Vị thứ trưởng có tài sản lớn nhất lịch sử Nga, 15 tỷ USD
Ở đỉnh cao quyền lực, nhà tài phiệt Khodorkovsky tham gia vào chính quyền với vai trò Thứ trưởng Bộ Năng lượng Nga.
Mikhail Khodorkovsky rời văn phòng công tố năm 2003.
Nước Nga thời hậu Liên Xô trở thành mảnh đất màu mỡ để các nhà tài phiệt đua nhau tư nhân hóa tài sản, chi phối kinh tế và chính trị. Cựu tài phiệt Nga Mikhail Khodorkovsky không phải ngoại lệ khi ông làm giàu nhanh chóng nhờ vào công ty dầu mỏ Yukos.
Theo thống kê của Forbes năm 2003, Khodorkovsky từng sở hữu khối tài sản khổng lồ lên tới 15 tỷ USD và là người giàu nhất nước Nga thời điểm đó.
Trở thành người giàu nhất nước Nga
Khodorkovsky chào đời tại tại Moscow năm 1963, trong gia đình có cha mẹ là kỹ sư. Ông theo học tại Học viện Hoá học Mendeleyev và từng là đảng viên Cộng sản Nga dưới thời Liên Xô. Khodorkovsky lần đầu dấn thân vào kinh doanh khi cùng các bạn học mở công ty chuyên nhập khẩu, buôn bán máy tính.
Năm 1987, bốn năm trước khi Liên Xô hoàn toàn tan rã, Khodorkovsky lập ra công ty tài chính sau này trở thành Menatep, một trong những ngân hàng tư nhân đầu tiên thời hậu Liên Xô. Ông đã kiếm được khoản tiề.n tính bằng triệu USD đầu tiên từ những năm 1990, khi ngân hàng Menatep giành được số lượng cổ phần khổng lồ trong các công ty nhà nước được bán với giá rẻ mạt.
Đáng chú nhất là thương vụ Khodorkovsky mua tập đoàn dầu khí Yukos với mức giá rẻ mạt chỉ 350 triệu USD, trong khi tập đoàn này được các chuyên gia nước ngoài định giá lên tới hàng tỷ USD.
Dưới thời Khodorkovsky, Yukos hồi sinh nhanh chóng và thậm chí còn được đán.h giá là doanh nghiệp có tính minh bạch. Yukos từng trở thành công ty dầu mỏ lớn thứ hai ở Nga, đóng góp 1/5 vào tổng sản lượng dầu mỏ khai thác được ở Nga.
Giống như các nhà tài phiệt khác thời bấy giờ, Khodorkovsky cũng dấn thân vào chính trị, bơm tiề.n ủng hộ hầu hết các chính đảng tại Nga. Ở đỉnh cao quyền lực, Khodorkovsky tham gia vào chính quyền của Tổng thống Boris Yeltsin với vai trò Thứ trưởng Bộ Năng lượng Nga.
Mikhail Khodorkovsky từng ngồi tù 10 năm và mất hầu hết 15 tỷ USD tài sản.
Tập đoàn Yukos khi đó đã bí mật lên kế hoạch xây một hệ thống đường ống dẫn dầu với Trung Quốc, có thể qua mặt hệ thống Transneft của chính phủ Nga.
Khodorkovsky cũng muốn sáp nhập Yukos với công ty dầu khí lớn khác của Nga là Sibneft. Ngoài ra, Yukos còn đàm phán lập quan hệ đối tác chiến lược với các công ty Mỹ như Chevron/ Texaco và ExxonMobil.
Giới quan sát nhận định nếu các kế hoạch này thành hiện thực, Khodorkovsky “sẽ trở thành một thế lực độc lập trong địa chính trị thế giới” mà Điện Kremlin cũng không thể kiểm soát được.
Đó dường như là lý do chính khiến Khodorkovsky trở thành “thách thức chính trị” đối với Tổng thống Nga Putin.
Tháng 7.2003, cộng sự của Khodorkovsky trong Yukos là Platon Lebedev bị bắt vì cáo buộc gian lận. 4 tháng sau, cựu tài phiệt này cũng bị lực lượng an ninh Nga còng tay ngay trên chiếc chuyên cơ đậu ở vùng Siberia.
Trong hai phiên xử năm 2005 và 2008, Khodorkosvksy bị kết tội trốn thuế và lừ.a đả.o. Khi được hỏi về Khodorkovsky, Tổng thống Putin đã so sánh Khodorkovsky với siêu lừa Mỹ Bernard Madoff: “Đã là một tên trộm thì phải vào tù”.
Khoản tiề.n khổng lồ biến mất ra sao?
Video đang HOT
Số tài sản 15 tỷ USD khổng lồ đã biến mất như thế nào sau khi Khodorkovsky vào tù vẫn còn là một bí ẩn. Nhưng theo Forbes, đa số tài sản của Khodorkovsky đều nằm trong tập đoàn dầu mỏ Yukos.
Ước tính số cổ phần tương đương 9 tỷ USD của Khodorkovsky đã “bốc hơi” sau khi tập đoàn dầu khí hàng đầu Nga sụp đổ và bị đem rao bán một lần nữa. Số tài sản còn lại ở Nga đều bị thu hồi.
Mikhail Khodorkovsky ngày được trả tự do năm 2013.
Năm 2013, tròn 10 năm ngồi tù, Khodorkovsky được cho là đã viết thư xin được khoan hồng sau khi biết tin người mẹ đang ngày càng yếu đi vì ung thư và được Tổng thống Nga Putin chấp nhận.
Sau khi ra tù, Mikhail Khodorkovsky bay thẳng sang Đức và nói với các phóng viên ở Berlin rằng, chính ông cũng không biết mình còn bao nhiêu tiề.n.
Theo nhà báo Nga Leonid Bershidsky, Kodorkovsky không hề mất toàn bộ tài sản ở Yukos. Cựu tài phiệt Nga cùng các cộng sự kiểm soát Yukos thông qua nhiều công ty con để rửa tiề.n. Một trong số công ty này có tên GML đã thắng kiện công ty Nga mua lại tài sản của Yukos.
Theo Bershidsky, GML từng công khai tài sản trị giá 292 triệu USD. Bởi Kodorkovsky kiểm soát 59,5% cổ phần nên cựu tài phiệt Nga vẫn còn khoảng 170 triệu USD cuối cùng sau khi ra tù.
Con số này chỉ tương đương 1% tài sản của Kodorkovsky ở giai đoạn đỉnh cao quyền lực. Ông không còn là tỷ phú nhưng ít ra vẫn có tiề.n khởi nghiệp lại từ đầu.
Đến cuối năm 2014, Khodorkovsky được cho là đã sở hữu 500 triệu USD nhưng ông nói mình chỉ có 100 triệu USD. Cũng trong khoảng thời gian này, ông gây chấn động bằng việc khởi kiện chính phủ Nga vì đã tịch thu, sung công tài sản khiến tập đoàn dầu mỏ Yukos phá sản.
Tòa Trọng tài ở The Hague, Hà Lan ra phán quyết buộc Nga phải trả 50 tỷ USD tiề.n bồi thường cho các cổ đông Yukos, trong đó có cả Khodorkovsky. Tuy nhiên, phía Nga đã phản ứng dữ dội dẫn đến việc Tòa Trọng tài thừa nhận không có thẩm quyền buộc Moscow phải trả số tiề.n trên vào năm 2016.
Theo Danviet
"Bố già Điện Kremlin" đến chế.t vẫn bị truy thu tài sản
Nhà tài phiệt khét tiếng Boris Berezovsky từng là người chi phối cả nền kinh tế và chính trị Nga thời hậu Liên Xô nhưng cuối cùng phải nhận lấy cái chế.t cay đắng còn tài sản cứ không cánh mà bay.
Ông trùm Boris Berezovsky khi còn ở đỉnh cao quyền lực.
Boris Berezovsky là một trong những nhà tài phiệt nổi danh nhất kể từ khi Liên Xô sụp đổ. Ông được phương Tây xếp vào nhóm oligarch - những nhà tài phiệt quyền lực chi phối cả kinh tế và chính trị Nga.
Làm giàu đến chóng mặt
Tốt nghiệp Viện Kỹ thuật Lâm Nghiệp Moscow năm 1968, Berezovsky làm kỹ sư rồi nắm trong tay tấm bằng tiến sĩ của một trường đại học danh giá bậc nhất Liên Xô năm 1983.
Trước khi lấn sân sang lĩnh vực kinh doanh, Berezovsky đã là trưởng bộ phận của Viện Khoa học kiểm soát thuộc Học viện Khoa học Liên Xô.
Trong thời gian còn làm việc tại Viện Khoa học, Berezovsky đã tạo dựng được mối quan hệ khá tốt với các quan chức Avtovaz. Đây là doanh nghiệp quốc doanh chuyên sản xuất ôtô cho thị trường nội địa.
Đằng sau vẻ ngoài hào nhoáng và bóng bẩy, nhà máy này thực chất lại là sự thất bại to lớn trong những năm cuối thời Liên Xô. Không chỉ sử dụng thiết bị lỗi thời, lạc hậu, năng suất sản xuất của nhà máy cũng chỉ bằng 1/30 so với các nhà máy chế tạo ôtô ở Mỹ, Nhật Bản.
Nhưng một con người am hiểu kiến thức như Berezovsky lại nhận ra cơ hội làm giàu từ Avtovaz. Ông là người đề xuất với ban lãnh đạo Avtovaz về chương trình hiện đại hóa nhà máy thông qua hệ thống điều khiển tự động.
Boris Berezovsky đứng bên cạnh cố Tổng thống Nga Boris Yeltsin.
Từ đó, Berezovsky tham gia điều hành đại lý xe Lada do Autovaz sản xuất. Trong quá trình điều hành đại lý, Berezovsky âm thầm "tư nhân hóa lợi nhuận" nhà nước. Đại lý của Berezovsky bán xe Lada dưới giá thành sản xuất, chỉ 3.500 USD so với 4.800 USD và đưa chi phí chênh lệch vào nguồn ngân sách quản lý.
Đối tác Logovaz lại lấy chính số lượng xe Lada này bán ra thị trường với giá 7.000 USD. Khoản tiề.n chênh lệch chảy vào túi của các doanh nghiệp tư nhân và chính Berezovsky trong khi doanh nghiệp nhà nước Liên Xô không ngừng thua lỗ.
Đến khi công ty nhà nước đứng trước bờ vực phá sản, Berezovsky với số tiề.n khổng lồ tích lũy đã ra tay mua lại quyền sở hữu.
Lấn sân sang chính trị
Sau khi Liên Xô sụp đổ, Berezovsky làm thân với Tổng thống Nga khi đó là Boris Yeltsin bằng cách trả nhuận bút cho ông Yeltsin viết hồi ký. Berezovsky cũng mua chuộc con gái của Yeltsin bằng nhiều món quà và đồ trang sức đắt tiề.n để dần có một chân trong chính trường, Aleksandr Korzhakov, một cựu quan chức an ninh trong chính quyền của ông Yeltsin, từng nói.
Chính Berezovsky đã thuyết phục Tổng thống Yeltsin trao cho ông ta quyền kiểm soát ORT, một kênh truyền hình lớn của Nga để phục vụ lợi ích của tổng thống. Berezovsky cũng mua TV-6, một trong những kênh truyền hình tư nhân đầu tiên của Nga.
Berezovsky cũng tìm cách thuyết phục Điện Kremlin cho ông ta và các đối tác mua công ty dầu mỏ Sibneft với giá rẻ để lấy kinh phí hoạt động cho kênh truyền hình.
Berezovsky được mệnh danh là "Bố già Điện Kremlin" với số tài sản lên tới 3 tỷ USD vào năm 1997.
Đổi lại, Berezovsky là một trong những nhà tài phiệt hậu thuẫn mạnh nhất để ông Yeltsin tái đắc cử Tổng thống năm 1996.
Ở giai đoạn đỉnh cao, Berezovsky nắm trong tay cả công ty hàng không quốc tế Aeroflot và đưa người của mình vào quản lý để chuyển giao lợi nhuận vào túi riêng. Năm 1997, tạp chí Forbes của Mỹ ước tính tổng tài sản Berezovsky sở hữu lên tới 3 tỷ USD.
"Không ai làm giàu từ sự sụp đổ của Liên Xô mà không phải đối mặt với vực thẳm", tác giả người Mỹ Paul Klebnikov viết trong cuốn sách về Berezovsky với tựa đề "Bố già của Điện Kremlin".
Mọi chuyện thay đổi khi ông Vladimir Putin trở thành Tổng thống vào năm 2000. Berezovsky khi đó vẫn có ghế trong Quốc hội.
Chỉ 3 tuần sau, Berezovsky được cho là đã mâu thuẫn gay gắt với ông Putin. Cuối cùng, nhà tài phiệt Nga rời Quốc hội, bỏ sang Anh tị nạn.
Bị truy thu tài sản cho đến chế.t
Số tiề.n mà Berezovsky đem ra nước ngoài chưa bao giờ được tiết lộ rõ ràng. Những người giàu ở Nga thời điểm đó đã biết cách che giấu tài sản thông qua một mạng lưới các công ty ma ở nước ngoài hoặc giao tài sản cho người thân đứng tên. Nhiều thương vụ mua bán thậm chí còn không có giấy tờ chứng minh.
Berezovsky rơi vào khủng hoảng và khánh kiệt trong những năm cuối đời.
Tạp chí Forbes từng đán.h giá Berezovsky chỉ còn vài trăm triệu USD khi đào thoát khỏi Moscow. Một phần tài sản của Berezovsky mất đi sau cuộc khủng hoảng tài chính Nga năm 1998, một phần khác không kịp chuyển ra nước ngoài và các nhà điều tra Nga phong tỏa.
Cuộc sống vương giả của ông trùm Berezovsky ở Anh với xe limousine Maybach, căn biệt thự đắt tiề.n hay các mối làm ăn lớn khiến giới chức Nga tin rằng Berezovsky vẫn còn rất nhiều tiề.n.
Năm 2006, Berezovsky lần đầu thừa nhận ông buộc phải bán toàn bộ những tài sản còn lại ở Nga trước sức ép từ Điện Kremlin. Berezovsky hy vọng việc từ bỏ tài sản ở Nga sẽ giúp ông tránh khả năng bị truy tố.
Berezovsky từng nói rằng cuộc đời ông Bản thân Berezovsky khi đó từ chối tiết lộ rằng ngoài việc bán nhà xuất bản Kommersant, nhà tài phiệt Nga còn phải từ bỏ những tài sản nào khác.
Nhưng mọi chuyện không hề giống như Berezovsky nghĩ. Tháng 11.2007, một tòa án ở Moscow tuyên Berezovsky 6 năm tù vì tội biển thủ gần 4,3 triệu bảng của hãng Aeroflot.
Tháng 6.2009, tòa án thành phố Krasnogorsk đã kết án Berezovsky 13 năm tù vì lừ.a gạ.t để chiếm đoạt 1,9 triệu USD của hãng AvtoVAZ.
Berezovsky đã may mắn không bị dẫn độ về Nga nhờ được cấp quyền tị nạn chính trị ở Anh. Nhưng bản án là cơ sở để Nga tịch thu bất động sản và coi các giao dịch tài chính của Berezovsky là hoạt động rửa tiề.n.
Boris Berezovsky.
Trong những năm cuối đời, Berezovsky đán.h mất hàng chục triệu USD vào các vụ kiện vô tiề.n khoáng hậu. Vụ ly dị năm 2011 với người vợ thứ hai đã khiến Belezovsky mất thêm 154 triệu USD.
Nhưng đáng chú ý nhất là vụ kiện tỷ phú Nga Roman Abramovich nhằm đòi số tiề.n 5,6 tỷ USD. Vụ kiện thất bại khi thẩm phán gọi Berezovsky là kẻ dối trá và ông phải trả tiề.n chi phí pháp lý vào khoảng 35 triệu USD.
Trước khi qua đời ngày 23.3.2013, Berezovsky từng nói rằng cuộc đời mình đã trải qua nhiều cay đắng. "Tôi đán.h mất mục đích của cuộc sống. Tôi không muốn dấn thân vào chính trị nữa. Tôi đã 67 tuổ.i rồi. Tôi không biết phải làm gì cả".
Mong muốn cuối đời của nhà tài phiệt Nga là được quay lại Moscow. "Tôi không mong gì ngoài việc được trở về Nga. Ngay cả khi họ sẵn sàng khởi tố tôi, tôi muốn về Nga".
Nhưng cuối cùng, Berezovsky quyết định tre.o c.ổ tự tử ở London mà chưa kịp hoàn thành tâm nguyện cuối cùng.
Sau khi Berezovsky chế.t, chính quyền Nga vẫn tiếp tục chiến dịch tịch thu tài sản của ông trùm này ở nước ngoài. Tuy nhiên, khoản tiề.n thu về không đáng kể, chỉ gần 1 triệu USD.
Hàng trăm triệu USD còn lại của Berezovsky đứng tên những người khác và rất khó có cơ hội thu hồi.
Năm ngoái, giới chức Anh chỉ tịch thu được 45 triệu USD của Berezovsky và số tiề.n này không đủ để trang trải khoản nợ khổng lồ được cho là lên tới gần 400 triệu USD của ông trùm tài phiệt Nga một thời.
Theo Danviet
Người đàn ông sớm muộn cũng sẽ giàu nhất hành tinh Tỷ phú Jeff Bezos chỉ soán ngôi người giàu nhất thế giới của Bill Gates trong 4 giờ đồng hồ nhưng đây là dấu hiệu hứa hẹn một cuộc lật đổ mạnh mẽ hơn trong tương lai. Jeff Bezos chỉ soán ngôi Bill Gates trong 4 giờ nhưng điều này hứa hẹn một cuộc lật đổ lớn trong tương lai. Theo India Today,...