Tương lai nguồn cung và giải pháp thay thế khí đốt Nga ở EU
Liên minh châu Âu (EU) đang hướng đến cấm nhập khẩu khí đốt từ Nga vào năm 2027, nhưng hiện gần một nửa lượng khí đốt của Nga sang châu Âu vẫn phải qua Ukraine.
Thỏa thuận trung chuyển khí đốt Nga – Ukraine sẽ hết hạn vào cuối năm 2024, gây lo ngại về nguồn cung trong tương lai của châu Âu.
Ảnh minh họa: AFP/TTXVN
Liên minh châu Âu (EU) đã đặt mục tiêu cấm nhập khẩu khí đốt từ Nga vào năm 2027. Tuy nhiên, hiện nay, gần một nửa lượng khí đốt của Nga được vận chuyển qua đường ống đến châu Âu và Moldova vẫn phải đi qua Ukraine, đạt tổng cộng 13,7 tỷ mét khối (bcm) trong năm 2023.
Khi EU đang xem xét khả năng ký kết thỏa thuận trung chuyển khí đốt với Azerbaijan trong tương lai, thỏa thuận trung chuyển khí đốt hiện tại giữa Nga và Ukraine sẽ hết hạn vào cuối năm 2024, gây ra lo ngại về nguồn cung khí đốt trong tương lai. Công ty bảo hiểm kinh doanh và nghiên cứu năng lượng Rystad Energy dự đoán rằng EU sẽ cần thêm 7,2 tỷ mét khối khí đốt tự nhiên hóa lỏng ( LNG) mỗi năm để thay thế lượng khí đốt trung chuyển qua Ukraine. Gián đoạn nguồn cung có thể xảy ra sớm hơn dự kiến.
Slovakia, Áo và Moldova là những quốc gia châu Âu phụ thuộc nhiều nhất vào lượng khí đốt trung chuyển Nga sang châu Âu qua Ukraine, với khối lượng nhập khẩu lần lượt là 3,2 bcm, 5,7 bcm và 2 bcm vào năm 2023. Năm ngoái, khí đốt của Nga qua Ukraine đã cung cấp cho các nước EU qua các điểm nhập cảnh ở Slovakia và Moldova. Moldova đang điều chỉnh nguồn cung và đã đạt được thỏa thuận với Ukraine về việc cung cấp khí đốt Nga liên tục đến cuối năm 2025, chủ yếu cho khu vực ly khai Transnistria.
Video đang HOT
Trong năm 2023, Moldova đã nhập khẩu 74% khí đốt qua Ukraine và lần đầu tiên nhận khí đốt từ Romania qua đường ống xuyên Balkan. Công ty năng lượng Eni của Italy và Hungary cũng đang nhập khẩu khí đốt của Nga qua Ukraine, trong khi Slovenia và Croatia nhận khí đốt của Nga qua Ukraine với khối lượng nhỏ hơn.
Việc ngừng dòng khí đốt của Nga qua Ukraine sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các quốc gia phụ thuộc vào lĩnh vực này. Ví dụ, khi thỏa thuận quá cảnh hết hạn sau năm 2025, Moldova sẽ phải chuyển hướng 2 bcm khí đốt được cung cấp qua Ukraine, có thể qua các đường ống xuyên Balkan. Để đến Moldova, khí đốt của Nga có thể sử dụng điểm nhập Isaccea giữa Romania và Ukraine, nhưng cần có thỏa thuận quá cảnh cho đoạn ngắn khoảng 25 km qua Ukraine.
Ngoài ra, khí đốt từ Hành lang khí đốt phía Nam của Azerbaijan, cùng với các trạm nhập khẩu LNG ở Thổ Nhĩ Kỳ và Hy Lạp, có thể cung cấp cho Moldova qua phía Nam. Như vậy, khi thỏa thuận quá cảnh Nga -Ukraine kết thúc, các tuyến cung cấp thay thế cho các nước Trung và Đông Âu sẽ là Dòng chảy Balkan.
Trong khi Gazprom và các nhà nhập khẩu châu Âu mong muốn tiếp tục cung cấp khí đốt qua Ukraine, nhưng các quan chức Ukraine phủ nhận bất kỳ ý định nào về việc ký kết thỏa thuận mới với Nga.
Áo, nước mua khí đốt lớn nhất của Nga vào năm 2023, sẽ phải tăng cường nhập khẩu từ Đức qua điểm nhập Oberkappel, dự kiến sẽ hoạt động ở công suất tối đa hàng năm là 8 bcm. Tuy nhiên, công suất tại Oberkappel trong năm 2023 không đủ để thu hẹp khoảng cách nhập khẩu 8,53 bcm.
Nếu không điều chỉnh công suất ngắn hạn, lượng khí đốt trung chuyển đến Hungary sẽ giảm và lượng khí đốt chảy chảy sang Italy sẽ bị dừng lại. Nếu tất cả các luồng khí đốt của Nga qua Ukraine ngừng lại, Áo sẽ cần phải nhập khẩu tới 2,5 bcm từ Italy qua điểm giao cắt Arnoldstein-Tarvisio.
Italy có nhiều lựa chọn thay thế cho đường ống khí đốt của Nga và phần lớn đã không phụ thuộc vào khí đốt quá cảnh qua Ukraine. Tuy nhiên, quốc gia này sẽ phải cung cấp khoảng 3,75 bcm cho Slovakia và Áo. Hungary sẽ đối mặt với những thách thức lớn nếu dòng khí đốt của Nga qua Ukraine hoàn toàn dừng lại.
Trước bối cảnh đó, các nước Trung và Đông Âu đang chuẩn bị cho khả năng ngừng vận chuyển khí đốt qua Ukraine và đã hợp tác để tạo ra Hành lang khí đốt theo Sáng kiến kết nối năng lượng Trung và Đông Nam Âu của EU (CESEC).
Đầu năm nay, một biên bản ghi nhớ (MoU) đã được ký kết tại Athens với sự tham gia của ủy viên năng lượng EU Kadri Simson và các nhà điều hành hệ thống truyền tải (TSO) từ Hy Lạp, Bulgaria, Romania, Hungary, Slovakia, Ukraine và Moldova. Hành lang này sẽ sử dụng cơ sở hạ tầng hiện có ở Ukraine và Moldova và cho phép nhập khẩu LNG từ Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ đến Slovakia, Hungary và có thể là Ba Lan.
Hơn nữa, nhà điều hành hệ thống truyền tải BOTAS của Thổ Nhĩ Kỳ và nhà điều hành Bulgartransgaz của Bulgaria đã ký một thỏa thuận vào tháng 1 năm nay để tăng công suất khí đốt tại điểm vào Strandzha 1, cho phép tăng lưu lượng khí đốt từ Azerbaijan và khu vực Biển Caspi vào châu Âu. Việc mở rộng này có thể hỗ trợ lượng khí đốt xuất khẩu của Azerbaijan sang EU từ 13 bcm lên 20 bcm mỗi năm vào năm 2027 và trong tương lai, có khả năng vận chuyển khí đốt của Iran thông qua Sáng kiến “Vành đai Đoàn kết”.
Châu Âu cắt giảm 20% nhu cầu khí đốt
Theo một nghiên cứu do Viện Phân tích Tài chính và Kinh tế Năng lượng (IEEFA) công bố ngày 21/2, châu Âu đã cắt giảm 20% nhu cầu khí đốt kể từ khi bùng phát xung đột Nga-Ukraine và nhu cầu khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) sẽ đạt đỉnh vào năm tới nhờ năng lượng tái tạo và hiệu quả sử dụng năng lượng tăng lên.
Nhân viên kỹ thuật làm việc tại trạm bơm khí đốt tự nhiên ở Sayda, miền Đông Đức. Ảnh: AP/TTXVN
Xung đột Nga-Ukraine khởi phát vào tháng 2/2022 đã khiến các quốc gia châu Âu giảm sử dụng khí đốt tự nhiên của Nga được cung cấp qua đường ống, khiến giá LNG tăng vọt khi nguồn cung hạn chế.
Với số lượng kho cảng nhập khẩu hạn chế, các quốc gia châu Âu cũng buộc phải thực hiện các biện pháp hạn chế tiêu dùng, song các nước này cũng đã vượt qua được mùa Đông năm 2022-2023 mà không cắt giảm hệ thống sưởi dân dụng hoặc sử dụng điện.
IEEFA cho biết, nhu cầu khí đốt của châu Âu đã giảm 20% kể từ khi tháng 2/2022, chủ yếu do Đức, Italy và Anh giảm lượng tiêu thụ. Sự suy giảm này là do các biện pháp quản lý nhu cầu, hiệu quả sử dụng năng lượng, tác động của giá cao đối với nhu cầu cũng như nhiệt độ mùa Đông không quá khắc nghiệt.
Trong một báo cáo, IEEFA cho biết châu Âu đã giải quyết thành công cuộc khủng hoảng năng lượng và sẵn sàng tiếp tục hạn chế sử dụng khí đốt, một phần nhờ vào các biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng và triển khai năng lượng tái tạo.
Việc triển khai thêm năng lượng Mặt Trời, gió, chuyển đổi từ sử dụng khí đốt sang hệ thống bơm nhiệt để sưởi ấm và các biện pháp nâng cao hiệu quả bổ sung sẽ khiến nhu cầu LNG đạt đỉnh vào năm 2025.
IEEFA lưu ý việc gấp rút xây dựng các kho cảng LNG vẫn tiếp tục, với 13 kho cảng dự kiến sẽ đi vào hoạt động vào năm 2030, so với chỉ 8 kho cảng hoạt động vào tháng 2/2022.
Theo IEEFA, LNG của Nga đã thay thế một phần khí đốt của Nga mà châu Âu đã nhập khẩu bằng đường ống, với lượng nhập khẩu LNG từ Nga tăng 11% trong giai đoạn 2021-2023. Tuy nhiên, LNG từ Mỹ vẫn chiếm ưu thế trong nhập khẩu, và điều này có nguy cơ tạo ra sự phụ thuộc mới.
Ana Maria Jaller-Makarewicz, nhà phân tích thuộc IEEFA, cho rằng sau khi trải qua những rủi ro về an ninh năng lượng do phụ thuộc quá nhiều vào một nguồn cung cấp, châu Âu phải rút kinh nghiệm từ những sai lầm trong quá khứ và tránh trở nên phụ thuộc quá mức vào Mỹ, quốc gia đang cung cấp gần một nửa lượng nhập khẩu LNG cho châu Âu vào năm ngoái.
Thiếu khí đốt Nga, ‘gã khổng lồ dầu khí’ Pháp cảnh báo về viễn cảnh thị trường năng lượng Theo Giám đốc điều hành TotalEnergies, một trong 6 tập đoàn dầu khí lớn nhất thế giới, ông Patrick Pouyanne, xu hướng giảm giá năng lượng hiện nay sẽ không kéo dài. Nhiều tàu chở LNG đến châu Âu khiến châu lục này quá tải năng lực chuyển đổi. Ảnh: AFP Trả lời hãng tin Bỉ L'Echo vào cuối tuần qua, CEO của...