Vì sao Apple không thể bỏ Trung Quốc?

Trong gần hai thập kỷ, Apple và Trung Quốc có mối quan hệ mật thiết. Quốc gia đông dân nhất thế giới không chỉ sản xuất phần lớn thiết bị của Apple mà còn là thị trường tiêu thụ quan trọng.

Dù vậy, năm 2022 xuất hiện vài vết rạn trong quan hệ đôi bên. Phần lớn là do chính sách zero-Covid của Trung Quốc với các lệnh phong tỏa nghiêm ngặt tại những thành phố lớn, ảnh hưởng đến các nhà máy đối tác và làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu.

CEO Apple Tim Cook cảnh báo, nút thắt cổ chai tại Trung Quốc sẽ khiến công ty thiệt hại khoảng hàng tỷ USD và sự thật đúng là như vậy. Đây không phải lần đầu việc lệ thuộc vào đại lục khiến Apple đau đầu. Một năm trước khi dịch bệnh xảy ra, Apple cũng dự đoán iPhone bán chậm hơn do cuộc chiến leo thang giữa Mỹ và Trung Quốc. Apple cũng đối mặt với các cuộc giám sát trong nhiều năm vì điều kiện làm việc tại các nhà máy đối tác.

Khách hàng xem sản phẩm Apple tại cửa hàng ở Vũ Hán, tháng 5/2022. (Ảnh: Getty Images)

Tuy nhiên, bất chấp tình hình xấu đến đâu, các chuyên gia tin rằng gã khổng lồ công nghệ Mỹ sẽ không và không thể đoạn tuyệt với Trung Quốc trong tương lai gần. Theo Lisa Anderson, CEO hãng cố vấn chuỗi cung ứng LMA, không nghi ngờ gì khi các nhà sản xuất công nghệ muốn rời khỏi Trung Quốc, song quy mô của công xưởng thế giới không dễ gì lặp lại ở nơi khác. Do đó, cuộc chuyển đổi sẽ mất thời gian và cần đầu tư khổng lồ.

Quan hệ mật thiết

Năm 1998, ông Cook gia nhập Apple. Vài năm sau, Trung Quốc bắt đầu sản xuất vài sản phẩm cho “táo khuyết”. Chính ông Cook đã hỗ trợ xây dựng và quản lý chuỗi cung ứng với tư cách Giám đốc điều hành trước khi trở thành Tổng giám đốc năm 2011. Ông có vài chuyến thăm đến quốc gia châu Á, cho thấy tầm quan trọng đối với Apple.

Gần đây, Apple cũng có những toan tính riêng. Đầu năm nay, Thời báo Phố Wall đưa tin công ty đang tìm cách tăng cường sản xuất tại các nước như Việt Nam, Ấn Độ. Trong cuộc điện đàm với nhà phân tích về báo cáo kinh doanh quý I, ông Cook nhấn mạnh tính chất toàn cầu của chuỗi cung ứng: “Các sản phẩm được làm ra ở mọi nơi. Chúng tôi tiếp tục hướng tới tối ưu hóa, học hỏi mỗi ngày và thay đổi”.

Song, Trung Quốc đã bỏ ra nhiều năm để nuôi dưỡng nhân lực kỹ thuật, khuyến khích sản xuất và gây dựng chuỗi cung ứng toàn diện mà các nước khác khó tái tạo. Theo Bryan Ma, Phó Chủ tịch nghiên cứu thiết bị tại IDC, áp lực đa dạng hóa sản xuất bên ngoài Trung Quốc rất lớn nhưng điều đó không dễ dàng. Một lý do quan trọng để ở lại là sự gần gũi giữa các nhà cung ứng linh kiện.

Khiến mọi thứ phức tạp hơn là việc Trung Quốc là địa bàn tiêu thụ lớn nhất của Apple, chỉ sau Mỹ. Apple hiện nắm 18% thị phần smartphone Trung Quốc, còn Trung Quốc đóng góp gần 1/4 doanh số toàn cầu của Apple, theo Amber Liu, nhà phân tích smartphone tại Canalys.

Nói một cách ngắn gọn, Trung Quốc là một chìa khóa tăng trưởng. Apple có nhiều nguyên nhân để không hành động mạo hiểm. Tuần trước, do lo ngại nhu cầu sụt giảm, Apple lần đầu giảm giá iPhone đời mới tới 600 NDT. Đây là động thái hiếm có với “táo khuyết”.

Rủi ro tiếp diễn

Phong tỏa Covid-19 không phải rủi ro duy nhất tại Trung Quốc. Căng thẳng Mỹ – Trung về Đài Loan leo thang trong vài tuần gần đây xoay quanh dự định ghé thăm hòn đảo này của Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi. Đài Loan còn là quê nhà của các đối tác lớn của Apple, bao gồm Foxconn, Pegatron và Wistron.

Paul Triolo, Phó Chủ tịch hãng tư vấn chiến lược Dentons Global, nhận định, Covid-19 không thể tổn hại đến vị thế của Trung Quốc vĩnh viễn mà Đài Loan sẽ là dấu hiệu quan trọng hơn nhiều trong việc xác định tương lai của Trung Quốc với vai trò trung tâm sản xuất. Bất kỳ gián đoạn nào trong chuỗi cung ứng Đài Loan đều sẽ ảnh hưởng lớn đến hoạt động của Apple.

Hiện tại, Apple không còn lựa chọn nào khác ngoài việc gắn bó đến cùng với Trung Quốc.