Tìm hiểu ý nghĩa của xôi ngũ sắc Đặc sản núi rừng Tây Bắc

Nông Mạnh Hùng20:04 22/10/2019

Xôi ngũ sắc là món ngon đặc sản của núi rừng Tây Bắc. Bằng các thứ lá cây rừng và gạo nếp nương, người miền núi Tây Bắc đã sáng tạo ra một món ăn vô cùng đẹp mắt và độc đáo.

Theo quan niệm của một số đồng bào các dân tộc thiểu số như: Cao Lan, Tày, Nùng, Thái,… ở khu vực miền núi phía Bắc thì mỗi màu sắc thể hiện những ý nghĩa triết lý vũ trụ, nhân sinh trong “ngũ hành”.

Những ai đã được tận mắt nhìn thấy vẻ đẹp của mâm xôi ngũ sắc, ngửi thấy mùi thơm ngào ngạt và được nếm miếng xôi dẻo quánh, béo ngậy chắc hẳn sẽ không thể quên được món ăn vừa đẹp mắt lại vừa ngon miệng này.

Gọi là xôi ngũ sắc vì khác với các loại xôi thông thường, xôi ngũ sắc được tạo nên bởi năm loại xôi với năm màu khác nhau. Đó là màu đỏ, màu vàng, màu xanh, màu tím và màu trắng Cách chế biến xôi ngũ sắc của các dân tộc vùng Tây Bắc cơ bản giống nhau. Tuy nhiên, tùy điều kiện từng vùng, họ có thể pha trộn hoặc dùng các màu khác nhau ngoài những màu cơ bản trên để tạo nên xôi ngũ sắc.

Nguyên liệu làm xôi ngũ sắc gồm: Gạo nếp thơm dẻo, hạt đều không lẫn tẻ, trộn với các loại lá cây rừng để nhuộm màu. Màu đỏ dùng quả gấc, lá cơm đỏ. Màu xanh dùng lá gừng, lá cơm xôi xanh, hoặc vỏ bưởi, vỏ măng đắng, đốt lấy tro ngâm với nước có pha chút vôi. Màu vàng dùng củ nghệ già giã lấy nước. Màu tím dùng lá cơm đen, hoặc lá cây sau… Trước khi nhuộm màu xôi, gạo nếp vo sạch đem ngâm trong nước lã từ 6 – 8 giờ để hạt gạo có độ nở vừa phải. Chia gạo ra thành 5 phần, mỗi phần tương ứng với một màu.

Sau khi nhuộm màu, đến công đoạn cuối cùng là đồ xôi. Khâu này đòi hỏi phải thật khéo léo mới có được món xôi như ý. Gạo ngâm màu nào dễ phai nhất được cho vào chõ đầu tiên, kế đến là các màu còn lại, màu trắng trên cùng. Phải đồ mỗi màu một chõ riêng. Có nơi bày thành bông hoa 5 cánh, mỗi cánh một màu, có nơi bày theo hình ruộng bậc thang, mỗi bậc một màu, có nơi dùng khuôn gỗ đóng thành tháp, nhiều tầng…

Video đang HOT

Với màu sắc hấp dẫn, hương vị đặc trưng của gạo nếp nương, thêm những mùi vị rất riêng của các loại lá rừng tạo cho xôi ngũ sắc có những dư vị thật độc đáo và khác lạ. Điều đặc biệt hơn, đây không chỉ đơn thuần là món ăn, mà còn là tinh hoa văn hóa ngàn đời. Mỗi màu sắc trong xôi đều mang ý nghĩa triết lý riêng. Theo quan niệm của người Cao Lan, năm màu tương ứng với “ngũ hành” có sự tương sinh, tương khắc. Màu đỏ tượng trưng cho hỏa, đen là màu của thủy, trắng là màu của kim, vàng là màu của thổ, xanh hay tím tượng trưng cho mộc. Đặc biệt, vào dịp Tết, người Cao Lan còn làm xôi với đề tài chúc tụng, mừng Xuân, cầu mong những điều tốt đẹp nhất đến với gia đình, bản thân như xôi có chữ “Phúc – Lộc – Thọ”…

Với người Tày, xôi ngũ sắc là món ăn truyền thống vào các dịp cúng giỗ, cưới hỏi, vào nhà mới và các ngày Tết mồng 5 tháng 5, ngày rằm tháng Bảy hằng năm… Đồng bào Tày quan niệm, nếu xôi nhà ai pha chế màu chuẩn, đẹp thì được xem là người khéo tay, làm ăn phát đạt.

Theo Comvietnam

8 món ăn ngon nhắc đến là "chảy nước miếng" ở vùng cao phía Bắc

Tháng 10, được xem là mùa "săn mây" và thời điểm lý tưởng để ngắm những cánh đồng lúa chín vùng cao phía Bắc.

Nếu có dịp đến đây, bạn cũng đừng quên bỏ lỡ, việc thưởng thức những món ăn đặc sản ngon trứ danh mà không phải nơi nào cũng có.

Cốm Tú Lệ (Văn Chấn, Yên Bái) là một trong những đặc sản nổi tiếng bởi hương vị thơm ngon, khó lẫn. Cốm được làm từ một loại lúa nếp đặc trưng ở thung lũng Tú Lệ với hạt to tròn, chắc mẩy và vị dẻo thơm đặc biệt. Toàn bộ quy trình sản xuất cốm ở đây đều được bà con dân tộc Thái làm thủ công. Ảnh: @huynhlinh_131

Xôi ngũ sắc là món ăn đặc trưng của đồng bào dân tộc Thái, Tày vùng núi các tỉnh: Yên Bái, Lào Cai, Lạng Sơn, Hà Giang... Món xôi thường có 5 màu sắc là: trắng, xanh, đỏ, tím vàng. Các màu tạo thành một tổng thể hài hòa, tượng trưng cho âm dương ngũ hành và tình đoàn kết của các dân tộc. Để tạo màu sắc hấp dẫn cho món ăn, bà con vùng cao sử dụng các loại lá cây rừng để nhuộm màu, trong đó gạo nếp phải là nếp nương dẻo quánh, thơm bùi đặc trưng. Ảnh: @tina89trang

Cháo Ấu Tẩu (Hà Giang) được chế biến từ củ ấu tẩu - một loại củ có độc trong rừng. Tuy nhiên, qua bàn tay chế biến của bà con nơi đây, loại độc dược này trở thành nguyên liệu có hương vị hấp dẫn, khó quên. Khi mới ăn du khách sẽ cảm nhận thấy một vị đắng bùi, khó nuốt, nhưng chỉ vài ba thìa đã thấy ngọt miệng, bùi béo lan tỏa nơi đầu lưỡi. Ảnh: @hoangduong210989

Phở chua (Lạng Sơn) là món ăn có tên khá lạ lùng với cách chế biến kỳ công. Bát phở chua bao gồm nhiều thứ được xếp lần lượt: từ bánh phở, đến xá xíu, rồi dưa chuột sau đó nước dùng vừa đủ. Cuối cùng sẽ rải lạc rang, khoai lang chiên và hành khô lên trên. Khi ăn, thực khách có thể trộn đều để thưởng thức hương vị đầy đủ của món ăn. Ảnh: @jessi.foodlover (phở chua, Lạng Sơn)

Cơm lam là món ăn dân dã, giản dị nhưng chứa đựng cả phong vị ẩm thực tinh tế của người vùng cao phía Bắc. Món ăn được nấu trong ống tre hoặc ống nứa và nướng trực tiếp trên than củi. Khi chín, cơm có mùi thơm đặc trưng, rất dẻo và ngọt do thấm nước của ống nứa tươi tiết ra. Ảnh: @follow.mem (cơm lam, Sa Pa)

Vịt quay Lạng Sơn là món ăn nức tiếng, đặc sản của người dân nơi đây. Trước khi nướng người dân ướp vịt với các nguyên liệu như: hành, tiêu, móc mật, bên ngoài phết mật ong. Vịt được nướng trên than hoa, khi ăn miếng thịt mềm, thấm đều gia vị như tan chảy trong miệng. Đến Lạng Sơn mà chưa thưởng thức đặc sản này là thiếu sót rất lớn. Ảnh: @lehovan95

Là món ăn có nguồn gốc từ Trung Quốc sau đó được người dân tộc Nùng, Tày... ở Lạng Sơn biến tấu thành đặc sản trứ danh nơi đây. Khâu nhục được làm từ thịt ba chỉ, ướp với các loại nguyên liệu đặc trưng của vùng núi phía Bắc, sau đó hấp cách thủy trong nhiều giờ. Món ăn có vị béo ngậy của thịt hòa quyện với các loại gia vị tạo nên nét đặc trưng riêng, khó lẫn. Ảnh: @huepensee

Bánh cuốn trứng là món ăn độc đáo ở Hà Giang, Cao Bằng, Lạng Sơn... Khác với bánh cuốn ở các nơi khác, bánh có phần nhân là trứng, vỏ được tráng mỏng làm từ bột gạo. Khi ăn, thực khách thưởng thức với nước chấm hoặc chan với nước xương. Cắn miếng bánh, phần lòng đào trứng ứa chảy tạo vị ngọt béo đặc trưng. Ảnh: @qingxian.fan

Theo Dân trí

Bánh ngải đặc sản của người Tày Bắc Kạn Mỗi dân tộc đều sáng tạo ra những loại bánh có hương vị khác nhau, có một loại bánh mà chỉ người Tày mới có đó là bánh ngải. Bánh ngải có màu xanh đặc trưng của thiên nhiên, hình thù và cách làm gần giống với bánh giầy của người miền xuôi. Để làm bánh ngải thì không khó, nhưng lại đòi...