Tinh hoa trà sen đất Bắc

Ngẫm ra tạo hóa cũng khéo sắp đặt để giữa cái oi nồng của mùa hạ lại bung nở loài hoa man mác hương thơm dịu nhẹ làm người ta cảm thấy cái nóng dường như vơi bớt phần nào.

Đất Bắc có vùng trồng trà ngon, có loài sen hương thơm ngát, có nghệ nhân ướp trà kinh nghiệm lâu đời và có cả những người thưởng trà tinh tế. Tất cả yếu tố ấy đã hòa trộn để làm nên phong vị riêng của trà sen đất Bắc.

Có được ấm trà sen ngon, quả thực cũng lắm công phu và người ta phải kĩ tính ngay từ khâu chọn trà. Trà thường có bốn loại gọi tên theo màu nước là trà đen, trà xanh, trà đỏ, trà vàng nhưng người miền Bắc ưa trà xanh hơn cả vì hương thơm ngát, màu đẹp mắt, vị lại đậm đà. Cao cấp nhất và được xếp vào hàng “thượng đẳng” là trà san tuyết, loại búp trà có lông tuyết màu trắng, sau khi sao vẫn giữ màu trắng ở cánh trà. Búp trà này được đồng bào dân tộc vượt qua núi cao để hái từ các cây trà cổ thụ mọc ở vùng Suối Giàng, Nghĩa Lộ, Hoàng Su Phì… Vất vả là thế nhưng khi sao khô xong, trà cũng chưa được dùng ngay mà phải ủ kín trong 2-3 năm mới đem ra ướp, khi ấy lá trà mới hút được nhiều hương sen.

Sen thì vùng nào cũng có nhưng người sành trà chỉ uống trà sen được ướp bằng sen Tây hồ, bởi không rõ vì lí do gì mà sen ở đây từ xưa đến nay vẫn đượm hương hơn sen vùng khác. Vào khoảng cuối tháng Sáu đầu tháng Bảy, khi hoa sen phủ kín mặt đầm, người ta bắt đầu hái sen đem bán cho những hàng ướp trà trên phố. Sen để ướp trà không thể tùy tiện hái lúc nào cũng được mà phải hái trước lúc bình minh, bởi không khí mát lành trong sương buổi sớm mới giữ được trọn vẹn hương thơm dịu nhẹ, thuần khiết của hoa sen. Nếu hái lúc mặt trời lên, hơi nóng lan tỏa sẽ khiến sen bị bay hương, mùi thơm không còn nguyên sơ như lúc ban đầu.

Nhẹ nhàng và khéo léo xếp từng bông hoa để sen không bị dập nát, người hái sen đưa hoa xuống phố khi trời còn mờ hơi sương để giao cho những nhà ướp trà trên phố Hàng Điếu đã đặt hàng từ mấy tháng trước đó. Nhận hoa từ tay cô hái sen, người ướp trà nhanh nhẹn đem sen vào nhà trong để tách lớp cánh sen lấy phần hạt gạo rồi cứ một lớp trà lại rải một lượt gạo sen rồi phủ giấy bản lên trên để thấm nước. Người ta cư ướp như vậy liên tục 5-6 lần, mỗi lần ướp xong lại sấy khô rồi mới được ướp tiếp. Ướp như vậy thông thường một cân trà cần 800 đến 1000 bông sen, nghệ nhân trà Trường Xuân ở Hà Nội có lần phải dùng đến 1500 bông sen… Có một cách ướp khác không cần nhiều hoa như thế nhưng lại có phần cầu kì hơn. Ấy là khi chập tối người ta đi thuyền ra đầm sen, “lén” bỏ một dúm trà vào bông sen đang nở rồi nhẹ nhàng buộc chặt lại, sớm hôm sau có thể ra lấy trà về pha ngay. Người Huế hay ướp trà theo cách này và chỉ có sen ở hồ Tĩnh Tâm mới được “chọn mặt gửi vàng”.

Làm ra trà sen kì công là thế nên dù cân trà có giá tiền triệu thì người ta vẫn không cho là đắt. Chỉ cần mua được trà sen chính hiệu, được pha ấm trà sen trong nhà mình thì người sành trà đã hoan hỉ trong lòng như đang sở hữu một báu vật. Trân quý từng cánh trà thơm ngát, người sành trà thong thả cảm nhận vị chát ở đầu lưỡi, vị ngọt bùi nơi cuống họng khi nhấp từng ngụm trà. Có khi gọi 1-2 người bạn thân đến chia sẻ ấm trà ngon, có khi lại độc ẩm bên hiên nhà lúc trời còn sương sớm, người sành trà vui vẻ thưởng thức hương thơm dịu nhẹ của hoa sen quyện trong làn khói mong manh của chén trà như những tao nhân mặc khách ngày xưa.

Ngẫm ra tạo hóa cũng khéo sắp đặt để giữa cái oi nồng của mùa hạ lại bung nở loài hoa man mác hương thơm dịu nhẹ làm người ta cảm thấy cái nóng dường như vơi bớt phần nào. Người xưa có câu: “ Xuân xem hoa cỏ mọc. Hạ ngắm hồ sen xanh…” như thể một cách tôn vinh hoa sen là loài hoa đặc trưng của tiết trời mùa hạ, là thú vui tao nhã để tận hưởng sự ưu ái của đất trời.

Theo Tapchimonngon