Ùn ứ 5.000 xe container nông sản, Thứ trưởng Trần Thanh Nam: “Đừng cứ việc gì cũng đè đầu Bộ NNPTNT quy trách nhiệm”

“Đừng cứ việc gì cùng đè đầu Bộ NNPTNT mà quy trách nhiệm”. Đó là bức xúc của Thứ trưởng Bộ NNPTNT Trần Thanh Nam trước những ý kiến của địa phương và doanh nghiệp về tình trạng khó khăn do ùn ứ nông sản ở cửa khẩu biên giới phía Bắc, nhất là mặt hàng thanh long xuất khẩu đi Trung Quốc.

Tại Diễn đàn Kết nối sản xuất, chế biến và thúc đẩy thị trường nội địa do Bộ NNPTNT tổ chức trực tuyến ngày 31/12, nhiều địa phương như Long An, Bình Thuận bày tỏ đang gặp nhiều khó khăn trong tiêu thụ thanh long .

Thanh long rớt giá

Ông Phan Văn Tấn – Phó giám đốc Sở NNPTNT tỉnh Bình Thuận cho biết, từ nay đến hết tháng 2/2022, toàn tỉnh dự kiến thu hoạch 120.000 tấn thanh long. Đây là sản lượng rất lớn cần tiêu thụ trong mùa tết.

Hiện nay tiêu thụ thanh long Bình Thuận đang gặp nhiều khó khăn do xuất khẩu chủ yếu sang Trung Quốc, mà phần lớn là đi qua đường tiểu ngạch tiểu ngạch.

Tình trạng ùn ứ nông sản ở cửa khẩu biên giới phía Bắc còn căng thẳng. Các chính sách xuất nhập khẩu sắp tới của Trung Quốc cho thấy 1 tháng tiếp theo mặt hàng thanh long gần như không thể đi qua thị trường nước này. Điều này khiến giá thanh long đang sụt giảm mạnh.

Giá thanh long giảm mạnh , nông dân Bình Thuận đang gặp nhiều khó khăn trong tiêu thụ thanh long. Ảnh: Trần Khánh

Trước đó, giá thanh long ruột đỏ đang ổn định từ 29.000-32.000 đồng/kg thì 3 ngày trước xuống còn 25.000 đồng/kg.

Giá thanh long ruột trắng từ 18.000-19.000 đồng/kg, 3 ngày trước giảm chỉ còn 12.000-14.000 đồng/kg.

Đến hôm nay, ngày 31/12, ông Tấn cho biết, giá thanh long ruột trắng loại 1 chỉ còn 7.000-8.000 đồng/kg.

“Rất nhiều vựa thu mua đã đóng cửa. Chỉ còn 1 số ít vựa thu mua, nhưng chỉ thu mua rất hạn chế lượng thanh long loại 1″, ông Tấn cho biết.

Tại cửa khẩu biên giới phía Bắc, Bình Thuận đang tồn 400-500 xe container thanh long. Trong tỉnh, năng lực chế biến còn hạn chế, năng lực lưu kho cũng có hạn. Vì thế, ông Tấn đề nghị Bộ NNPTNT hỗ trợ tiêu thụ giúp thanh long Bình Thuận ở thị trường nội địa.

Bà Đinh Thị Phương Khanh – Phó giám đốc Sở NNPTNT tỉnh Long An cũng cho biết, trái thanh long của tỉnh đang trong tình cảnh dầu sôi lửa bỏng. Trước đó, các thương lái đã chấp nhận thu mua thanh long cho bà con nông dân với giá 22.000 đồng/kg.

Tuy nhiên, đến khi các cửa khẩu biên giới phía Bắc ngừng thông quan hàng hóa đi Trung Quốc, hàng loạt nhà kho đóng cửa, hủy hợp đồng, không thu mua thanh long của thương lái. “Hàng loạt thương lái phản ứng gay gắt, đòi chủ kho đền bù thiệt hại vì tổng số tiền thương lái đặt cọc thu mua cho nông dân lên đến 100 tỷ đồng”, bà Khanh nói.

Tỉnh Long An có khoảng 200 xe container thanh long cần quay đầu. Vì thế, bà Khanh đề nghị các tỉnh phía Bắc tạo điều kiện về bến bải, giúp nhà xe và doanh nghiệp bán xả hàng bán giảm lỗ.

Doanh nghiệp cũng phải có trách nhiệm

Bà Khanh cũng đề nghị các tỉnh hỗ trợ tiêu thụ thanh long giúp các tỉnh Long An, Tiền Giang, Bình Thuận. Hiện giá nông dân bán thanh long tại ruộng là 12.000 đồng/kg.

Bà Khanh cho biết, hiện nay vẫn còn tình trạng cho “mượn” mã số kho để xuất khẩu trái cây sang Trung Quốc. Đến khi hàng hóa bị nhiễm virus Sars-Cov-2 thì bị cấm thông quan.

Cũng không loại trừ trường hợp các mã số xuất khẩu này bị đánh cắp. Bà Khanh đề nghị ngành nông nghiệp cần tăng cường công tác quản lý, kiểm tra.

Cũng theo bà Khanh, việc Trung Quốc cấm, không cho mã số kho nào được xuất khẩu thì khâu phản hồi thông tin chưa kịp thời. Nhiều khi doanh nghiệp đóng hàng lên tới cửa khẩu rồi mới nhận được thông tin. Doanh nghiệp phải chở hàng quay ngược trở về, rất tốn kém chi phí và thời gian. Bà Khanh đề nghị khâu thông tin cần kịp thời hơn.

Nông dân thu hoạch thanh long ở tỉnh Long An. Ảnh: Trần Khánh

TS. Trần Minh Hải – Giám đốc Trung tâm đào tạo và tư vấn kinh tế hợp tác đề nghị tỉnh Long An, Bình Thuận cần lưu ý thị trường trong nước. Hiện nay các tỉnh thành chuyên canh thanh long chỉ chăm chú vào xuất khẩu. “Trong khi các siêu thị trong nước rất cần tìm mua thanh long nhưng không được. Nhiều tỉnh thành chê đơn hàng của siêu thị số lượng ít nên không bán mà cứ tập trung đưa đi xuất khẩu”, TS. Hải nói.

Trước ý kiến của các địa phương, Thứ trưởng Bộ NNPTNT Trần Thanh Nam đề nghị: Chính các doanh nghiệp cũng phải phải có trách nhiệm, chứ Bộ NNPTNT không thể làm thay hết tất cả các phần việc.

“Khi chính quyền các tỉnh thành phía Bắc thông báo tình trạng ùn ứ, khuyến cáo ngưng đưa hàng lên miền Bắc tiêu thụ thì các doanh nghiệp có chịu nghe và làm theo hay không? Đừng cứ việc gì cũng đè đầu Bộ NNPTNT mà quy trách nhiệm”, Thứ trưởng Nam bức xúc.

Với tình trạng cho “mượn” hoặc đánh cắp mã số cơ sở để xuất khẩu, Thứ trưởng Nam đánh giá việc những doanh nghiệp thực hiện hành vi sai phạm này sẽ làm ảnh hưởng đến các doanh nghiệp khác, “1 con sâu làm rầu nồi canh”.

Thứ trưởng đề nghị Cục Bảo vệ thực vật và các cơ quan chức năng vào cuộc kiểm tra gấp.