Trung Quốc tan ‘ảo mộng’ về chính quyền Biden

Những quyết sách ban đầu của Biden, cùng thái độ cứng rắn của nội các mới, dường như khiến Trung Quốc tiêu tan hy vọng “phá băng” quan hệ.

Gần cuối tháng 11/2020, vài tuần sau khi truyền thông xướng tên Joe Biden đắc cử tổng thống Mỹ, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình mới gửi điện chúc mừng và bày tỏ hy vọng thúc đẩy quan hệ song phương. Tuy nhiên, truyền thông Trung Quốc trước đó đã đánh giá tân Tổng thống và nội các mới của Mỹ sẽ giúp hạ nhiệt căng thẳng hai nước, ít nhất là tốt hơn thời cựu tổng thống Donald Trump.

Tờ Global Times thuộc People’s Daily, cơ quan ngôn luận của đảng Cộng sản Trung Quốc, nằm trong số những kênh truyền thông phản ứng tích cực với việc Biden đề cử Antony Blinken làm Ngoại trưởng và Jake Sullivan giữ chức cố vấn an ninh quốc gia.

Global Times mô tả hai người này là “những gương mặt cũ” từ thời cựu tổng thống Barack Obama, trong đó Blinken sẽ cư xử “hợp lý và dựa vào thực tế hơn” với Trung Quốc. Giữa lúc ngoại trưởng Mike Pompeo không ngừng tung ra các “đòn giáng” cuối cùng lên nước này vào những ngày cuối nhiệm kỳ, Bắc Kinh có lẽ coi đây là sự thay đổi đáng hoan nghênh.

Tháng trước, Global Times cũng đánh giá cao việc Biden đề cử Lloyd Austin làm Bộ trưởng Quốc phòng, dự đoán ông sẽ tập trung vào vấn đề Trung Đông, đồng thời “xoa dịu căng thẳng với Trung Quốc”.

Bản thân Tổng thống Biden được truyền thông Trung Quốc đánh giá là một lãnh đạo giàu kinh nghiệm, thấu hiểu những lằn ranh đỏ của Bắc Kinh, ít có khả năng thách thức các lợi ích cốt lõi của nước này, đặc biệt là vấn đề Tân Cương, Hong Kong và Đài Loan.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (phải) bắt tay Joe Biden, khi đó đang là phó tổng thống Mỹ, tại Đại lễ đường Nhân dân Bắc Kinh hồi tháng 12/2013. Ảnh: Reuters .

Tuy nhiên, Bắc Kinh nhanh chóng bị thất vọng bởi trong phiên điều trần xác nhận trước Thượng viện hôm 19/1, Blinken thừa nhận Trump đã đúng khi thực hiện “cách tiếp cận cứng rắn hơn” với Trung Quốc.

Theo tân Ngoại trưởng Mỹ, Bắc Kinh đang đặt ra “thách thức lớn nhất” đối với những lợi ích của Washington. Ông cũng nhất trí với quan điểm của chính quyền tiền nhiệm về vấn đề Tân Cương, đồng thời cảnh báo bất cứ động thái sử dụng vũ lực nào chống lại Đài Loan cũng sẽ trở thành “sai lầm trầm trọng”.

Bộ trưởng Quốc phòng Austin và Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen nêu quan điểm tương tự về Trung Quốc trong các phiên điều trần trước Thượng viện Mỹ của họ. Bà Yellen, người phụ nữ đầu tiên đứng đầu Bộ Tài chính Mỹ, coi Bắc Kinh là “đối thủ chiến lược quan trọng nhất” của Washington.

Ngay từ ngày nhậm chức hôm 20/1, chính quyền Biden đã gây chú ý với việc mời Hsiao Bi-khim, người đứng đầu Văn phòng Văn hóa và Kinh tế Đài Bắc tại Mỹ, được coi là đại diện trên thực tế của Đài Loan ở Washington, tới dự sự kiện. Đây là lần đầu tiên kể từ năm 1979 một phái viên Đài Loan được ban tổ chức lễ nhậm chức tổng thống Mỹ “chính thức mời”.

Chỉ ba ngày sau, tàu sân bay Mỹ USS Theodore Roosevelt và nhóm chiến hạm hộ tống tiến vào Biển Đông để “thực hiện các chiến dịch thường kỳ”. Trung Quốc đáp trả bằng việc điều tổng cộng 28 máy bay quân sự áp sát Đài Loan trong hai ngày liên tiếp, động thái nhanh chóng bị Bộ Ngoại giao Mỹ chỉ trích.

Loạt động thái này đã dẫn đến bài xã luận hôm 26/1 trên Global Times với tiêu đề “Thái độ của chính phủ Mỹ với Trung Quốc khó thay đổi”. Bài báo trích dẫn một phát ngôn gần đây từ thư ký báo chí Nhà Trắng Jen Psaki, rằng Washington “đang cạnh tranh nghiêm túc” với Bắc Kinh.

“Tổng thống Joe Biden cam kết ngăn chặn những hành vi lạm dụng kinh tế trên nhiều mặt của Trung Quốc. Cách hiệu quả nhất để làm điều đó là thông qua hợp tác cùng các đồng minh và đối tác”, Psaki cho biết, nói thêm rằng Trung Quốc “đang thách thức an ninh, thịnh vượng và những giá trị” của Mỹ.

Theo Global Times, những bình luận của thư ký báo chí Nhà Trắng cho thấy “quan điểm và thái độ của chính quyền Biden đối với Trung Quốc gần như tương tự chính quyền Trump”, đồng thời cảnh báo mọi người nên chuẩn bị “đối mặt thách thức trong mùa đông dài” của quan hệ Mỹ – Trung.

Bài xã luận còn đánh giá kỳ vọng của Trung Quốc vào việc cải thiện quan hệ song phương là “cử chỉ thiện chí”, nhấn mạnh rằng Bắc Kinh không cần tới động thái từ chính quyền Biden.

“Nếu Washington không gấp rút thực hiện thay đổi, thì cớ gì Bắc Kinh phải làm như thế?”, bài xã luận có đoạn, thêm rằng việc Biden không điều chỉnh “tư duy chiến lược” của Mỹ với Trung Quốc khiến chính quyền Mỹ giống như “bình mới rượu cũ”.

Hôm 26/1, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên cho biết “hợp tác là lựa chọn đúng đắn duy nhất cho đôi bên”, bày tỏ hy vọng “chính quyền Mỹ mới có thể rút ra bài học từ chính sách sai lầm của chính quyền Trump với Trung Quốc”.

Ông Triệu cho rằng với tư cách là hai siêu cường, Trung Quốc và Mỹ nên cùng nhau duy trì hòa bình thế giới, cũng như thúc đẩy sự phát triển và thịnh vượng trên toàn cầu, đồng thời mong muốn Tổng thống Biden sẽ giúp đưa quan hệ hai nước trở lại đúng hướng.

Tuy nhiên, giới phân tích ở Bắc Kinh dự đoán những hành động trong tương lai của tân Tổng thống Mỹ sẽ không được như mong đợi của họ.