nỗ lực hạn chế rác thải nhựa hiệu quả hơn, chắc chắn ASEAN cần có chiến lược chung xuyên quốc gia về rác thải nhựa với các mô hình kinh doanh sáng tạo hơn, cơ chế chính sách rõ ràng hơn để thực thi kinh tế tuần hoàn với khuôn khổ pháp lý mạnh mẽ hơn, từ đó giảm thiểu rác thải nhựa một cách bền vững.
Kết nối, hợp tác giải quyết thách thức ô nhiễm nhựa
Trong khuôn khổ thỏa thuận Quan hệ hợp tác Đổi mới sáng tạo Australia - Việt Nam, Chương trình Đối tác đổi mới sáng tạo Việt Nam - Australia (Aus4Innovation) hỗ trợ thực hiện một dự án nhằm tập hợp các đối tác để thiết lập Trung tâm kết nối đổi mới sáng tạo giảm thiểu nhựa.
Ảnh minh họa: Nguyễn Thành/TTXVN
Dự án tập trung vào việc giảm ô nhiễm nhựa, tăng cường hợp tác nghiên cứu, giúp xác định các phương pháp tiếp cận mới trong việc giải quyết vấn đề về rác thải nhựa trên toàn quốc.
Từ mô hình hợp tác thành công để nhân rộng
Trung tâm kết nối đổi mới sáng tạo giảm thiểu nhựa tại Việt Nam là sáng kiến của Chương trình Đối tác đổi mới sáng tạo Việt Nam - Australia, hợp tác giữa Bộ Ngoại giao và Thương mại Australia với Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Trung tâm được xây dựng dựa trên mô hình hợp tác thành công của Trung tâm kết nối đổi mới sáng tạo giảm thiểu nhựa Australia-Indonesia.
Trong Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý rác thải nhựa trên biển, Chính phủ Việt Nam cam kết giảm 75% rác thải nhựa ra biển vào năm 2030; xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia về chất thải nhựa đại dương... Vì vậy, Trung tâm kết nối đổi mới sáng tạo giảm thiểu nhựa Việt Nam - Australia giúp tăng cường hợp tác giữa các bên liên quan, thúc đẩy đầu tư, thu hút các nguồn tài trợ mới và tăng cường năng lực đổi mới sáng tạo nhằm xác định các cơ hội công nghệ cao để giải quyết rác thải nhựa và biến rác thải nhựa thành các giải pháp thực tiễn trên toàn khu vực. Trung tâm kết nối đổi mới sáng tạo giảm thiểu nhựa Việt Nam - Australia sẽ tập hợp các học viện, công ty khởi nghiệp, tổ chức phi chính phủ, nhà đầu tư, các nhà sản xuất và chính phủ để cùng nhau giải quyết vấn đề về rác thải nhựa, bằng cách tạo dựng một không gian hợp tác dùng để lập kế hoạch, hỗ trợ và mở rộng quy mô các giải pháp công nghệ cao có tác động sâu rộng giải quyết vấn đề rác thải nhựa.
Trung tâm kết nối đổi mới sáng tạo giảm thiểu nhựa Việt Nam-Australia được xây dựng với mục tiêu phát triển bền vững và đưa ra vật liệu thay thế nhựa một cách khả thi; thúc đẩy hệ thống phân loại, thu gom và tái chế nhựa; thiết lập việc thu thập và cung cấp dữ liệu tin cậy... Cấu trúc của chương trình và lộ trình thực hiện của Trung tâm được thiết kế để tạo điều kiện thuận lợi cho việc nâng cao kỹ năng cho doanh nhân Việt Nam, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo cũng như hỗ trợ hành trình tăng trưởng của các dự án kinh doanh mạo hiểm trong giai đoạn đầu; đồng thời tạo điều kiện và tạo động lực cho các thị trường tự duy trì một cách đa dạng, khuyến khích sự hợp tác giữa các nhà nghiên cứu, tổ chức phi chính phủ, doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp khởi nghiệp... thông qua các hoạt động khởi xướng, xây dựng và phát triển các giải pháp thay đổi quan điểm về chất thải nhựa.
Ngoài ra, Chương trình Aus4Innovation tổ chức các hội thảo để tạo cơ hội cho các bên liên quan chia sẻ kiến thức và xác định các lĩnh vực ưu tiên, từ đó cung cấp kiến thức chuyên môn cũng như đóng góp vào cơ cấu vận hành và tạo cơ hội hợp tác với Trung tâm kết nối đổi mới sáng tạo giảm thiểu nhựa tại Việt Nam.
Giải quyết thách thức ô nhiễm nhựa tại Việt Nam
Các chuyên gia môi trường cho rằng, ô nhiễm môi trường biển do rác thải nhựa đã trở thành vấn đề cấp bách trên toàn cầu và được chính phủ các quốc gia, tổ chức quốc tế, nhà khoa học và người dân trên toàn thế giới quan tâm. Rác thải nhựa là một trong những đe dọa lớn nhất của đại dương, đã và đang phá hoại hoạt động kinh tế-xã hội tại các vùng biển và vùng bờ biển như du lịch, nghỉ dưỡng, môi trường, sức khỏe và sự an toàn của con người... Trên toàn cầu, 75% lượng nhựa sản xuất ra đang trở thành rác thải, vì vậy các chuyên gia, nhà khoa học Australia sẽ tìm kiếm những giải pháp đổi mới sáng tạo để giải quyết vấn đề rác thải nhựa ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương thông qua việc ra mắt Trung tâm kết nối đổi mới sáng tạo giảm thiểu nhựa tại Việt Nam.
Để giải quyết vấn đề này, Trung tâm kết nối đổi mới sáng tạo giảm thiểu nhựa tại Việt Nam sẽ kết nối hợp tác giữa các bên liên quan và đẩy mạnh vai trò của khoa học và đổi mới sáng tạo.
Trong những năm qua, đã có nhiều tuyên bố khu vực kêu gọi cần có hành động toàn cầu có tính pháp lý cao để giải quyết triệt để vấn đề ô nhiễm rác thải nhựa đại dương như: Thỏa thuận toàn cầu chống lại rác thải nhựa đại dương và hạt vi nhựa; Tuyên bố Bangkok và Khung hành động chống lại rác thải nhựa đại dương; thỏa thuận toàn cầu về nhựa của Kế hoạch hành động kinh tế tuần hoàn mới của Liên minh châu Âu.
Tại Việt Nam, mạng lưới đối tác và các bên liên quan về vấn đề rác thải nhựa đại dương có khoảng 70 dự án và chương trình được thực hiện tại 19/28 tỉnh, thành phố ven biển và các huyện đảo, đã thúc đẩy được sự tham gia, kết nối và hợp tác thể hiện cam kết mạnh mẽ của Việt Nam để giải quyết vấn đề ô nhiễm nhựa toàn cầu. Một nghiên cứu về nhựa ở Việt Nam đã được thực hiện trong khuôn khổ cuộc khảo sát về ô nhiễm nhựa toàn cầu lớn nhất của Cơ quan khoa học quốc gia của Australia nhằm xác định khối lượng và phân loại các loại rác cuối cùng thải ra môi trường. Ngoài ra, sự hợp tác khác giữa Australia và Việt Nam cũng đã được lên kế hoạch trong những tháng tới, khi Việt Nam nghiên cứu phát triển kho dữ liệu quốc gia và mở rộng các cuộc khảo sát trên hiện trường liên quan đến rác thải nhựa.
Cố vấn Cơ quan khoa học quốc gia của Australia khu vực Đông Nam Á, Amelia Fyfield cho rằng: Kết nối, hợp tác là chìa khóa để giải quyết thách thức ô nhiễm nhựa toàn cầu. Vì vậy, sự hợp tác xây dựng Trung tâm kết nối đổi mới sáng tạo giảm thiểu nhựa Việt Nam - Australia nhằm kết nối để sử dụng chuyên môn và năng lực nghiên cứu khoa học uy tín trên toàn cầu hướng tới giải quyết vấn đề rác thải nhựa trên phạm vi quốc tế. Trung tâm kết nối đổi mới sáng tạo giảm thiểu nhựa Việt Nam - Australia sẽ tạo ra sự khác biệt bằng cách tập trung vào các sáng kiến đang ở giai đoạn đầu, thiết lập nền tảng và kết nối người tham gia vào mạng lưới hành động chung.
Trung tâm kết nối đổi mới sáng tạo giảm thiểu nhựa Việt Nam - Australia cũng là nơi để thúc đẩy hợp tác giữa các địa phương, chính quyền, doanh nghiệp và các nhà đầu tư để triển khai những dự án hành động cụ thể nhằm giảm thiểu rác thải nhựa. Trung tâm còn đóng vai trò mở rộng mạng lưới trong khu vực, đồng thời kết nối với Trung tâm kết nối đổi mới sáng tạo giảm thiểu nhựa Australia-Indonesia đã ra mắt từ tháng 3/2022.
Giám đốc Chương trình Đối tác đổi mới sáng tạo Việt Nam - Australia, Kim Wimbush cho biết các giải pháp dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sẽ hỗ trợ các mục tiêu của Chính phủ Việt Nam về giải quyết rác thải nhựa và xây dựng một nền kinh tế tuần hoàn. Việc giảm thiểu rác thải nhựa sẽ mang lại lợi ích cả về kinh tế và môi trường, mở rộng hợp tác ra quy mô khu vực cũng sẽ giúp tìm kiếm các phương pháp tiếp cận mới trong việc giảm rác thải nhựa và hỗ trợ cho cam kết của Việt Nam trong việc giảm 75% lượng rác nhựa thải ra biển vào năm 2030.
Thủ tướng ví quan hệ Việt - Mỹ như bữa ăn đủ vị chua cay mặn ngọt Thủ tướng cho rằng, quan hệ 2 nước Việt - Mỹ có lúc thăng trầm, mặn, đắng, chua cay, đó là điều tất nhiên trong cuộc sống, nhưng quan trọng là đang bước vào giai đoạn quả ngọt và đầy cảm hứng. Những suy nghĩ trên được Thủ tướng Phạm Minh Chính chia sẻ khi phát biểu trước các doanh nghiệp Mỹ trong...