Việc giải oan vụ án giết người gần 50 năm trước

Dù không phạm tội, nhưng do bị ép cung, nhục hình, anh Đỗ Văn Mạch phải nhận bừa tội giết người…

Không chỉ vậy, dưới sức ép của các điều tra viên nhằm làm “tròn” hồ sơ, Mạch phải tiếp tục khai chú ruột, chị ruột và bà dì của mình là… đồng phạm. Nhiều tình tiết của vụ án cho thấy, các bị can trong vụ án này buộc phải khai theo ý chí của các điều tra viên. Phải gần chục năm sau, đến lá thư kêu oan thứ 72, vụ án mới được lật lại và chồng nạn nhân đã lộ nguyên hình là con ác thú.

Vụ án giết người dã man

Mang trọng tội là kẻ chủ mưu giết người, dù không mấy hy vọng, nhưng trong tù mỗi tháng, Đỗ Văn Chồi – chú ruột của Mạch – lại viết một lá đơn kêu oan gửi tới các cơ quan chức năng. Hầu hết các lá thư đều rơi vào khoảng không vô vọng, những phúc đáp hiếm hoi của các cơ quan chức năng thì đều trả lời rằng bản án sơ thẩm, phúc thẩm đã tuyên là đúng người, đúng tội. Đến lá thư thứ 72, ông Chồi mạnh dạn gửi đến Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Có lẽ những cán bộ quản giáo trại giam cũng thấu hiểu được sự oan khuất này nên đã tìm được cách chuyển thư của ông tới tận tay Bác Hồ. Thấy những lời kêu ai oán, thống thiết, Bác đã chuyển đơn này cho Viện trưởng VKSND Tối cao Hoàng Quốc Việt. Sau đó, Viện trưởng Hoàng Quốc Việt đã chuyển cho phòng điều tra của VKS Quân sự Trung ương. Lý do, chồng của nạn nhân bị giết thảm trong vụ án này là sĩ quan quân đội.

Có lẽ đây là vụ án quá nhiều oan khuất, nên dù đã diễn ra cách đây gần 50 năm, nhưng luật sư Nguyễn Trọng Tỵ vẫn nhớ như in từng chi tiết mà ông – với tư cách điều tra viên của VKS Quân sự Trung ương – được giao điều tra lại từ đơn kêu oan của người bị tuyên tội giết người.

Vào một đêm lạnh cuối đông năm 1955, bà con thôn Thượng Thông, xã Phạm Hồng Thái, Đông Triều, tỉnh Hồng Quảng (nay là Quảng Ninh) hốt hoảng khi thấy túp lều của chị Nguyễn Thị Là bị bốc cháy ngùn ngụt. Túp lều này mới được chị Là dựng lên vài tháng sau khi dời nhà chồng vì mâu thuẫn mẹ chồng, con dâu chưa được giải quyết. Thấy chị nằm bất tỉnh giữa căn lều rực lửa đang chuẩn bị sập xuống, mọi người vội bế sốc ra.

Ai cũng hoảng hốt khi thấy trên đầu chị Là đẫm máu và không còn dấu hiệu của sự sống. Mọi người đều thương cảm cho chị Là, bởi trước lúc về đơn vị sáng hôm đó, chồng chị – anh Phạm Ngọc Bội – còn đi khoe với bà con lối xóm là đã giải quyết được mâu thuẫn mẹ chồng, con dâu. Có lẽ, cũng chỉ ngày một, ngày hai chị Là có thể quay về sống chung với mẹ chồng và đứa con nhỏ của mình. Vậy mà kẻ ác độc lại nỡ ra tay giết chị một cách dã man như vậy.

Những nghi vấn ban đầu

Ngay sớm hôm sau xảy ra vụ án, có người trong thôn nhìn thấy anh Đỗ Văn Mạch đang giặt quần áo ở mương với những vết máu loang. Trong khi đó, chị gái của Mạch là Đỗ Thị Tương, lại là chị em dâu, ở cùng nhà mẹ chồng và có mâu thuẫn với nạn nhân. Mọi nghi ngờ đổ dồn vào Mạch.

Với những nghi vấn này, Mạch bị cơ quan điều tra gọi lên lấy lời khai. Tại cơ quan điều tra, Mạch khai làm bưu tá ở xã nên tối hôm xảy ra vụ án, Mạch đến nhà ông A đưa thư, đúng lúc gia đình này đang mổ lợn nên máu lợn bắn vào. Những lời khai này được ông A và cả những người mổ lợn hôm đó xác nhận là đúng, nhưng cơ quan điều tra không tin! Thậm chí, do mẫu máu đem đi phân tích có ít nên cơ quan chức năng không thể chắc chắn đó có phải là máu người hay không. Nhưng trước sau, các điều tra viên vẫn cho rằng chính Mạch là thủ phạm.

Không chịu nổi bức cung, nhục hình, Mạch phải nhận bừa rằng mình chính là đối tượng giết người, đốt lều đêm đó. Thế nhưng, cơ quan điều tra vẫn chưa bằng lòng vì cho rằng không thể tự nhiên mà Mạch đi giết người. Theo gợi ý của các điều tra viên, Mạch khai bừa chị gái mình là Đỗ Thị Tương xui giết chị Là vì… ghét.

Nhưng với thủ đoạn giết người dã man, tinh vi (một nhát đập tạo một lỗ thủng tròn trên trán, máu bắn tung tóe và đốt lều phi tang) thì Mạch – một bưu tá hiền lành không thể tự ra tay gọn như thế được. Do đó, trước sức ép của điều tra viên, Mạch phải khai thêm chú ruột mình – ông Đỗ Văn Chồi, Trưởng Công an xã – là người chủ mưu, đã bày cách cho Mạch giết người, cách phi tang. Đang là trưởng công an xã, nhưng việc ông Chồi phủ nhận lời khai của thằng cháu cũng không được các điều tra viên chấp nhận.

Quá ân hận khi thấy cả chị gái, chú ruột đều bị vào vòng lao lý một cách quá oan uổng, ngay tại phòng tạm giam, Mạch đã lấy máu ở tay viết lên áo kêu oan cho mấy chú cháu, đập vỡ bóng đèn điện lấy mảnh thủy tinh rạch bụng để tự sát. Nhưng, ngay cả với hành động này, không một điều tra viên nào thấy rúng động và thấy cần phải xem xét lại quá trình điều tra. May mà Mạch đã được đi cấp cứu kịp thời, vẫn còn cơ hội nhìn thấy ngày minh oan của mấy chú cháu. Những chứng cứ mâu thuẫn.

Ảnh minh họa.

Trong lời khai tại cơ quan điều tra, Mạch khai dùng dao bầu để bổ vào đầu nạn nhân. Tuy nhiên, vết sọ vỡ trên trán theo khám nghiệm tử thi có hình tròn không phù hợp với lời khai trên. Để “kín” hồ sơ, Mạch lại phải tiếp tục nhận bừa: “Sau khi dùng dao bầu bổ xuống đầu nạn nhân, còn xoay tròn một cái cho… ăn chắc. Lời khai này vẫn khó phù hợp với kết quả khám nghiệm tử thi, nhưng không hiểu sao các cơ quan tố tụng vẫn chấp nhận”.

Theo lời khai của đối tượng gây án, Mạch lấy con dao bầu từ nhà bà dì. Nhưng trước cơ quan điều tra, bà dì này cương quyết chối vì khẳng định nhà mình không có dao bầu như thằng cháu khai. Không tin lời khai này, cơ quan điều tra cho rằng bà đã phạm tội che giấu tội phạm. Hậu quả, bà dì đáng thương của Mạch bị kết án 1 năm tù.

Điều đáng nói là tất cả những chứng cứ, dấu vết rất mâu thuẫn này vẫn được cả cơ quan điều tra, viện kiểm sát và tòa án cùng thống nhất kết tội vì đều tin bản khai nhận tội của các bị cáo. Dù rằng tại tòa, các bị cáo đều kêu oan, cho rằng bị ép cung, nhục hình, nhưng đã không được vị công tố lẫn thẩm phán nào xem xét.

Đối tượng giết người chính là chồng của nạn nhân

Đọc lại toàn bộ hồ sơ, từ những bút lục của vụ án đến kết luận điều tra, cáo trạng và bản án, cũng như khám nghiệm lại tử thi, tổ điều tra của VKS quân đội đã chỉ ra rất nhiều mâu thuẫn trong chứng cứ, lời khai của các đối tượng. Dù chưa tìm ra thủ phạm thực sự là ai, nhưng với nghiệp vụ vững vàng và bản lĩnh của mình, tổ điều tra đã đề nghị VKS kháng nghị và bản án giám đốc thẩm đã tuyên vô tội cho các đối tượng trên.

Để tìm được thủ phạm, tổ điều tra đã rà soát lại toàn bộ các nghi can trong vụ án này. Người được tổ điều tra chú ý nhất là Phạm Ngọc Bội – chồng của nạn nhân, một sĩ quan quân đội. Lật lại vụ án, buổi chiều trước khi xảy ra vụ án, Bội đi chào mọi người để về đơn vị, đến tối thì vụ án xảy ra. Đặc biệt, sau mấy tháng vợ bị giết, Bội đã lấy vợ khác và chỉ 5 tháng sau khi cưới, vợ mới của Bội đã sinh cháu bé.

Điều khó đầu tiên là do vụ án đã trôi đi gần chục năm, Bội và đồng đội cùng đơn vị đã chuyển đi gần hết. Do đó, các điều tra viên phải lần lượt đi gặp những người có trách nhiệm của đơn vị và những người nắm chắc nhất thời gian biểu ngày hôm đó của Bội. Tất cả những người này đều khẳng định, sáng sớm hôm đó, Bội có mặt tại đơn vị để tập thể dục cùng mọi người.

Tưởng rằng đã vào ngõ cụt, nhưng có một điểm nghi vấn: Tất cả những người được hỏi đều không biết Bội có mặt ở đơn vị vào lúc mấy giờ đêm. Không bỏ lọt dấu hiệu nghi vấn này, tổ điều tra lẳng lặng làm thực nghiệm thời gian từ nhà của đối tượng lên đến đơn vị.

Thực nghiệm này cho thấy, thời gian từ lúc xảy ra vụ án, đối tượng vẫn có đủ thời gian quay lại đơn vị trước lúc trời sáng. Tổ điều tra đã gọi Bội đến gặp và hỏi lại về thời gian đi lại, thời gian về đến đơn vị, đối tượng tái mặt, biểu hiện không bình thường. Bội được yêu cầu về đơn vị làm bản tường trình nộp cho các điều tra viên. Hôm sau, mang theo bản tường trình, Bội – lúc này là một thượng úy, tiểu đoàn trưởng – đã tự thú về hành vi giết vợ của mình.

Theo lời khai, để mình không thuộc diện nghi vấn, trước khi về đơn vị, Bội tung tin hỏa mù mình đã hòa giải được mối bất hòa giữa mẹ chồng, con dâu. Bội cũng thừa nhận, để tránh tội hủ hóa – tội nặng thời kỳ đó, đặc biệt với quân đội nên đã giết vợ. Để đạt được mục đích, thay vì về cơ quan, Bội đã dừng chân nghỉ ở địa điểm cách nhà không xa, chờ đêm tối quay lại hạ sát người vợ của mình, rồi ung dung lên đơn vị kịp thể dục buổi sáng. Hung khí là chiếc búa sắt có đầu tròn được Bội dùng đập một nhát vào trán vợ khi chị đang say giấc nồng trong chiếc lều trống rỗng, lạnh lẽo, cách xa xóm làng.

Theo Lao động