Vì sao la mắng không phải cách dạy con hiệu quả?

Khi bị quát mắng, trẻ sẽ xem bố mẹ như mối đe dọa, cảm thấy lo lắng, không có giá trị và không muốn tương tác.

Trang nuôi dạy con Parents chỉ ra 5 lý do người lớn không nên la mắng trẻ.

Trẻ không thể học trong chế độ chống trả hay bỏ chạy

“Quát mắng là cách giải tỏa sự tức giận nhưng đó không phải cách hiệu quả để thay đổi hành vi”, tiến sĩ Laura Markham, nhà tâm lý học lâm sàng kiêm tác giả cuốn Peaceful Parent, Happy Kids: How to Stop Yelling and Start Connecting, cho hay. Khi một đứa trẻ sợ hãi, chúng sẽ chuyển sang chế độ chống trả hoặc bỏ chạy và các vùng trung tâm học tập của não bộ sẽ đóng lại.

Phản ứng chống trả hay bỏ chạy xảy ra khi con người trải qua việc gì đó khiến bộ não hiểu rằng đó là sự hăm dọa. Chẳng hạn, trẻ không thể học khi bạn lớn tiếng do lúc này bộ não nói với chúng rằng người đang quát là mối đe dọa.

“Việc giao tiếp, truyền đạt bình tĩnh và nhẹ nhàng giúp trẻ cảm thấy an toàn, làm chúng tiếp nhận tốt hơn bài học mà bạn đang dạy”, tiến sĩ Markham nói.

Ảnh minh họa: iStockphoto.

Quát mắng khiến trẻ cảm thấy không có giá trị

“Điểm chung kết nối mọi người với nhau là muốn cảm thấy có giá trị”, tiến sĩ Shrand giải thích. Với hầu hết mọi người, cảm giác được ai đó trân trọng là cách chúng ta đo lòng tự trọng và quyết tâm. Khi bị quát mắng, chúng ta nhìn thấy bản thân không xứng đáng và nghi ngờ khả năng của mình.

“Quát mắng là một trong những cách nhanh nhất làm cho ai đó thấy không có giá trị”, Shrand cho hay.

Đồng ý với quan điểm trên, tiến sĩ Markham phân tích: “Khi giận dữ và bắt đầu la mắng, chúng ta đang xem bản thân như một cái búa và mọi người xung quanh giống như cái đinh”. Trong trường hợp này, trẻ bị xem như kẻ thù và không giống người mà chúng yêu quý.

Quát mắng phá vỡ các mối quan hệ

“Quát mắng phá vỡ sự kết nối của bạn với trẻ và đặt mối quan hệ này vào tình trạng báo động”, tiến sĩ Markham cảnh báo. Lúc này trẻ sẽ cảm thấy bạn không cùng phe với chúng, không muốn tương tác khi cảm thấy sự thách thức, phòng thủ từ bạn. Chúng sẽ không cởi mở để thay đổi, tiếp thu và kết nối sâu hơn.

“Trong 40 năm làm nghề tư vấn tâm lý, tôi gặp hàng nghìn trẻ và chưa từng ai nói với tôi rằng cảm thấy gần gũi với bố mẹ sau khi bị mắng”, nhà tâm lý học lâm sàng Bernstein chia sẻ.

Quát mắng gây ra sự tổn hại

Một nghiên cứu chứng minh quát mắng có hậu quả tương tự lên trẻ như một hình phạt về thân thể. Các công trình nghiên cứu khác rút ra rằng bạo hành ngôn từ và bị mắng thường xuyên thậm chí có thể làm thay đổi cách bộ não trẻ phát triển.

Quát mắng làm mẫu các kỹ năng truyền đạt nghèo nàn

“Trẻ gặp khó khăn khi học cách điều chỉnh cảm xúc nếu bố mẹ không chỉ cho chúng cách làm thế nào”, tiến sĩ Markham cho biết. Những phụ huynh nổi giận bất chợt sẽ dạy cho con cái cách phản ứng tương tự khi đương đầu với tình huống không kiềm chế được cảm xúc.

Tiến sĩ Shrand giải thích rằng điều này xảy ra một phần là do khi mắng con, cha mẹ kích hoạt “các tế bào thần kinh gương” của chúng. Các tế bào thần kinh gương (mirror neurons) là một phần của bộ não, đảm nhiệm chức năng phản chiếu những gì chúng nghe, nhìn, ngửi, cảm giác.

“Sự giận dữ sinh ra sự giận dữ và việc la mắng con khiến chúng cũng muốn quát lại bạn”, tiến sĩ Shrand nói.

Cần làm gì với cơn giận dữ thay vì chỉ biết la mắng?

Bước đầu tiên để hạ hỏa là nhận ra cơn giận. “Khi đó bạn hãy kích hoạt vùng vỏ não trước trán và ngắt những cảm xúc theo đường xoắn ốc. Hãy đưa bộ não của bạn từ chế độ cảm nhận tới chế độ suy nghĩ”, tiến sĩ Shrand khuyên.

Để kiềm chế, các chuyên gia gợi ý bạn có thể hít thở sâu, đếm ngược, chạy tại chỗ, lắc hai bàn tay, nói càng ít càng tốt cho tới khi bình tĩnh, đặt hai bàn tay dưới vòi nước máy, thậm chí gượng cười cũng có thể gửi một thông điệp tới não của bạn rằng tình huống này không phải là trường hợp khẩn cấp.