Trước tranh cãi Thần Đồng Đất Việt dạy hư trẻ, chuyên gia giáo dục lên tiếng: “Không phải cứ vin vào dân gian thì lấy ra dạy trẻ được”

Các chuyên gia đã có ý kiến sau luồng ý kiến cho rằng nhân vật chính trong truyện Thần Đồng Đất Việt không phù hợp là tấm gương cho trẻ học theo.

Trong buổi họp báo ra mắt phim Trạng Tí, đạo diễn Phan Gia Nhật Linh đã chê nguyên tác Thần Đồng Đất Việt: ” Toàn dạy con nít những trò khôn lỏi, ranh mãnh” .

Không những thế, ngày 27/1, Phan Gia Nhật Linh tiếp tục đăng tải dòng trạng thái dài trên mạng xã hội, giải thích về phát ngôn của mình: “Một trong những điều mình không thích ở bộ truyện Thần Đồng Đất Việt chính là việc truyện dựa vào nhiều tích dân gian, trong đó có nhiều mẩu truyện dạy con nít những trò khôn lỏi, khôn vặt, ranh mãnh, chứ không bằng trí thông minh để giải quyết vấn đề.

Mình không muốn đưa những trò khôn lỏi, khôn vặt đó vào phim, mình muốn đề cao trí tuệ bằng tư duy logic và toán học, đồng thời lên án những trò khôn vặt cũng như cho thấy những trò khôn vặt có thể gây nên hậu quả như thế nào” .

Hình ảnh trong phim Trạng Tí.

Hình ảnh trong truyện Thần Đồng Đất Việt.

Phát ngôn trên nhận được nhiều ý kiến trái chiều từ cộng đồng mạng. Người đồng tình, người phản đối và gây ra cuộc tranh cãi gay gắt trong mấy ngày qua. Các chuyên gia đã lên tiếng xung quanh vấn đề này…

Tiến sĩ Vũ Thu Hương – Nguyên giảng viên khoa Giáo dục tiểu học, ĐH Sư phạm Hà Nội: Không thể đòi hỏi môi trường trong vắt như pha lê cho trẻ

Một số bạn cho coi các đồ liên quan đến trẻ em đều thay cha mẹ hoàn tất trách nhiệm với con. Vì thế, họ đòi hỏi truyện cho trẻ con phải lý tưởng, lung linh tuyệt vời. Nhưng thực tế, bạn không thể tìm thấy mọi thứ lý tưởng trong xã hội. Bạn sẽ phải biết cách sử dụng mọi thứ, tiếp nhận và tạo ra định hướng đúng đắn cho trẻ.

Xã hội rất đa dạng, có người tốt, có kẻ xấu. Thậm chí trong 1 con người cũng có mặt tốt và mặt xấu. Sẽ không bao giờ có môi trường trong vắt như pha lê cho trẻ. Nếu dạy trẻ một cách quá lý tưởng, đến khi ra đời trẻ sẽ sốc khi gặp những thứ không lý tưởng. Do đó, điều quan trọng là cha mẹ và thầy cô giáo cần biết định hướng cho trẻ để có thể nhận diện và phân biệt tốt xấu.

Sách cho trẻ có nhiều kiểu, nhiều dạng khác nhau nhưng bạn có quyền lựa chọn cho con mình đọc thứ gì và cách đọc như thế nào.

Nhiều truyện dành cho trẻ mang ý nghĩa giáo dục cao nhưng cũng có nhiều truyện thì không đạt được điều này. Ngay cả cô Tấm vốn được coi là hiền lành thiện lương nhưng cũng yếu đuối, hơi chút là khóc nhè “ăn vạ” ông Bụt. Tấm đến cuối truyện còn ác đến mức giết cả Cám rồi làm mắm gửi cho dì ghẻ. Biết là mục đích của truyện cổ tích là hướng tới thông điệp ở hiền gặp lành, cái thiện sẽ chiến thắng cái ác, nhưng nếu không có hướng dẫn, liệu trẻ có hiểu được điều đó không?

Truyện Lọ Lem phiên bản truyện dân gian của nước ngoài cũng có khuyết điểm, trễ hẹn, ăn ở không sạch sẽ. Cha mẹ cũng có thể cùng đọc với con theo cách đó, phân tích để con hiểu nên học theo điều gì, điều gì thì không nên học theo. Chúng ta không cần “khoác” cho truyện cổ sự lung linh trong vắt. Ngay trong các tác phẩm lớn cũng có nhiều điều không thật như Harry Potter, Peter Pan biết bay mà bay rất nhiều. Văn học có yếu tố hư cấu, nó không đúng 100% ngoài đời thực.

Vậy quan trọng là lúc bạn đọc sách cùng con, bạn để trẻ phát biểu quan điểm như thế nào và nói chuyện với con mình ra sao.

Với truyện Thần Đồng Đất Việt, bản thân tôi cũng cho rằng không có nhiều giá trị giáo dục, nó cũng không phù hợp với học sinh tiểu học. Tuy nhiên, nó chỉ là 1 bộ truyện tranh, không phải là sách giáo khoa. Nếu là sách giáo khoa dạy theo kiểu yêu cầu học tập theo thì hẳn nhiên sẽ rất có vấn đề. Vì nhân vật trong truyện khôn lỏi kiểu vặt vãnh, có nhiều vấn đề trong cách xử lý. Nếu bố mẹ không đọc và hướng dẫn con thì có thể sẽ gây ảnh hưởng đến tính cách và đạo đức của trẻ. Nhân vật chính trong truyện có tội nhưng không thừa nhận, làm điều sai trái nhưng tìm cách đổ lỗi cho người khác…

Nhưng chúng ta không thể loại bỏ hết các dòng sách trên thị trường. Vì thế điều quan trọng là cha mẹ cần là hướng dẫn, lắng nghe suy nghĩ của con và có định hướng phân biệt tốt xấu, nên/không nên.

Cha mẹ cần đọc sách cùng con, dẫn dắt hỏi chuyện: Con cảm thấy thế nào, Con thấy bạn ấy làm đúng hay làm sai, Có điều gì bạn ấy sai không?…

Tôi nhớ có ai đó đã nói:”Người viết sách như chúng tôi viết hư cấu vì cuộc sống không bao giờ đúng hoàn toàn”. Có thể nhiều người sẽ cảm thấy đó là 1 lời bào chữa nhưng thực tế là xã hội không có đúng, có sai mà chỉ là phù hợp hay không phù hợp.

Nó có thể đúng với người này nhưng lại không đúng với người khác. Trẻ em không được xem phim có cảnh nóng, nhưng với người lớn là chuyện bình thường. Trong Toán học 1 1=2, nhưng trong gia đình 1 (bố) 1 (mẹ) = 3 (người) trở lên (khi họ đã sinh em bé). Vì thế không có đúng hay sai, chỉ có phù hợp hay không phù hợp mà thôi.

Sách thực ra chỉ là công cụ hỗ trợ, đứa trẻ đang trong 18 năm trưởng thành và chúng cần biết cả mảng tối của cuộc sống. Vì thế, cha mẹ đừng nghĩ mình sẽ không cần làm gì cả, đặt hết trách nhiệm con cái cho thầy cô, cho sách vở, để mình “rảnh tay” thì thật không ổn. Cha mẹ rất cần ở bên, định hướng và điều chỉnh suy nghĩ con trẻ. Đó chính là nhiệm vụ mà những người làm giáo dục cần phải thực hiện.

Thọ Huỳnh – Content Creator: Mánh lới, khôn lỏi không phải đứa trẻ nào cũng thích

Thần Đồng Đất Việt lấy nhiều tích từ mấy truyện Trạng ngày xưa và đa số trong đó là những mánh lới, mưu mẹo. Mình thì không lên án vấn đề này bởi vấn đề về chiều dài văn hoá. Nhưng mình cũng không cổ vũ việc phổ biến hay dạy cho trẻ con những điều đó. Nó dễ dẫn đến thói quen suy nghĩ “đường tắt”, ảnh hưởng nhiều đến tư duy. Và mình tin những tích truyện về mánh lới, khôn lỏi như thế chỉ có người lớn, có trải nghiệm với cuộc sống rồi mới thấy thú vị chứ trẻ nhỏ thì không phải đứa nào cũng thích.

Tất nhiên, Thần Đồng Đất Việt cũng có tính giáo dục của riêng nó, về cái ác cái thiện, về sự áp bức của giai cấp và cả lòng yêu nước. Nhưng cũng không phủ nhận nhiều chi tiết trong truyện sẽ không phù hợp với sự cảm thụ của trẻ nhỏ. Không hẳn là dạy chúng làm điều sai nhưng những mưu kế đó vượt ngoài suy nghĩ ngây thơ của trẻ em, chúng sẽ không tiêu hoá được.

Mình ví dụ về chi tiết trong truyện Pháp sư gọi bưởi. Cái cốt lõi của mẫu truyện này là để trẻ em biết rằng trái bưởi nổi trong nước. Còn ở cái hố hay cái giếng thì nó chỉ là những cái cớ, là tình huống xảy ra. Việc mọi người bắt bẻ việc đổ nước xuống giếng hay nước dơ làm cả làng sinh bệnh gì đó là quá khắt khe và áp đặt với một tình huống cho trẻ em.

Tôi tin rằng điều mà đứa trẻ học được chỉ đơn giản là trái bưởi nổi trên nước. Còn việc giếng có cấu tạo thế nào thì khi trong hoàn cảnh thực tế sẽ biết được thôi. Nếu nhất định bắt bẻ thì tôi cũng có quyền nói, khi dân làng múc nước lên thấy nước dơ thì họ sẽ tự động không uống. Mọi người đang dùng sự bực tức và tư duy tiêu cực áp đặt vào một bộ phim quá nhiều.

PGS. TS Đào Duy Hiệp, nguyên giảng viên khoa Văn, trường ĐHKHXH&NV Hà Nội, cũng trả lời nhanh: “Theo mình phê phán truyện Thần Đồng Đất Việt về tính giáo dục với trẻ là đúng. Không phải cứ vin vào dân gian thì lấy ra dạy trẻ được, vì có những điều chỉ người lớn mới hiểu được, còn tư duy của trẻ thì khác”.