Ukraine kiện 3 nước thành viên EU vì chuyện ngũ cốc
Ukraine chính thức đệ đơn kiện Ba Lan, Hungary và Slovakia lên WTO sau khi 3 quốc gia thành viên EU ban bố lệnh cấm nhắm vào ngũ cốc của Kiev.
Euronews hôm nay (19/9) dẫn lời Phó Thủ tướng Ukraine Yulia Svyrydenko xác nhận Kiev đã đệ đơn kiện 3 nước thành viên Liên minh châu Âu (EU) là Ba Lan, Hungary và Slovakia lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) sau khi họ ban bố lệnh cấm đơn phương nhắm vào ngũ cốc Ukraine.
Ukraine đã đệ đơn kiện Ba Lan, Hungary và Slovakia lên WTO vì chuyện ngũ cốc. Ảnh: GettyImages
“Chúng tôi cần chứng minh các nước thành viên đơn lẻ không thể cấm nhập khẩu hàng hóa Ukraine. Đó là lý do chúng tôi kiện họ”, bà Svyrydenko nêu. “Chúng tôi hi vọng các nước sẽ dỡ bỏ hạn chế và chúng ta không phải mất nhiều thời gian giải quyết vấn đề tại tòa”.
Theo quan chức Ukraine, đơn kiện đã được đệ trình lên WTO vào tối 18/9 (giờ địa phương). Kiev trông đợi WTO sớm tiến hành tham vấn với Ba Lan, Hungary và Slovakia về vấn đề ngũ cốc Ukraine.
Ukraine từng là một trong những nhà xuất khẩu ngũ cốc hàng đầu thế giới. Do tác động của chiến sự, Ukraine hơn một năm qua trông cậy vào các quốc gia láng giềng để đưa ngũ cốc ra thị trường thế giới bằng đường bộ, bên cạnh tuyến đường truyền thống đi qua biển Đen.
Tuy nhiên, ngũ cốc và hạt có dầu Ukraine giá rẻ tràn ngập vào các nước láng giềng đã làm ảnh hưởng đến thu nhập của nông dân bản địa, dẫn đến việc chính phủ các nước này cấm nhập khẩu nông sản từ Ukraine. Các biện pháp hạn hế đó đã kéo theo một loạt cuộc tranh cãi giữa Kiev và giới chức một số nước chia sẻ biên giới chung, nhất là Ba Lan.
Theo Reuters, tháng 5/2023, để ngăn các nước hành động đơn phương, EU ban bố lệnh hạn chế nhập khẩu ngũ cốc Ukraine vào các nước láng giềng. Nông sản Ukraine theo đó được phép đi qua lãnh thổ các nước láng giềng với điều kiện chúng phải được bán ở các thị trường khác.
Hôm 15/9, EU chấm dứt biện pháp hạn chế sau khi Ukraine cam kết thực hiện các biện pháp nhằm thắt chặt kiểm soát xuất khẩu sang các nước láng giềng. Tuy nhiên, Ba Lan, Hungary và Slovakia không đồng tình với động thái của EU rồi lập tức ban bố lệnh cấm nhắm vào ngũ cốc Ukraine.
Video đang HOT
Sau khi Ukraine tuyên bố đệ đơn kiện, phát ngôn viên Chính phủ Ba Lan Piotr Muller tuyên bố Warsaw sẽ tiếp tục duy trì lệnh cấm, coi đây là biện pháp bảo vệ lợi ích chính đáng của nông dân Ba Lan.
Phép thử mới cho mối quan hệ Ukraine - Ba Lan
Ba Lan đang gia tăng áp lực lên Ukraine để thuyết phục nước này không kiện lệnh cấm nhập khẩu nông sản.
Gia tăng căng thẳng trong quan hệ giữa Belarus và Ba Lan Ba Lan sẵn sàng đơn phương ban hành lệnh cấm nhập khẩu ngũ cốc Ukraine
Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda (trái) và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky trong cuộc họp báo ở Kiev ngày 23/8/2022. Ảnh: Politico
Theo nhận định của tờ Pravda (Ukraine), "tuần trăng mật" trong quan hệ Ukraine - Ba Lan dường như sắp kết thúc. Những tuyên bố gay gắt từ các quan chức cấp cao ở Kiev và Warsaw trong vài tháng qua chỉ càng củng cố thêm xu hướng này.
Nhưng điều gì thực sự đang xảy ra giữa Ukraine và Ba Lan? Những vấn đề hiện tại có xuất phát từ cuộc bầu cử sắp diễn ra ở Ba Lan hay không? Mối quan hệ này có thể cải thiện nhanh chóng hay chúng mang tính hệ thống và có khả năng trở nên tồi tệ hơn trong tương lai?
Đó là một số nghi vấn mà Pravda đã tìm kiếm câu trả lời tại Diễn đàn Kinh tế ở thành phố Karpacz của Ba Lan. Những phản ánh dưới đây đến từ các cuộc phỏng vấn với nhiều chuyên gia, đại diện doanh nghiệp và chính trị gia Ba Lan.
Trước hết, tất cả những người được phỏng vấn đều cho rằng Ba Lan sẽ tiếp tục ủng hộ Ukraine trong cuộc xung đột đang diễn ra với Nga. Warsaw có truyền thống tách vấn đề an ninh khỏi các vấn đề khác mà có thể gây ra hiểu lầm và tranh chấp với Kiev.
Trong số những vấn đề đáng nói đến, có tâm lý mệt mỏi trong xã hội Ba Lan trước những người tị nạn Ukraine. Tuy nhiên, vấn đề này vẫn chưa nghiêm trọng đến mức ảnh hưởng đến quan hệ giữa hai nước.
Một vấn đề quan trọng hơn nhiều là tranh chấp hiện nay do lệnh cấm nhập khẩu nông sản Ukraine vào Ba Lan (cũng như Hungary, Slovakia, Romania và Bulgaria).
Lệnh cấm do Ủy ban châu Âu áp đặt nhưng chỉ có hiệu lực đến ngày 15/9 tới. Hiện tại, khó có khả năng lệnh cấm sẽ được Ủy ban châu Âu gia hạn, bất chấp đề xuất từ các quốc gia bị ảnh hưởng.
Thay vào đó, Ba Lan và Hungary cảnh báo duy trì lệnh cấm ở cấp quốc gia, đây rõ ràng là vi phạm nguyên tắc của thị trường chung EU.
Lập trường của Ba Lan chắc chắn được thúc đẩy bởi yếu tố chính trị - cuộc bầu cử quốc hội sẽ diễn ra vào ngày 15/10 và chiến thắng dường như không chắc chắn đối với chính phủ đương nhiệm.
Trong tình hình này, Chính phủ Ba Lan hiện tại không sẵn sàng mạo hiểm đánh mất phiếu bầu của nông dân Ba Lan nên họ không thể đồng ý dỡ bỏ lệnh cấm. Điều trớ trêu ở đây là lệnh cấm đã tác động đến các doanh nghiệp Ba Lan có quy mô lớn quan tâm đến nguyên liệu thô giá rẻ từ Ukraine. Tuy nhiên, khi cuộc bầu cử đến gần, quan điểm của họ không còn được tính đến nữa.
Vấn đề ngũ cốc đang gây căng thẳng cho mối quan hệ Ukraine-Ba Lan. Ảnh: UKRINFORM
Có lý do nào để cho rằng vấn đề này sẽ dịu sau cuộc bầu cử ngày 15/10? Tiếc là không có.
Thứ nhất, dường như có sự đồng thuận giữa các chính trị gia Ba Lan về vấn đề này. Phe đối lập đã tránh chỉ trích quyết định của chính phủ.
Thứ hai, có khả năng lớn là cuộc bầu cử sẽ không dẫn đến việc hình thành ngay lập tức đa số và bổ nhiệm một chính phủ mới. Các cuộc đàm phán liên minh có thể bị kéo dài và liên minh mới có thể không ổn định.
Trong tình huống như vậy, các lực lượng chính trị sẽ hành động đồng thời xem xét khả năng bầu cử sớm và do đó, việc hủy bỏ lệnh cấm sẽ xuất hiện như một bước đi rủi ro ngay cả sau cuộc bầu cử.
Vì vậy, quyết định của Kiev thách thức về mặt pháp lý lệnh cấm đơn phương được Ba Lan công bố có vẻ là một bước đi hợp lý. Việc phân xử cần có thời gian và sẽ không thực tế nếu lệnh cấm chỉ kéo dài trong vài tháng. Tuy nhiên, nếu lệnh cấm của Ba Lan được gia hạn, Kiev không còn lựa chọn nào khác.
Chính phủ Ukraine mới đây đã công bố kế hoạch kiện hành động của Ba Lan trong trường hợp bị đơn phương áp lệnh cấm.
Thái độ của người dân Ba Lan đối với động thái trên của Kiev khá rõ ràng. Hầu hết những người mà Pravda phỏng vấn đều cho rằng Warsaw không sợ mối đe dọa này, cho rằng Ba Lan vốn đã có nhiều tranh chấp pháp lý với các nước láng giềng (ví dụ với CH Séc), nhưng họ coi đây là hành động đúng đắn để bảo vệ lợi ích quốc gia.
Tuy nhiên, vấn đề không đơn giản như vậy. Có vẻ như Chính phủ Ba Lan thực sự lo ngại về khả năng gây tổn hại cho hình ảnh của mình, đặc biệt nếu Kiev tích cực tham gia vào vụ kiện.
Chính phủ Ukraine dường như cũng hiểu điểm yếu này trong lập trường của Warsaw. Trong một động thái rất đáng chú ý, Chính phủ Ukraine tuyên bố sẽ kiện lệnh cấm của Ba Lan lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WHO). Thoạt nhìn, quyết định này có vẻ kỳ lạ vì Kiev có sẵn một công cụ thay thế - trọng tài theo Thỏa thuận liên kết với EU.
Công cụ này có trọng lượng hơn trọng tài WTO. Hơn nữa, cơ chế phúc thẩm của WTO hiện đang bị phong tỏa nên mọi phán quyết của trọng tài đều không thể có tính ràng buộc.
Tuy nhiên, Kiev đã chọn công cụ WTO chủ yếu để tạo áp lực quốc tế lên Ba Lan.
Trong cơ chế trọng tài WTO, bất kỳ quốc gia nào quan tâm đến tranh cãi này đều có thể tham gia với tư cách là bên thứ ba. Rõ ràng là tranh cãi này sẽ thu hút sự quan tâm của các nước Global South (các nước đang phát triển và mới nổi ngoài phương Tây), đặc biệt là các nước châu Phi, những quốc gia sẽ tham gia tranh cãi này để ủng hộ lập trường của Ukraine.
Và trong đó có việc Warsaw lo ngại rằng họ sẽ bị cáo buộc gây ra "nạn đói ở Châu Phi".
Kết quả là, trong những tuần tới, Kiev sẽ phải đối mặt với áp lực rất lớn trong việc từ bỏ cơ chế phân xử như vậy và hậu quả của cuộc tranh cãi này có thể còn tiếp tục ảnh hưởng đến quan hệ Ukraine - Ba Lan trong nhiều năm tới.
Châu Âu chia rẽ vì chuyện ngũ cốc Ukraine Ủy ban châu Âu (EC) thúc giục Ba Lan, Slovakia và Hungary "có thái độ xây dựng" sau khi 3 nước nhất quyết cấm nhập khẩu ngũ cốc Ukraine, bất chấp quyết định ngược chiều của EC. Reuters dẫn lời phát ngôn viên của EC ngày 17/9 xác nhận đã được 3 nước thành viên là Ba Lan, Slovakia và Hungary thông báo...