Tối ưu hiệu suất sử dụng pin laptop

Tối ưu hiệu suất pin không chỉ giúp kéo dài thời gian sử dụng, tuổi thọ pin mà còn mang lại hiệu quả cao trong công việc hàng ngày của người dùng máy tính xách tay.

Theo Robert Meyers, người đứng đầu mảng sản phẩm trung tâm dữ liệu cho chương trình Energy Star tại Cơ quan Bảo vệ môi trường cho hay “máy tính xách tay không thực sự hiệu quả như bạn nghĩ” và thực tế là “những thiết bị này lãng phí khá nhiều năng lượng”.

Việc nhận thức được bao nhiêu năng lượng điện cần cho hệ thống để hoạt động và làm thể nào để kiểm soát chúng thực sự có ý nghĩa rất lớn – vì với mỗi watt mà bạn tiết kiệm, chiếc mtxt của người dùng đó có thể “tồn tại” lâu hơn. Nói một cách đơn giản hơn, theo như Robert Meyers, hiệu quả sử dụng điện càng cao, thời lượng dùng pin trên thiết bị sẽ tốt hơn nhiều.

Tuy nhiên, trước khi đi sâu vào các bước thực hành giúp người dùng sử dụng hiệu quả pin của mtxt, hãy cùng “điểm mặt” những thành phần “ngốn” điện nhất trên một chiếc laptop.

Những phần cứng trên laptop có khả năng “ngốn” điện cao

1. Bộ xử lí

Tất cả 6 thành phần phần cứng được liệt kê ở đây như là những nhân tố chính “bòn rút” năng lượng điện của pin. Trải qua nhiều thập kỉ, những phần cứng “ngốn” pin này đã nhận được nhiều cải thiện từ chính hãng sản xuất, song người dùng cuối vẫn còn khá nhiều việc phải làm nếu muốn tối ưu hiệu suất sử dụng điện của thiết bị hơn nữa.

Trong số những thành phần phần cứng trên một chiếc laptop, bộ xử lí (BXL) là một “đối tượng tham lam” nhất. BXL thường sử dụng gần một nửa công suất tiêu thụ điện của toàn hệ thống. So với các thế hệ BXL trước đây vốn được Intel sản xuất trên quy trình 90nm, các BXL ngày nay được thiết kế dựa trên quy trình 22nm vốn có kích thước nhỏ hơn nhiều. Và một chi tiết rất quan trọng đối với BXL ngày nay chính là kích thước càng nhỏ càng có hiệu suất sử dụng điện tốt hơn.

2. Bộ xử lí đồ họa

Đa phần MTXT ngày nay còn được tích hợp GPU nhằm tăng hiệu quả xử lí đồ họa. Tuy nhiên, chi tiết phần cứng này cũng cần một lượng điện năng đáng kể để hoạt động. Đơn cử, các dòng card đồ họa phổ thông của Intel như Intel Graphics 4000 và 5000 thường có công suất khoảng 15W. Trong khi đó, nhóm card đồ họa tầm trung của AMD lại có công suất đa dạng hơn nhiều. Chẳng hạn, nhân đồ họa tầm trung HD 6290 có công suất đỉnh chỉ dừng lại ở mức 18W, nhưng model HD 8650G lại có công suất đến 35W. Nhiều sản phẩm cao cấp, hiệu năng xử lí đồ họa mạnh mẽ ngày nay còn được trang bị card đồ họa rời độc lập với nhân đồ họa trên CPU cũng có thể rút ngắn thời lương sử dụng pin của toàn bộ hệ thống.

3. Màn hình

Công nghệ màn hình trên MTXT ngày càng được cải tiến. Trở lại thời điểm những năm 2000, những LCD sử dụng công nghệ đèn chiếu nền CCFL cũng như đèn LED đều có công suất tiêu thụ điện khá cao, khoảng 25W. Thời gian trôi qua, HP với công nghệ màn hình PSR (Panel Self-Refresh) giúp tăng thời lượng sử dụng pin thêm được tầm 20 phút nhờ khả năng tắt tính năng tự động làm tươi màn hình nếu như các hình ảnh được hiển thị không thay đổi sau một khoảng thời gian nhất định. Công nghệ màn hình này hiện đang được áp dụng trên laptop HP EliteBook Folio 1040 và mẫu smartphone LG G2. Trong số các công nghệ màn hình hiện tại, OLED là một công nghệ có thể giúp tiết kiệm được khoảng 40% năng lượng pin nhờ màn hình có khả năng tự chiếu sáng các điểm ảnh mà không cần đến nguồn sáng phụ từ hệ thống đèn chiếu nền. Tuy nhiên, chi phí để sản xuất các màn hình OLED kích thước lớn hiện tại vẫn còn là một vấn đề nan giải.

4. Ổ cứng

Các ổ cứng cơ truyền thống với những thành phần chuyển động cũng là một yếu tố gây hao pin trên MTXT. Đơn cử, mẫu ổ cứng Seagate Momentus Thin 2.5″ 500 GB có công suất đến 1,2W. Dĩ nhiên, thị trường cũng có những sản phẩm công suất tiêu thụ thấp như model 0,28W Crucial SSD 480 GB. So với các ổ cứng truyền thống ổ cứng SSD không chỉ ít hao pin hơn mà còn có thiết kế gọn nhẹ và tốc độ truy xuất cao hơn hẳn.

5. Quạt tản nhiệt

Thực tế là mỗi watt được sử dụng bên trong một hệ thống máy tính đều được biến thành nhiệt năng. Và để đảm bảo cho một hệ thống hoạt động ổn định, các phần cứng cần phải được làm mát bằng quạt tản nhiệt. Càng ít điện năng tiêu thụ, hệ thống càng tiết kiệm được khoản đầu tư cho tản nhiệt. Kết quả là những hệ thống sử dụng năng lượng hiệu quả sẽ chỉ cần những chiếc quạt tản nhiệt nhỏ và không cần thiết phải hoạt động liên tục. Ngày nay các mẫu laptop fan-less (không cần quạt tản nhiệt) đã khá phổ biến.

6. Adaptor

Hầu hết các bộ chuyển đổi điện dùng cho MTXT ngày nay đã được cải tiến rất nhiều về mặt công nghệ và tính năng. Từ mức hiệu suất chỉ đạt khoảng 50% vào thời điểm 20 năm trước – nay hiệu suất adaptor đã được tăng đáng kể, đạt khoảng 80 ~ 90%. Tuy vậy, lượng điện năng lãng phí vẫn còn khá nhiều – nhất là những bộ adaptor có khả năng chuyển đổi giữa các mức điện áp đầu vào. Theo HP, tốt nhất người dùng chỉ nên sử dụng các bộ adaptor hỗ trợ duy nhất một mức điện áp vì theo lí thuyết hiệu suất của những sản phẩm này có thể đạt mức 94%. Cách tốt nhất để tránh lãng phí điện năng của adaptor là luôn rút điện một khi pin đã được sạc đầy.

Dẫu cho bạn sử dụng nền tảng Windows hay MAC, hiện tại có rất nhiều cách để tối ưu hiệu suất sử dụng điện năng và kéo dài thời lượng sử dụng pin của MTXT. Những thủ thuật được Computerworld liệt kê dưới đây có thể sẽ không thể thực hiện và hiệu quả trên mọi hệ thống vì sự đa dạng của thiết bị. Tuy nhiên, chỉ cần 1 hoặc 2 thủ thuật này được áp dụng, người dùng MTXT đã có thể kéo dài thêm phần nào thời lượng sử dụng pin cho thiết bị.

Cách tăng hiệu năng sử dung pin cho máy tính xách tay

1. Hạ “nhiệt” CPU

Với người dùng Windows, cách tốt nhất để giảm hiệu suất sử dụng BXL chính là thay đổi thiết lập “kế hoạch” cân bằng giữa hiệu suất sử dụng điện của BXL và tối ưu thời lượng dùng pin.Để thay đổi tùy chọn này, trước hết bạn vào mục Power Options trong Control Panel. Trong mục “Select a power plan”, nhấn chọn chọn tùy chọn Balanced để hệ thống tự động cân bằng giữa hiệu suất hệ thống với mức tiêu hao năng lượng của phần cứng.

Riêng với người dùng MAC, nếu muốn kiểm soát tốt tính năng Turbo Boost trên một chiếc MacBook, tốt nhất nên dùng ứng dụng Turbo Boost Disabler for Mac OS X. Nếu cơ bản chỉ muốn biết hiện tại BXL đang ngốn bao nhiêu điện năng, nhiệt độ cũng như xung nhịp người dùng có thể cài đặt ứng dụng Intel Power Gadget.

2. Lắp thêm RAM

Một cách khác để tăng thời lượng dùng pin của laptop chính là lắp thêm RAM cho máy. Trong số các thành phần phần cứng thì RAM là thiết bị ít tiêu hao năng lượng nhất – vì vậy việc lắp thêm 4 GB hay 8 GB RAM sẽ không khiến máy “ngốn” nhiều pin hơn mà còn giúp tăng hiệu suất sử dụng pin. Hẳn người dùng sẽ ngay lập tức đặt câu hỏi vì sao lại có tình trạng này. Cơ bản, nếu dung lượng RAM hạn chế, MTXT khi đó sẽ dùng chính 1 phần dung lượng ổ cứng để làm RAM ảo. Và như đã trình bày ngay từ đầu, ổ cứng là một trong số những tác nhân gây tình trạng giảm thời lượng dùng pin máy tính. Chính vì thế, việc nâng cấp RAM phần cứng sẽ giúp cải thiện vấn đề.

3. Tối ưu kho lưu trữ

Như đã nói, việc nâng cấp sử dung ổ SSD cũng là một cách kéo dài thời lượng dùng pin cho MTXT. Tuy nhiên, không phải người dùng nào cũng đủ điều kiện để đầu tư nâng cấp nhóm thiết bị này.

Vậy, làm thế nào để tiết kiệm pin cho các hệ thống sử dụng ổ cứng truyền thống? Đơn giản nhất với hệ thống Windows chính là chọn cách tắt ổ cứng khi không sử dụng máy sau khoảng thời gian từ 10 đến 15 phút.

Riêng với người dùng MAC, mặc định hệ thống thiết lập tự động ngắt ổ cứng sau mỗi 10 phút không hoạt động, song bạn vẫn có thể thiết lập khoảng thời gian mong muốn bằng cách khởi động giao diện Terminal sau đó gõ vào dòng lệnh “sudo pmset disksleep X” – trong đó X là khoảng thời gian mong muốn. Dĩ nhiên để làm được điều này, bạn phải cung cấp mật khẩu ở cấp quản trị.

4. Rút ngắn thời gian hiển thị màn hình

Thị trường ngày càng nhiều các MTXT sở hữu màn hình độ phân giải cao. Tuy nhiên, càng nhiều điểm ảnh hiển thị, chip đồ họa và màn hình càng cần nhiều điện năng để hoạt động. Vì vậy, việc rút ngắn thời gian hiển thị sau một khoảng thời gian nhất định không sử dụng máy cũng giúp tiết kiệm đáng kể năng lượng pin cho MTXT.

5. Đưa máy vào chế độ “ngủ” khi không sử dụng

Ngoài cách rút ngắn thời gian hiển thị của màn hình, động thái đưa máy vào chế độ ngủ (Sleep) cũng giúp tăng đáng kể thời lượng sử dụng pin cho MTXT. Hầu hết các MTXT ngày nay đều được trang bị nút chức năng sleep đồng hành cùng các phím chức năng quen thuộc khác. Việc “ru ngủ” máy thực tế có thể giúp tiết kiệm được khoảng 15W. Có thể nói việc kích hoạt tính năng này trên các máy tính MAC cũng như Windows không hề phức tạp. Tuy nhiên với các đời máy MacBook Pro được thiết kế trong giai đoạn cuối năm 2008 và giữa 2009, người dùng cần sử dụng cú pháp lệnh sau “sudo pmset sleep X” trong giao diện Terminal – trong đó X là số phút quy định thời gian chờ trước khi đưa máy vào chế độ ngủ.

6. Tùy chỉnh đồ họa

Nhiều máy tính xách tay ngày nay ngoài bộ xử lí đồ họa tích hợp còn được trang bị song song card đồ họa rời. Tuy nhiên để bù lại cho hiệu năng xử lí đồ họa được tối ưu này, người dùng phải chịu mức tiêu hao điện năng lên đến 60W. Tuy nhiên, hầu hết các hãng công nghệ đều tích hợp những tính năng giúp “cân bằng tải” tùy theo ứng dụng mà người dùng sử dụng thông qua những thiết lập cung cấp trong các tiện ích đi kèm phần cứng.

7. Giải pháp 7%

Hầu như mọi MTXT chạy Windows ngày nay đều được cài đặt tính năng tự động tắt máy khi dung lượng pin thấp hơn mức quy ước 7%. Đây được xem như là một hệ số an toàn, đủ cung cấp năng lượng pin để người dùng đóng tất cả các ứng dụng, sao lưu dữ liệu cá nhân và tắt máy an toàn. Tuy nhiên, với một chiếc laptop mới, pin còn khỏe thì đôi khi cài đặt này khiến người dùng có thể lãng phí từ 10 đến 15 phút sử dụng pin.

Nhiều thử nghiệm trên các mẫu MTXT có tuổi thọ pin ở mức khá đều có thể chấp nhận mức cài đặt hệ số an toàn nhỏ hơn 7% mà HĐH quy ước; và người dùng cũng có thể dễ dàng thiết lập lại giá trị này trong mục Power Options của Control Panel. Riêng với MAC, dù HĐH không trực tiếp cho phép can thiệp, thay đổi hệ số an toàn trên, nhưng người dùng vẫn có thể sử dụng tiện ích Low Battery Saver để tùy chỉnh theo ý mình.

8. Tắt bớt phần cứng không dùng đến

Với người dùng máy tính xách tay, luôn có một quy tắc vàng cần phải nhớ chính là luôn tắt đi nếu không sử dụng đến. Quy tắc này cũng có thể áp dụng trên các thiết bị phần cứng không mấy khi được người dùng sử dụng ví dụ như kết nối Bluetooth, các ngõ cắm không sử dụng. Ngoài ra, nếu đang sử dụng kết nối mạng có dây, người dùng cũng nên tắt Wi-Fi để tiết kiệm pin cho máy.

9. Dọn dẹp máy tính

Một chiếc laptop bám đầy bụi bặm ở quạt tản nhiệt cũng như các khe thoát nhiệt không chỉ cản trở quá trình tản nhiệt mà còn khiến hiệu suất toàn hệ thống bị sụt giảm, khiến suy hao điện năng trên các phần cứng. Vì vậy, hãy tập thói quen giữ gìn vệ sinh môi trường làm việc cũng như vệ sinh máy định kì. Tuy nhiên, với MTXT nếu không có chuyên môn, tốt nhất bạn nên nhờ các cơ sở có uy tính khi cần vệ sinh phần cứng.

10. Quản lí ứng dụng

Người dùng bình thường khó có thể hiểu rõ việc gì đang xảy ra bên trong một chiếc máy tính của họ. Mặc dù Microsoft đã tuyên bố rằng các ứng dụng Windows 8 chạy nền không mảy may suy giảm hiệu năng hệ thống, song tốt nhất người dùng nên tập thói quen đóng hẳn các ứng dụng không cần thiết ngay từ bây giờ.

Theo PCWorld VN