Tương lai dải Gaza giữa lúc chiến sự leo thang
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và Tổng thống Mỹ Joe Biden đã thảo luận về tương lai Dải Gaza và giải pháp ‘hai nhà nước’, giữa lúc căng thẳng leo thang tại Trung Đông.
Mỹ, Israel bàn về “hai nhà nước”
Tổng thống Biden và Thủ tướng Netanyahu đã điện đàm ngày 19.1 (giờ địa phương), một ngày sau khi nhà lãnh đạo Israel tái khẳng định ông phản đối bất kỳ hình thức chủ quyền nào cho người Palestine. Sau cuộc trao đổi, ông Biden cho biết ông Netanyahu không phản đối mọi phương án “hai nhà nước”.
“Giải pháp hai nhà nước có một số kiểu khác nhau. Một số quốc gia thành viên Liên Hiệp Quốc hiện vẫn không có quân đội riêng… Và vì vậy, tôi nghĩ có nhiều cách để điều này có thể trở thành hiện thực”, The Times of Israel dẫn lời ông Biden nói với các phóng viên trong một sự kiện ở Nhà Trắng.
Một khu lều trại cho người chạy loạn ở Rafah, phía nam Gaza. Ảnh Reuters
Chính quyền Mỹ đã gây áp lực buộc Israel phải giảm thiểu thương vong ở Gaza ngay cả khi vẫn duy trì sự ủng hộ mạnh mẽ đối với ông Netanyahu trong cuộc chiến chống lại Hamas. Song hai đồng minh không đồng quan điểm về việc người Palestine phải có một nhà nước, giải pháp mà ông Biden ủng hộ để đạt được hòa bình lâu dài.
Trong một cuộc họp báo ngày 18.1, ông Netanyahu cho biết ông đã nói với Washington rằng Tel Aviv “phải có quyền kiểm soát an ninh đối với toàn bộ lãnh thổ phía tây sông Jordan”, thừa nhận điều này “mâu thuẫn với ý tưởng về chủ quyền” của Palestine, theo Reuters. Ông cũng nói hầu hết người dân Israel không ủng hộ giải pháp “hai nhà nước” và ông sẽ luôn phản đối ý tưởng này.
Thủ tướng Israel kiên quyết nói không với Mỹ về thành lập nhà nước Palestine
Trong bối cảnh đó, quân đội Israel đã đẩy mạnh các cuộc tấn công ở phía nam Gaza hôm 20.1, tập trung vào thành phố Khan Younis. Truyền thông Palestine cũng đưa tin về hỏa lực dữ dội xung quanh khu vực Jabalia ở phía bắc Gaza cùng ngày. Cơ quan y tế Gaza do Hamas điều hành ngày 20.1 cho biết xung đột đã làm t.hiệt m.ạng ít nhất 24.927 người Palestine tại lãnh thổ này.
Căng thẳng leo thang ngoài Gaza
Chiến sự cũng đã lan sang khu vực xung quanh. Trong khi quân đội Israel và lực lượng Hezbollah ở Li Băng thường xuyên đấu s.úng xuyên biên giới, các nhóm có liên kết với Iran đã tăng cường các cuộc tấn công, đẩy Trung Đông đến gần hơn một cuộc chiến quy mô khu vực.
Kể từ cuối tuần trước, Mỹ và đồng minh đã tiến hành các cuộc không kích chống lại phong trào Houthi ở Yemen, lực lượng gần đây liên tục nhắm vào tàu bè ở biển Đỏ. Mới nhất, Bộ tư lệnh Trung khu của quân đội Mỹ (CENTCOM) hôm 19.1 cho hay họ đã phá hủy 3 tên lửa diệt hạm mà họ xác định Houthi sắp b.ắn ra phía nam biển Đỏ.
Một quan chức hàng đầu của Hezbollah ngày 19.1 cảnh báo Israel sẽ “nhận lại một cái tát thực sự vào mặt” nếu Israel mở rộng giao tranh dọc biên giới Li Băng – Israel. Trước đó, Bộ trưởng Quốc phòng Israel Yoav Gallant tuyên bố nước này sẵn sàng “đạt được an ninh bằng vũ lực” ở biên giới phía bắc.
Israel b.ắn tên lửa g.iết 4 cố vấn Vệ binh Cách mạng Iran ở Syria
Trong diễn biến đáng chú ý, Israel đã thực hiện cuộc tấn công tên lửa nhằm vào một tòa nhà ở thủ đô Damascus của Syria hôm 20.1, khiến 5 người t.hiệt m.ạng, theo Đài quan s.át N.hân quyền Syria (trụ sở tại Anh). Tổ chức giám sát cho biết tòa nhà nằm trong khu vực an ninh cao, nơi các chỉ huy của lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) và lãnh đạo các phe phái Palestine thân Iran cư trú. Vụ tấn công xảy ra khi các quan chức này đang họp tại tòa nhà, và Reuters đưa tin 4 trong số những người t.hiệt m.ạng là thành viên IRGC.
Lãnh đạo Mỹ và Israel bất đồng về số phận Gaza
Thủ tướng Benjamin Netanyahu công khai mâu thuẫn với tuyên bố của Tổng thống Mỹ rằng Israel sẽ cho phép người Palestine thành lập một nhà nước.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu chủ trì cuộc họp nội các ở Tel Aviv ngày 31/12/2023. Ảnh: AFP/TTXVN
Israel sẵn sàng nói không với Mỹ
Theo đài RT, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã từ chối thỏa hiệp với Washington về giải pháp hai nhà nước cho Gaza thời hậu chiến bất chấp việc Tổng thống Mỹ Joe Biden khẳng định hai bên đã nhất trí sau cuộc điện đàm đầu tiên trong một tháng qua. Thông tin này được ông Netanyahu cho biết trong một bài đăng trên X (tên mới của Twitter), ngày 20/1
"Tôi sẽ không thỏa hiệp về quyền kiểm soát an ninh hoàn toàn của Israel đối với toàn bộ khu vực phía tây Jordan - và điều này trái ngược với một nhà nước Palestine", ông Netanyahu viết, nhắc lại quan điểm thường được tuyên bố của mình về chủ đề này.
Trước đó, Tổng thống Mỹ Joe Biden tuyên bố sau cuộc điện đàm với nhà lãnh đạo Israel hôm 19/1 rằng giải pháp hai nhà nước không phải là không thể dưới thời chính phủ hiện tại của Israel, đồng thời nhấn mạnh rằng có nhiều loại giải pháp có thể phù hợp.
Tuy nhiên, ông Netanyahu đã nhiều lần lập luận mạnh mẽ chống lại bất kỳ hình thức chính phủ Palestine độc lập nào và đầu tuần này còn nhấn mạnh rằng ông đã nỗ lực trong "30 năm" để ngăn chặn sự phát triển của một nhà nước Palestine.
"Trong tương lai, nhà nước Israel phải kiểm soát toàn bộ khu vực từ sông đến biển. Đây là điều xảy ra khi bạn có chủ quyền", Thủ tướng Israel nói với các phóng viên trong cuộc họp báo được truyền hình trực tiếp hôm 18/1, đề cập đến sông Jordan và Biển Đỏ - những ranh giới mà người Palestine coi là biên giới nhà nước hợp pháp của họ.
Ông Netanyahu thậm chí còn tỏ ra bất đồng với các đồng minh của Israel ở Washington, lưu ý rằng ông đã "nói sự thật này với những người bạn của chúng tôi, những người Mỹ", ngăn chặn điều mà ông mô tả là "nỗ lực áp đặt một thực tế sẽ gây nguy hiểm cho chúng tôi".
Ông nhấn mạnh: "Một thủ tướng ở Israel phải có khả năng nói không, ngay cả với những người bạn thân nhất".
Chuyển một em nhỏ bị thương sau cuộc không kích của Israel tới bệnh viện ở Dải Gaza ngày 12/1/2024. Ảnh: THX/TTXVN
Nhà nước Palestine phi quân sự?
Trong khi đó, một nguồn tin của CNN cũng cho biết, trong cuộc điện đàm ngày 19/1, ông Biden và ông Netanyahu đã thảo luận về những đặc điểm có thể có của một nhà nước Palestine trong tương lai mà cuối cùng sẽ cần được đàm phán..
Người này cho biết, các quan chức chính quyền Biden gần đây đã tham gia vào các cuộc thảo luận về một nhà nước Palestine phi quân sự trong tương lai, một ý tưởng mà tổng thống Mỹ cho là "thú vị". Vài giờ sau khi nói chuyện với ông Netanyahu, Tổng thống Biden đã đề cập đến khả năng đó khi nói chuyện với các phóng viên tại Nhà Trắng, nói rằng ông tin rằng "có một số loại giải pháp hai nhà nước".
"Có một số quốc gia là thành viên của Liên hợp quốc... không có quân đội riêng; Một số nước có những hạn chế và vì vậy tôi nghĩ có nhiều cách để điều này có thể thực hiện được", ông Biden nói.
Nhà lãnh đạo Mỹ không nêu rõ chính xác làm thế nào sẽ đạt được giải pháp trên, nhưng nói thêm rằng: "Tôi sẽ cho các bạn biết khi tôi khiến ông ấy (Netanyahu) đồng ý".
Mark Regev, cố vấn cấp cao của Netanyahu, nói với CNN ngày 20/1 rằng Israel có ý định để người Palestine tự quản nhưng không có khả năng đe dọa Israel: "Ý tưởng là tìm ra một công thức mà người Palestine có thể tự cai trị nhưng không ở vào thế đe dọa Israel. Tôi nghĩ đó là công thức có thể giúp chúng ta tiến lên và tìm ra giải pháp tốt cho người Israel và cả người Palestine".
Trong khi đó, Văn phòng thủ tướng Israel cho biết trong một tuyên bố ngày 20/1: "Trong cuộc trò chuyện với Tổng thống Biden, Thủ tướng Netanyahu đã nhắc lại chính sách của ông rằng sau khi Hamas bị t.iêu d.iệt, Israel phải duy trì quyền kiểm soát an ninh đối với Gaza để đảm bảo rằng Gaza sẽ không còn là mối đe dọa đối với Israel nữa, một yêu cầu mâu thuẫn với yêu cầu về chủ quyền của người Palestine."
Thách thức với Tổng thống Biden
Tình hình trên đã làm nổi bật thêm thách thức mà ông Biden phải đối mặt khi cố gắng gây áp lực lên Thủ tướng Netanyahu để áp dụng cách tiếp cận chiến trường mới và lên kế hoạch cho tương lai ở Gaza, nhưng vấp phải sự phản kháng và bất đồng công khai.
Trên thực tế, hai nhà lãnh đạo Mỹ và Israel vẫn công khai mâu thuẫn về câu hỏi cơ bản là điều gì sẽ xảy ra với Gaza sau khi chiến tranh Israel-Hamas kết thúc, bất chấp những nỗ lực mạnh mẽ của Mỹ trong nhiều tháng qua nhằm lôi kéo các quan chức ở Israel và khu vực vào một kế hoạch mà họ hy vọng cuối cùng có thể thực hiện được. giải quyết cuộc xung đột kéo dài hàng thập kỷ.
Ông Biden và các quan chức hàng đầu của ông - bao gồm cả Ngoại trưởng Antony Blinken, người đã đến thăm Israel và khu vực vào tuần trước - đã nói rằng việc thành lập một nhà nước Palestine với những đảm bảo cho an ninh của Israel là cách duy nhất để cuối cùng mang lại hòa bình và ổn định cho Trung Đông.
Trong khi đó, ông Netanyahu cho biết trong cuộc họp báo hôm 18/1 rằng ông đã từ chối những lời kêu gọi đó, cho rằng bước đi như vậy sẽ xung đột với an ninh của Israel.
"Trong bất kỳ thỏa thuận nào trong tương lai... Israel cần kiểm soát an ninh toàn bộ lãnh thổ phía tây Jordan. Điều này mâu thuẫn với ý tưởng về chủ quyền (của người Palestine). Bạn có thể làm gì chứ?", ông nói trong một cuộc họp báo ở Tel Aviv khi được hỏi về thông tin cho rằng ông đã phản đối ý tưởng chủ quyền của Palestine với giới chức Mỹ.
Làm thế nào hai nhà lãnh đạo thu hẹp khoảng cách đó vẫn còn là một câu hỏi lớn. Một trợ lý của Tổng thống Biden cho rằng câu trả lời sẽ không thể có nhanh chóng. Tuy nhiên, theo ông Biden, viễn cảnh về một nhà nước Palestine phi quân sự hóa đang mở ra.
Một nhà lãnh đạo Arab gần đây đã thảo luận công khai về ý tưởng về một nhà nước Palestine phi quân sự là Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah al-Sisi.
"Chúng tôi nói rằng chúng tôi sẵn sàng phi quân sự hóa nhà nước này và cũng có thể có sự đảm bảo về lực lượng, cho dù là lực lượng NATO, lực lượng Liên hợp quốc, lực lượng Arab hay Mỹ, cho đến khi chúng tôi đạt được an ninh cho cả hai quốc gia, nhà nước Palestine non trẻ và nhà nước Israel," ông Sisi nói trong một cuộc họp báo vào tháng 11/2023.
Hiện nay, Mỹ tiếp tục bảo vệ Israel trước những cáo buộc ngày càng tăng từ cộng đồng quốc tế rằng nước này đang phạm tội ác chiến tranh ở Gaza, nơi hơn 25.000 người Palestine đã t.hiệt m.ạng kể từ ngày 7/10, phần lớn trong số đó là phụ nữ và t.rẻ e.m. Tuy nhiên, gần đây một số quan chức cấp cao của Mỹ đã lên tiếng nhiều hơn bày tỏ mong muốn của họ về giải pháp hai nhà nước - vốn được Liên hợp quốc và các nước khác từ lâu đã coi là kết quả hòa bình duy nhất cho khu vực - ngay cả khi đối mặt với sự phản đối của Israel.
Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken 17/1 nhấn mạnh rằng một số hình thức tự quản của người Palestine là cần thiết để Israel "có được an ninh thực sự". Đầu tháng này, ông tuyên bố các nhà lãnh đạo Arab rất mong muốn giúp xây dựng lại Gaza "thông qua cách tiếp cận khu vực bao gồm con đường dẫn đến một nhà nước Palestine".
Washington đã kêu gọi Chính quyền Palestine (PA), vốn đang quản lý Bờ Tây, nắm quyền kiểm soát Gaza sau khi Hamas bị đ.ánh bại, mặc dù ông Netanyahu đã nhiều lần đe dọa sẽ tiếp tục cuộc chiến với Hamas sẽ kéo dài đến năm 2025.
Thủ tướng Israel tuyên bố sẵn sàng chiến tranh với Hezbollah Theo phóng viên TTXVN tại Tel Avip, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu ngày 8/1 cho biết quốc gia Trung Đông này mong muốn khôi phục an ninh trong khu vực, song cũng sẵn sàng chiến tranh với lực lượng Hezbollah ở Liban. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu chủ trì cuộc họp nội các ở Tel Aviv ngày 24/12/2023. Ảnh: AFP/TTXVN Phát biểu trên...