Vì sao Nhật Bản quan tâm tới Biển Đông?
Thời gian gần đây, Mỹ liên tục kêu gọi Nhật Bản tham gia vào hoạt động tuần tra tại Biển Đông. Vậy Nhật Bản có liên quan gì tới Biển Đông và liệu Tokyo có sẵn sàng đáp ứng lời kêu gọi của Mỹ?
Hải quân Mỹ – Nhật trong một lần tập trận chung tại biển Hoa Đông
Phát biểu với báo chí hồi cuối tháng 1/2015, Phó Đô đốc Robert Thomas, chỉ huy Hạm đội 7 của Mỹ tại Thái Bình Dương, nói rằng hoạt động của lực lượng phòng vệ biển Nhật Bản tại khu vực Biển Đông là có ý nghĩa trong tương lai… Những đội tàu cá, tuần duyên và hải quân của Trung Quốc trên Biển Đông đang áp đảo các nước láng giềng.
Ngay sau đó, vào đầu tháng 2/2015, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản, Tướng Nakatani nói với báo giới tại Tokyo rằng sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các quốc gia đang tăng lên và sâu thêm, và tình hình ở Biển Đông ảnh hưởng đến an ninh quốc gia của Nhật Bản. Cách thức mà Nhật Bản giải quyết vấn đề này sẽ là một vấn đề trong tương lai.
Tetsuo Kotani, chuyên gia quân sự thuộc Viện Quốc tế Nhật Bản nhận định về tầm quan trọng của Biển Đông đối với Nhật: “Biển Đông quan trọng đối với Nhật vì 3 điểm chính.
Thứ nhất, Biển Đông là đường biển quan trọng cho Nhật Bản, hơn 70% số dầu nhập khẩu của Nhật phải đi qua đường này. Chúng tôi vì vậy cần phải có tự do hàng hải trong khu vực.
Thứ hai là việc cân bằng sức mạnh trên Biển Đông có ảnh hưởng lớn đối với an ninh trong khu vực biển xung quanh Nhật Bản, đặc biệt là đối với vùng biển Hoa Đông. Vì vậy Nhật Bản rất quan ngại với những căng thẳng trên Biển Đông.
Cuối cùng là khi Trung Quốc triển khai chương trình tên lửa đạn đạo hạt nhân trên Biển Đông thì chúng tôi lo ngại là Trung Quốc sẽ gia tăng khả năng hạt nhân và nếu họ thành công trong việc thực hiện chương trình đ.ánh chặn hạt nhân trên biển với Mỹ thì sẽ làm giảm khả năng bảo vệ hạt nhân của Mỹ đối với Nhật Bản.
Vì vậy mà chính phủ Nhật Bản cũng quan ngại đến những căng thẳng gần đây trên Biển Đông”.
Thời gian gần đây, Philippines và Mỹ đều đã lên tiếng quan ngại về việc Trung Quốc tiếp tục thực hiện việc bồi đắp đất đá, xây dựng đảo nhân tạo tại một số bãi thuộc quần đảo Trường Sa. Ngày 31/3/2015, Đô đốc Harry Harris Jr. chỉ huy hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ nói trong một cuộc họp báo tại Úc rằng Trung Quốc đang tạo ra một bức tường cát qua việc bồi đắp đất đá trên các đảo, bãi đá tại Biển Đông. Theo ông, tốc độ xây dựng đảo nhân tạo của Trung Quốc đã tạo ra nhiều nghi vấn về ý đồ của Trung Quốc.
Khả năng Nhật Bản sẽ tham gia vào các hoạt động tuần tra trên không và trên biển tại khu vực Biển Đông phụ thuộc vào nhiều yếu tố.
Trên phương diện luật quốc tế, giáo sư Carl Thayer, thuộc học viện Quốc phòng Úc, trong bài phân tích về sự tham gia của Nhật Bản ở Biển Đông được đăng trên blog cá nhân hồi đầu tháng 2/2015, viết rằng: “Hoạt động tuần tra trên biển và trên không của Nhật Bản ở khu vực Biển Đông, ở các vùng biển khơi và tuyến đường qua các vùng đặc quyền kinh tế của các nước ven biển là hoàn toàn hợp pháp theo luật quốc tế… Nếu bản hướng dẫn hợp tác quốc phòng Nhật-Mỹ được chỉnh sửa thích hợp, thì hoạt động tuần duyên của hải quân Nhật Bản tại Biển Đông sẽ là một kết quả hợp lý. Nhật Bản cũng là lãnh đạo thông qua Thỏa thuận hợp tác khu vực về chống cướp biển và cướp có vũ trang chống lại các tàu tại châu Á, trong nỗ lực chống cướp biển. Tuần duyên Nhật Bản vẫn thường xuyên đi thăm các nước trong khu vực. Hợp tác song phương giữa Nhật Bản và bất cứ quốc gia Đông Nam Á nào là tuân thủ theo quy tắc chung của khu vực”.
Mặc dù đã có những dấu hiệu được cho là tích cực đến từ phía Nhật Bản liên quan đến đề nghị của Mỹ về hoạt động tuần duyên tại Biển Đông, nhưng theo Bộ Ngoại giao Mỹ, cho đến lúc này phía Mỹ vẫn chưa nhận được bất cứ kế hoạch hay đề nghị nào từ phía Nhật Bản liên quan đến hoạt động này.
Video đang HOT
Theo một số nhà phân tích, việc Nhật Bản tham gia các hoạt động tuần tra ở Biển Đông sẽ làm gia tăng căng thẳng trong khu vực.
Ngay sau phát biểu của Phó Đô đốc Robert Thomas vào tháng 1/2015, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc, Hoa Xuân Oánh, đã lên tiếng cảnh báo các quốc gia ngoài khu vực nên kiềm chế không gây bất đồng giữa các nước khác và tạo căng thẳng.
Giáo sư Carl Thayer cho rằng hoạt động tuần tra của Nhật trên Biển Đông sẽ làm tăng nỗi lo ngại về một vòng phản ứng qua lại. Theo ông, Trung Quốc sẽ rất có thể tuyên bố một vùng nhận dạng phòng không tại Biển Đông dù điều này hoàn toàn vô nghĩa, vì Trung Quốc đã không thể ngăn cản được máy bay của Mỹ và các nước khác vào vùng nhận dạng phòng không mà nước này lập ra ở biển Hoa Đông tiếp giáp với Nhật Bản.
Hơn thế nữa, trong các năm qua Trung Quốc đã tăng cường sự hiện diện của hải quân ở Biển Đông bằng việc gia tăng các tàu hải giám, kiểm ngư, và cả các tàu tuần tra của hải quân. Theo giáo sư Thayer, nhiều khả năng Trung Quốc sẽ cho tiến hành tập trận lớn vì mục đích tuyên truyền này. Nếu Nhật Bản bắt đầu hoạt động tuần tra trên Biển Đông, căng thẳng sẽ gia tăng vì chính sách của quân đội Trung Quốc là nếu một nước chống lại lợi ích của Trung Quốc ở mức 1, thì Trung Quốc sẽ đáp lại ở mức 2.
Theo Nh.Thạch (tổng hợp)
PetroTimes
Vấn đề Biển Đông và Malaysia trong vai trò Chủ tịch ASEAN
Malaysia sẽ tiếp tục cách tiếp cận mềm dẻo trong việc giải quyết các tranh chấp biển, hơn là có một lập trường cứng rắn với vấn đề Biển Đông.
Năm 2015 là năm Malaysia tiếp quản vị trí Chủ tịch Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và có trách nhiệm thúc đẩy một cộng đồng ASEAN mạnh hơn. Vai trò lãnh đạo của Malaysia đặc biệt quan trọng hơn vì năm nay là năm chuyển đổi hướng tới sự hội nhập và thành lập một Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC).
Cờ ASEAN (ảnh: Shutterstock.com)
Mặt khác, Malaysia lại đảm nhận chức Chủ tịch ASEAN giữa lúc các căng thẳng ở Biển Đông chưa được giải quyết. Cả khu vực và thế giới đều đặt sự kỳ vọng cao đối với vai trò của Malaysia trong năm 2015 khi nước này có quan hệ tốt với cả Trung Quốc và Mỹ.
Lập trường Malaysia trong vấn đề Biển Đông
Viện Nghiên cứu Quốc tế S.Rajaratnam (RSIS) nhận định, một số nhà nghiên cứu đã coi cách xử lý tranh chấp trên Biển Đông của Malaysia là một dạng "bảo hiểm rủi ro" nhằm mục đích cân bằng giữa lợi ích quốc gia (duy trì mối quan hệ kinh tế chặt chẽ với Bắc Kinh) và lợi ích của "khu vực" (đảm bảo tranh chấp không quá căng thẳng).
Điều này có lẽ không hề đáng ngạc nhiên khi từ vài năm qua, kim ngạch thương mại của Malaysia với Trung Quốc là rất lớn, vượt quá con số 100 tỷ USD mỗi năm. Có thể nói, Trung Quốc chính là đối tác thương mại lớn nhất của Malaysia và Malaysia là đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc tại khu vực Đông Nam Á.
Một hội nghị kinh tế giữ Trung Quốc và Malaysia với sự tham của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (ảnh: Tân Hoa xã)
RSIS cho biết thêm, tuy nhiên thuật ngữ "bảo hiểm rủi ro" cần phải được hiểu trong một bối cảnh lớn. Khác với một số nước Đông Nam Á, Malaysia cũng hoan nghênh cả những đóng góp của Mỹ trong các vấn đề an ninh ở khu vực. Các cuộc tập trận chung (bao gồm cả trong hoặc gần vùng biển tranh chấp) và nỗ lực chống k.hủng b.ố tiếp tục là nền tảng cho hợp tác an ninh Mỹ-Malaysia.
The Straight Times (Singapore) ngày 12/1 nhận định, dù không công khai, quyết đoán như Philippines và Việt Nam trong các phản đối tuyên bố về hành động của Trung Quốc nhưng Malaysia cũng đã bày tỏ sự quan ngại của mình với Trung Quốc thông qua các kênh ngoại giao.
Chắc chắn Malaysia sẽ thúc đẩy sự đoàn kết của khu vực khi giải quyết tranh chấp trên Biển Đông. Malaysia vẫn cam kết và đang chủ động thúc đẩy các giải pháp mang tính toàn khu vực cho cuộc tranh chấp này. Malaysia cũng không phản đối lựa chọn giải quyết vấn đề Biển Đông bằng đàm phán song phương với các bên tranh chấp.
Chắc chắn Malaysia sẽ thúc đẩy sự đoàn kết của khu vực khi giải quyết tranh chấp trên Biển Đông (ảnh: The Star)
RSIS cho biết, từ trước đến nay, cách thức xử lý tranh chấp của Malaysia khá linh hoạt từ đàm phán trực tiếp, hòa giải, cùng phát triển đến việc để tòa án quốc tế phân xử. Hầu hết, các biện pháp này đã từng được Kuala Lumpur thực hiện thành công trong việc giải quyết tranh chấp với các nước láng giềng Thái Lan, Indonesia và Singapore.
Malaysia sẽ ưu tiên cao cho việc thúc đẩy COC năm 2015
Trong buổi tọa đàm vào đầu tháng 1/2015 tổ chức ở Hà Nội, Đại sứ Dato' Azmil Zabidi đến từ Đại sứ quán Malaysia tại Việt Nam đã khẳng định, một trong 8 ưu tiên của Malaysia trong năm nay là làm sao phải ngăn chặn được các cuộc xung đột và giải quyết tranh chấp bằng con đường hòa bình
Bên cạnh đó, tại Hội nghị hẹp các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN (AMM Retreat) diễn ra trong 2 ngày 27-28/1/2015, Malaysia đã chỉ đạo cho Thái Lan làm điều phối viên thúc đẩy các cuộc họp giữa hiệp hội và Trung Quốc.
Hội nghị hẹp các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN (ảnh: TTXVN)
Có thể thấy, Malaysia đang nỗ lực hướng đến việc đẩy nhanh tiến trình đàm phán Bộ Quy tắc Ứng xử (COC) và có thể thông qua COC giải quyết tranh chấp cho các bên có tuyên bố chủ quyền. Đây là phương pháp mà Malaysia có khả năng đặt ưu tiên cao trong năm 2015.
Tuy nhiên, giáo sư Carl Thayer nhận định, việc thông qua COC là không mấy khả thi trong năm nay. Trung Quốc khăng khăng rằng việc tiến hành Tuyên bố chung về hành vi ứng xử của các nước liên quan trong khu vực Đông Nam Á (DOC) cần phải được tiến hành trước. Mặc dù một vài nhóm đàm phán đã được lập ra theo sau DOC và Trung Quốc đã chuẩn bị sẵn ngân sách cho việc này, nhưng không một kế hoạch gây dựng lòng tin nào được thông qua.
Việc ký kết COC dựa trên cơ sở đồng thuận làm cho ASEAN rất khó khăn trong việc đẩy nhanh những tham vấn về Bộ Quy tắc ứng xử (COC) nếu Trung Quốc không sẵn sàng, giáo Carl Thayer cho biết thêm.
Tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể hy vọng COC sẽ được ký kết khi ASEAN cho thấy được sự đoàn kết của mình. "ASEAN phải duy trì sự thống nhất và Chủ tịch hiện tại của ASEAN phải liên tục ép Trung Quốc đẩy nhanh tốc độ của các cuộc đàm phán. Các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN và các nhà lãnh đạo chính phủ cũng có thể sử dụng các cuộc họp và hội nghị thượng đỉnh thường niên để tạo thêm áp lực. ASEAN cần thiết lập ra một lộ trình và một danh sách những tiến triển đã đạt được về tiến trình đàm phán COC", giáo sư Carl Thayer cho hay.
Còn nhiều thách thức ở phía trước
Có mối quan hệ tốt với Trung Quốc, Malaysia được xem là đang ở vị thế khá phù hợp để tạo điều kiện kết thúc đàm phán nhanh hơn về COC. Tuy nhiên, đây là một nhiệm vụ hết sức khó khăn với bất cứ nước nào giữ cương vị Chủ tịch ASEAN, đặc biệt đối với Malaysia vì bản thân nước này cũng có tuyên bố chủ quyền tại vùng biển này.
Hơn thế nữa, bên cạnh mối quan hệ tốt với Trung Quốc, Malaysia cũng có những gắn kết nhất định với Mỹ. Malaysia đã tham gia "Sáng kiến An ninh chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt" (PSI) do Mỹ đứng đầu mà Trung Quốc phản đối vì cho rằng hoạt động của PSI là vi phạm luật quốc tế (PSI do Mỹ và Ba Lan khởi xướng vào năm 2003 nhằm ngăn chặn các tàu thuyền chở vũ khí hủy diệt hàng loạt, PSI đã thu hút được chữ ký từ hơn 100 quốc gia khác nhau trên thế giới).
Ngoài ra, Malaysia đã cho phép Mỹ sử dụng lãnh thổ để tiếp liệu cho máy bay giám sát tàu ngầm Poseidon. Đây là loại máy bay này có khả năng phát hiện và theo dõi tàu ngầm của Trung Quốc trên Biển Đông - hành động mà Trung Quốc xem là không thân thiện.
Tờ báo điện tử của Singapore, The Straight Times viết, là Chủ tịch ASEAN, Malaysia nhiều khả năng "mắc kẹt" giữa sức ép ngoại giao từ phía Trung Quốc, Mỹ và các nước ASEAN.
Tờ báo điện tử cho biết thêm, nếu Malaysia lựa chọn việc giữ nguyên trạng tranh chấp ở vùng Biển Đông như hiện nay, thay vì đối đầu với Trung Quốc hay Mỹ, áp lực và căng thẳng trong ASEAN có thể dẫn đến chia rẽ.
Ngoài ra, các nhà nghiên cứu cũng băn khoăn rằng, trong trường hợp xảy ra những tình huống không thể lường trước như đụng độ quân sự Mỹ-Trung trên Biển Đông liệu Malaysia có thể hiện vai trò lãnh đạo hiệu quả ứng phó với các sự kiện này hay không?
Liệu Malaysia có thể hiện vai trò lãnh đạo hiệu quả trong năm 2015 sau khi tiếp quản chức Chủ tịch ASEAN ngày 13/11/2014 (ảnh: EPA)
Tuy vậy, Malaysia chắc chắn đã chuẩn bị cho cương vị Chủ tịch ASEAN đầy thử thách. Bởi thế, nhiều nhà quan sát hy vọng rằng Malaysiasẽ thực hiện được mục tiêu đã đề ra từ thời Ismail Abdul Rahman và từ thời điểm sáng lập nên ASEAN. Ismail Abdul Rahman là ngoại trưởng đầu tiên của Malaysia, người ủng hộ hoà bình và trung lập cho khu vực Đông Nam Á, mà từ sáng kiến đó đã hình thành khối ASEAN.
Năm 2015, Malaysia có cơ hội để dẫn dắt khối ASEAN phát triển và nâng cao uy tín của bản thân trên trường quốc tế. Giới quan sát đang kỳ vọng Malaysia sẽ thể hiện được vai trò lãnh đạo của mình trong năm mới./.
Theo VOV Online
Việt Nam cần làm gì để giảm lệ thuộc về kinh tế với Trung Quốc? Ông Carl Thayer cho biết, Việt Nam khó có thể chấm dứt việc thâm hụt thương mại với Trung Quốc, nhưng sẽ cải thiện được điều này bằng cải cách kinh tế. Việt Nam phải tập trung cải cách kinh tế Giáo sư Carl Thayer (ảnh: Quốc Việt/Tuổi trẻ) PV: Thưa giáo sư Carl Thayer, ông nghĩ Việt Nam có cách nào để...
