Ukraine: Người dân Lyman hưởng không khí hòa bình mong manh khi giao tranh đi qua

Cư dân thành phố Lyman, Vùng Donetsk, đã mạo hiểm ra đường vào sáng Chủ nhật 1/10, tận hưởng sự yên tĩnh bất thường sau nhiều tháng giao tranh và còn không biết chắc bên nào đang kiểm soát thành phố.

Một binh sĩ Ukraine đạp vào cổng một ngôi nhà từng do lực lượng Nga nắm giữ ở Lyman. Ảnh: WSJ

Những nhóm quân cuối cùng của Nga đã rút khỏi Lyman từ đêm trước trong nỗ lực tránh cuộc bao vây của các lực lượng Ukraine. Bỏ lại sau lưng họ là những xe cộ bị đốt cháy đen và những thi thể bên lề đường.

“Chúng tôi không thể xác định họ là ai, những thi thể nằm trên phố đó là người Nga hay Ukraine”, một cư dân tên Dmytro Hontar nói khi đứng nhìn hàng chục người dân Lyman xông vào các kho chứa của Nga ở quảng trường chính, lấy đi những bao bột mì có dòng chữ “Viện trợ Nhân đạo Nga”.

“Người dân đang cướp mọi thứ”, ông Hontar vừa nói vừa lắc đầu nhưng chỉ vài phút sau cũng tham gia vào cuộc tranh cướp.

“Chúng tôi không có ai viện trợ ở đây. Chúng tôi ăn bất cứ thứ gì dự trữ được trước chiến tranh”, bà Tamara Kozachenko nói khi xách đi hai túi bột mì 5kg. “Người Nga, chúng tôi thậm chí không nhìn thấy họ biến mất. Giờ đã kết thúc rồi sao?”, bà ngỡ ngàng.

Người dân Lyman lấy bột mì bỏ lại trong các kho chứa của Nga. Ảnh: WSJ

Từng là nơi sinh sống của 22.000 cư dân trước cuộc xung đột, Lyman nằm ở vị trí chiến lược cực bắc vùng Donetsk của Ukraine – một trong bốn vùng lãnh thổ mà Nga vừa tuyên bố sáp nhập. Để mất thành phố này là một bước lùi lớn với Moskva, vì đây là cuộc thoái lui đầu tiên như vậy khỏi một thành phố mà Nga đã tuyên bố là thuộc lãnh thổ của mình, dù động thái ấy bị Ukraine và nhiều cường quốc phương Tây cáo buộc là trái pháp luật.

Sau khi thắng nhanh ở Vùng Kharkiv trong tháng 9, việc giành lại Lyman đã mở đường cho lực lượng Ukraine tiến sâu hơn vào Vùng Luhansk ngay sát, với hy vọng đảo ngược vị thế hai bên. Luhansk và Donetsk tạo thành khu vực Donbass, trung tâm công nghiệp và khoáng sản ở miền Đông Ukraine.

Trước áp lực thời gian, Ukraine đang nỗ lực giành lại nhiều vùng đất trước khi lực lượng mới huy động của Nga được huấn luyện và triển khai. Bước tiến ở Kharkiv và Lyman giúp Ukraine có thể bắt đầu giành lại những khu vực lân cận cũng thuộc Luhansk, đặc biệt là đô thị Severodonetsk mà Nga kiểm soát được sau trận chiến đẫm máu hồi cuối tháng 6.

Ông Roman Chornomorets, vốn là nhân viên nhà ga Lyman trước xung đột, cho biết: “Không ai nói với chúng tôi rằng người Nga sẽ rời đi, họ chỉ gói ghém hàng rồi rút ngay mà không có cảnh báo gì”.

Chornomorets nói rằng ông rất xúc động với chiến thắng của Ukraine: “Ở đây chỉ có khốn khổ, bóng tối, pháo kích liên tục, không khí đốt, không điện. Tôi hy vọng rằng bây giờ, ít nhất, tình hình sẽ bắt đầu tốt hơn”.

Lính Ukraine đốt các tài liệu từ cuộc trưng cầu dân ý vừa qua ở Lyman. Ảnh: WSJ

Một cư dân khác giấu tên thì kém lạc quan hơn về tương lai. Ông cho rằng đến nay Lyman đã bị thay đổi phe kiểm soát đến 4 lần giữa Nga và Ukraine kể từ năm 2014. Nga cũng tuyên bố sẽ chiếm lại nơi này một lần nữa.

“Người dân ở đây sẽ chỉ hạnh phúc khi chiến tranh cuối cùng kết thúc”, ông nói, “Tất cả những gì chúng tôi muốn là hòa bình và yên ả”.

Chỉ một lực lượng nhỏ lính dù Ukraine đổ bộ xuống Lyman vào ngày 1/10, họ rà soát các địa điểm cũ của Nga và tìm kiếm đạn dược còn sót lại. Sau khi tiến vào tòa thị chính thành phố trên quảng trường chính của Lyman, những người lính đã đốt các tài liệu từ cuộc trưng cầu dân ý được tổ chức gần đây về việc gia nhập Liên bang Nga.

Khi lửa bùng lên, một người đàn ông địa phương đi xe đạp tiếp cận một sĩ quan cảnh sát Ukraine vừa đến Lyman. “Anh sẽ ở đây bao lâu?”, người đàn ông hỏi. “Mãi mãi”, viên sĩ quan đáp, “Cuối cùng thì tôi cũng đã về nhà. Tôi đã không về nhà sáu tháng rồi. Quá lâu.”