Vì sao phải chuyển đổi dự án cao tốc Bắc-Nam sang đầu tư công?

Một số đoạn tuyến cao tốc Bắc-Nam được chuyển đổi sang đầu tư công sẽ giải quyết được khó khăn, vướng mắc về huy động vốn tín dụng, đẩy nhanh được tiến độ hoàn thành vào năm 2021.

Phương tiện lưu thông trên một đoạn tuyến cao tốc. (Ảnh: Việt Hùng/Vietnam )

Theo tính toán sơ bộ của Bộ Giao thông Vận tải, nếu chuyển đổi sang đầu tư công 3 dự án thành phần cao tốc Bắc-Nam có thể thu hồi khoảng 7.000 tỷ đồng/5 năm và việc thu phí để thu hồi vốn Nhà nước đối với các dự án chuyển đổi hình thức đầu tư sẽ hạn chế tối đa ảnh hưởng đến doanh thu các dự án BOT trên Quốc lộ 1 và các tuyến song hành.

Không thể “ngồi chờ” đầu tư PPP

Thực hiện ý kiến của Bộ Chính trị và chủ trương của Ủy ban thường vụ Quốc hội khóa XIV tại phiên họp thứ 45 lần 3, sáng ngày 9/6, Chính phủ đã có Tờ trình gửi Quốc hội về việc chuyển đổi hình thức đầu tư 3 dự án thành phần thuộc dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc Bắc-Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020 từ hình thức đối tác công tư (PPP) sang đầu tư công (đoạn Mai Sơn-Quốc lộ 45, Vĩnh Hảo-Phan Thiết và Phan Thiết-Dầu Giây).

Lý giải vì sao phải chuyển đổi hình thức đầu tư cao tốc Bắc-Nam, theo Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể, nếu 8/11 dự án tiếp tục được triển khai theo hình thức PPP tại Nghị quyết số 52/2017/QH14 ngày 22/11/2017, theo kết quả phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi, nguồn vốn nhà đầu tư khoảng 50.812 tỷ đồng, trong đó vốn vay ngân hàng 51.702 tỷ đồng.

“Ngân hàng Nhà nước đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ hiện có rất nhiều dự án doanh thu thực tế thấp hơn so với phương án tài chính trong hợp đồng với dư nợ khoảng 64.676 tỷ đồng, có nguy cơ phải chuyển nhóm nợ, khả năng nợ xấu tiếp tục tăng, ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng của các ngân hàng. Chưa kể, các dự án đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông thường có tổng mức đầu tư lớn, nguồn vốn vay ngân hàng lên tới 80% nên có thể vượt giới hạn cấp tín dụng và các tổ chức tín dụng sẽ rất khó khăn để tham gia tài trợ vốn đối với dự án mới,” Bộ trưởng Thể đưa ra dẫn chứng phân tích.

Mặt khác, Tư lệnh ngành giao thông cũng đưa ra những dự báo khi nếu tiếp tục triển khai theo hình thức PPP đó là kế hoạch lựa chọn nhà đầu tư nếu đấu thầu thành công, sớm nhất có thể lựa chọn được nhà đầu tư trong tháng 11/2020, đàm phán và ký kết hợp đồng trong tháng 12/2020; nhà đầu tư có thời gian tối đa 6 tháng để huy động vốn tín dụng. Trường hợp thuận lợi đến giữa năm 2021 mới có thể huy động được tín dụng để triển khai thi công, sẽ không thể hoàn thành dự án theo đúng tiến độ yêu cầu tại Nghị quyết số 52/2017/QH14 của Quốc hội.

“Nếu sau 6 tháng nhà đầu tư không huy động được vốn tín dụng, sẽ phải chấm dứt hợp đồng. Cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phải thực hiện các thủ tục theo quy định để chuyển đổi hình thức đầu tư nên có thể đến năm 2022 mới bắt đầu triển khai thi công,” Bộ trưởng đưa ra cảnh báo rủi ro.

Từ đó, Bộ trưởng Thể nhận định việc chuyển đổi 3 dự án thành phần cao tốc Bắc-Nam ở trên từ hình thức PPP sang đầu tư công sẽ giải quyết được khó khăn, vướng mắc về huy động vốn tín dụng, tạo điều kiện giải ngân nhanh khối lượng vốn đầu tư công, đẩy nhanh được tiến độ vào năm 2021.

Vẫn còn nhiều “chông gai” về nguồn vốn

Đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) cho biết những tuyến cao tốc Bắc-Nam không có khả năng có nhà đầu tư đầu tư tham gia hồ sơ dự tuyển, không hấp dẫn, khả năng thu hồi vốn không cao nếu cứ ngồi chờ đầu tư theo PPP sẽ không thể triển khai và buộc lòng phải chuyển sang đầu tư công.

“Những đoạn tuyến được lựa chọn đầu tư công là dự án không có khả năng thu hút đầu tư từ tư nhân hoặc một đoạn nào đó mà nếu không đầu tư công sẽ làm ách tắc cả một hệ thống,” Đại biểu Cường bày tỏ quan điểm.

Đánh giá không phải vì chuyển 3 dự án cao tốc Bắc-Nam sang đầu tư công mà khó khăn của 5 đoạn tuyến còn lại của dự án này bớt đi, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Đức Kiên (đoàn Sóc Trăng) cho rằng, việc chuyển đổi chỉ làm giảm áp lực của các nhà đầu tư khi vay vốn các ngân hàng thương mại vì họ không phải vay nhiều. Hơn nữa, số vay ít đi các ngân hàng thương mại sẽ dễ cân đối hơn và dễ cho các nhà đầu tư của các thành phần kinh tế khác vay để tham gia dự án PPP.

[Bộ GTVT tiếp tục trình phương án đầu tư dự án cao tốc Bắc-Nam]

Đề cập đến công tác đấu thầu lựa chọn nhà thầu, ông Nguyễn Ngọc Phương, Phó trưởng đoàn đại biểu tỉnh Quảng Bình nhấn mạnh cần tổ chức công khai chọn nhà đầu tư đủ năng lực, không nên chỉ định doanh nghiệp Nhà nước làm dự án vì rất dễ phát sinh tiêu cực, khó có dự án chất lượng.

Để chuẩn bị cho phương án chuyển đổi sang đầu tư công, Chính phủ đã giao Bộ Giao thông Vận tải chủ động triển khai trước các thủ tục cần thiết, để ngay sau khi được Quốc hội thông qua chủ trương chuyển đổi hình thức đầu tư có thể hoàn thiện thủ tục và khởi công, giải ngân vốn đầu tư các gói thầu đầu tiên của các dự án chuyển đổi trong tháng 9/2020 và khởi công toàn bộ các gói thầu còn lại trong tháng 10-11/2020.

Theo kế hoạch được Bộ Giao thông Vận tải đưa ra, đến cuối năm 2021 sẽ cơ bản hoàn thành và thông xe các dự án thành phần Cao Bồ-Mai Sơn, Cam Lộ-La Sơn; các dự án được chuyển đổi sang đầu tư công sẽ hoàn thành cơ bản nền đường và các công trình trong năm 2021 (ngoại trừ một số công trình hầm và cầu lớn), phấn đấu hoàn thành đưa vào khai thác trong năm 2022; riêng đối với cầu chính cầu Mỹ Thuận 2 do tính chất kỹ thuật phức tạp sẽ hoàn thành trong năm 2023./.

Về nguồn vốn đầu tư cao tốc Bắc-Nam, Bộ Giao thông Vận tải tính toán vốn ngân sách Nhà nước chiếm khoảng 78.461 tỷ đồng (bao gồm vốn ngân sách Nhà nước đã bố trí 55.000 tỷ đồng thuộc Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020, phần vốn còn thiếu khoảng 23.461 tỷ đồng Chính phủ sẽ tổng hợp, báo cáo Quốc hội xem xét quyết định theo đúng quy định của Luật Đầu tư công).

Với số vốn huy động ngoài ngân sách khoảng 22.355 tỷ đồng, nhà đầu tư góp vốn chủ sở hữu và huy động các nguồn vốn hợp pháp khác để thực hiện dự án theo quy định tại hợp đồng dự án và quy định của pháp luật.