Nga nhận loạt “đề xuất cụ thể”, Sáng kiến ngũ cốc biển Đen sắp được cứu?

Thái Hà16:59 03/09/2023

Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc (LHQ) Antonio Guterres xác nhận đã gửi “loạt đề xuất cụ thể” tới Nga với hi vọng có thể sớm cứu vãn các thỏa thuận của Sáng kiến ngũ cốc biển Đen.

RiaNovosti hôm nay (1/9) cho biết, Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres đã gửi một bức thư tới Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov, trong đó “trình bày một loạt đề xuất cụ thể có thể giúp tạo điều kiện để nối lại Sáng kiến ngũ cốc biển Đen”.

Tàu hàng nhận ngũ cốc tại một cảng tiếp giáp biển Đen trước khi chiến sự ở Ukraine nổ ra. Ảnh: GettyImages

Tổng thư ký LHQ khẳng định, các sáng kiến có tính đến những yêu cầu mà Moscow đưa ra, nhưng không nêu chi tiết. Bên cạnh đó, ông cũng khẳng định, “một số quyết định cụ thể” đã được đưa ra liên quan đến khả năng đưa phân bón và nông sản Nga ra thị trường toàn cầu.

Người đứng đầu cơ quan LHQ trông đợi việc nối lại thỏa thuận ngũ cốc sẽ diễn ra sớm và tương đối lâu dài. “Không có một sáng kiến nào có thể tồn tại từ cuộc khủng hoảng này sang cuộc khủng hoảng khác, từ đợt đình chỉ này đến đợt đình chỉ khác”, ông đánh giá.

Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen gồm các văn kiện được Nga và Ukraine hồi tháng 7/2022 kí kết riêng rẽ với LHQ và Thổ Nhĩ Kỳ để mở đường cho Kiev nối lại xuất khẩu ngũ cốc qua biển Đen. Ở chiều ngược lại, LHQ cam kết vận động phương Tây dỡ bỏ các rào cản để Nga cũng được xuất khẩu ngũ cốc và phân bón.

Đến khi Nga tuyên bố dừng gia hạn thỏa thuận vào ngày 18/7 vừa qua, Ukraine đã xuất khẩu được hàng chục triệu tấn ngũ cốc các loại, nhưng các biện pháp hạn chế của phương Tây nhắm vào hoạt động xuất khẩu nông sản và phân bón của Nga chưa được dỡ bỏ.

Hồi tháng 7/2023, Phó đại sứ Nga tại LHQ Dmitri Polyansky khẳng định, Moscow sẽ trở lại thỏa thuận nếu được đáp ứng 7 điều kiện, gồm việc đưa các định chế tài chính có liên quan đến hoạt động xuất khẩu phân bón và lương thực của Nga trở lại hệ thống điện tín ngân hàng SWIFT.

Yêu cầu tiếp theo của Moscow là nối lại hoạt động cung cấp cho Nga phụ tùng và linh kiện máy móc nông nghiệp. Phía Nga trông đợi LHQ và phương Tây giải quyết các rào cản xung quanh hoạt động thuê tàu và bảo hiểm liên quan đến xuất khẩu lương thực của Nga.

Căng thẳng biển Đen đe dọa thị trường ngũ cốc toàn cầu

Tình hình an ninh tại biển Đen đang biến động khó lường và có thể ảnh hưởng đến thị trường ngũ cốc thế giới nếu việc xuất khẩu bị gián đoạn.

Nga bắn cảnh cáo tàu hàng

Hãng Bloomberg hôm qua đưa tin giá lúa mì đã tăng lên sau khi hải quân Nga nổ súng cảnh cáo và kiểm tra tàu hàng tại biển Đen ngày 13.8.

Phía Nga cáo buộc tàu Sukru Okan treo cờ Palau đã không tuân thủ yêu cầu dừng lại để kiểm tra trong lúc tiến về phía cảng Izmail của Ukraine. Sau khi nổ súng, một nhóm binh sĩ Nga từ trực thăng Ka-29 đã lên tàu để kiểm tra rồi mới cho tàu tiếp tục hành trình. Sau vụ việc, giá lúa mì giao sau tăng lên 1,2% trước khi hạ xuống mức tăng chỉ còn 0,3%, đạt mức giá 6,56 USD/giạ. Trước đó, giá lúa mì giảm 1,5% vào ngày 11.8.

Xem nhanh: Chiến dịch ngày 536, thương vong Ukraine tăng cao vì phản công; pháo binh quan trọng ra sao?

Nguồn cung cấp ngũ cốc tại khu vực biển Đen đã gặp đe dọa từ khi thỏa thuận ngũ cốc giữa Nga và Ukraine hết hiệu lực hồi tháng 7. Đây là hai trong số những nhà xuất khẩu ngũ cốc và các loại nông sản hàng đầu thế giới. Tổ chức Nông Lương LHQ (FAO) đầu tháng này cho biết giá thực phẩm toàn cầu đã tăng lên lần đầu tiên sau nhiều tháng sau khi thỏa thuận sụp đổ. Ngoài vụ kiểm tra nói trên, vụ Ukraine tấn công một tàu dầu của Nga gần đây cũng làm dấy lên những lo ngại về sự gián đoạn trong việc xuất khẩu ngũ cốc của Nga qua biển Đen.

Ngũ cốc được đưa lên tàu hàng tại cảng biển Azov gần TP.Rostov-on-Don (Nga)

AFP

Thị trường thế giới đang dựa vào nguồn ngũ cốc từ Nga, đặc biệt sau khi thỏa thuận giúp xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine hết hiệu lực khiến việc xuất khẩu của Kyiv giảm xuống. Số liệu từ Bộ Chính sách ruộng đất và Lương thực Ukraine cho thấy khối lượng xuất khẩu ngũ cốc của nước này trong tháng 7 giảm 38% so với tháng 6. Trong khi đó, Bộ Nông nghiệp Mỹ cuối tuần qua nâng ước tính số lượng lúa mì Nga được giao dịch trong vụ mùa 2023-2024 lên 48 triệu tấn, chiếm gần 1/4 lượng lúa mì được giao dịch toàn cầu.

Current Time0:00

Duration1:24

Auto

Nga nổ súng cảnh cáo tàu chở hàng ở biển Đen

Trở ngại cho xuất khẩu

Các cảng chứa ngũ cốc của Nga đang đầy ắp sau hai vụ mùa bội thu. Hơn nữa, các quan chức Nga ước tính nước này có thể thu hoạch từ 123-135 triệu tấn ngũ cốc trong vụ mùa năm nay, theo TASS. Mặc dù đã xuất khẩu ở mức kỷ lục nhưng Nga cũng đang gặp khó trong việc làm trống các kho chứa tại các cảng

Tàu Sukru Okan đi qua eo biển Bosphorus để vào biển Đen vào ngày 13.8. Ảnh Reuters.

Công ty tư vấn SovEcon (Nga) cho biết Nga đã xuất khẩu 4,4 triệu tấn lúa mì trong tháng 7, mức kỷ lục trong một tháng và cao hơn mức trung bình gần 60%. Tuy nhiên, một số cảng ven biển Azov đã ngừng nhận thêm ngũ cốc do thiếu chỗ chứa. Những nút thắt cổ chai do việc phải xử lý quá nhiều ngũ cốc đã khiến doanh số của Nga chậm lại trong những tuần gần đây, theo SovEcon.

Hàng hóa thường được chuyển từ các tàu nhỏ ở những cảng biển Azov sang tàu lớn hơn tại eo biển Kerch, sau đó được xuất đi qua biển Đen. Tuy nhiên, với việc Ukraine cảnh báo có thể tiếp tục tấn công, một số chủ tàu đã tỏ ra thận trọng hơn khi cập cảng Nga tại biển Đen, theo Bloomberg. Việc di chuyển qua eo biển Kerch cũng bị hạn chế vì lý do an toàn sau vụ tấn công cầu Crimea trong tháng này.

Điều này đồng nghĩa bất kỳ sự leo thang quân sự nào tại biển Đen cũng có nguy cơ làm gián đoạn việc xuất khẩu, khiến hàng hóa bị kẹt lại kho và khiến những nơi đang có nhu cầu trên thế giới không thể tiếp cận với nguồn cung này.

Ukraine lên án Nga

Reuters đưa tin Bộ Ngoại giao Ukraine hôm qua ra tuyên bố lên án "những hành động khiêu khích" của Nga liên quan tàu chở hàng Sukru Okan tại biển Đen ngày 13.8. Ukraine cho biết con tàu là của Thổ Nhĩ Kỳ và Kyiv đã "bày tỏ sự ủng hộ, tình đoàn kết với nước đối tác chiến lược". Ukraine coi vụ việc là vi phạm luật quốc tế và kêu gọi cộng đồng quốc tế có hành động dứt khoát nhằm ngăn chặn những hành vi cản trở các tàu di chuyển yên bình qua biển Đen.

Lầu đầu Nga nổ súng cảnh cáo tàu hàng sau khi rời thỏa thuận Biển Đen Vụ việc xảy ra ngày 13/8 đánh dấu lần đầu tiên tàu chiến Nga nổ súng cảnh cáo một tàu hàng trên Biển Đen kể từ khi nước này rút khỏi thỏa thuận ngũ cốc. Tàu tuần tra Vasily Bykov. Ảnh: Sputnik Tờ Guardian đưa tin ngày 13/8, tàu tuần tra Vasily Bykov của Nga đã nổ súng cảnh cáo về phía tàu...