Tìm giải pháp giúp nhà thầu giao thông vượt bão giá
Thời gian qua, Chính phủ, các bộ, ngành đã vào cuộc quyết liệt tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến vấn đề bão giá vật liệu xây dựng tại các dự án giao thông trọng điểm, nhất là các dự án cao tốc Bắc – Nam.
Thi công tuyến cao tốc Nha Trang – Cam Lâm trên cao tốc Bắc – Nam giai đoạn 1. Ảnh: Báo Tin tức
Tuy nhiên, hiện nay các nhà thầu tại các dự án cao tốc Bắc – Nam vẫn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc do phải đối mặt với nhiều đợt tăng giá vật liệu và đang mong ngóng từng ngày được sớm tháo gỡ, điều chỉnh giá. Một số nhà thầu rơi vào cảnh “tiến thoái lưỡng nan”, càng làm càng lỗ, nếu dừng thi công lại bị phạt hợp đồng.
Đây chính là những lý do mà ngày 12/8, Báo Giao thông ( Bộ Giao thông vận tải) tổ chức tọa đàm: “Giải pháp giúp nhà thầu giao thông vượt bão giá” theo hai hình thức trực tiếp và trực tuyến.
Tại buổi tọa đàm, ông Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội các Nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam chia sẻ, khó khăn lớn nhất, ảnh hưởng trực tiếp tới tiến độ, chất lượng công trình, mục tiêu cam kết… chính là vật liệu xây dựng. Nếu chất lượng không được lựa chọn, giá không thích hợp thì các nhà thầu không thể bù giá.
“Thời gian qua, tiến độ cung cấp vật liệu, giá cả vật liệu đã ảnh hưởng tới rất nhiều nhà thầu. Điều chỉnh giá là do các địa phương điều chỉnh nhưng các địa phương có rất nhiều dạng công trình không chỉ là công trình cao tốc. Trong khi, năng lực của các bộ phận đảm nhiệm vai trò này lại chưa đủ, dẫn đến sự chậm trễ. Độ trễ này thường khoảng 2 tháng. Do vậy, chúng tôi kiến nghị có giải pháp tháo gỡ khó khăn”, ông Trần Chủng cho hay.
Dưới góc độ doanh nghiệp tham gia các dự án thành phần cao tốc Bắc – Nam, ông Lê Đức Thọ, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Cienco 4 cho hay, giá nhiên liệu liên tục giảm với nhiều đợt giảm sâu là rất kịp thời, có tác động rất lớn và hy vọng, việc giá vật tư, vật liệu nhờ giá nhiên liệu giảm sẽ đỡ áp lực hơn cho nhà thầu.
Tuy nhiên, ông Lê Đức Thọ cho rằng, nếu kỳ vọng giảm giá nguyên vật liệu rất khó. Bởi, đơn vị vừa ký hợp đồng tăng giá vật liệu vì khan hiếm. Một số mỏ các nhà thầu phải cạnh tranh mua nguyên vật liệu và các nhà cung cấp vật liệu không giảm giá.
Video đang HOT
Với vai vừa là nhà thầu và là nhà đầu tư một dự án thành phần cao tốc Bắc – Nam, ông Nguyễn Lê Bách, Phó Giám đốc Ban Kế hoạch – Kỹ thuật Tập đoàn Đèo Cả cho hay, tình hình bão giá vật liệu xây dựng bắt đầu khoảng từ quý I/2021. Thời điểm Tập đoàn Đèo Cả lập giá dự thầu của cao tốc Nghi Sơn – Diễn Châu, giá thép chỉ khoảng 14.000 đồng/kg. Đến cao điểm khoảng tháng 4/2022, giá thép đã lên tới 20.000 đồng/kg.
Hiện nay, đã thép đã giảm nhẹ nhưng vẫn còn 18.000 đồng/kg. Nhưng, cộng cả hợp đồng gốc với sự trượt giá do các địa phương công bố thì vẫn chưa thể bù đắp được. Không những thép mà các vật liệu khác như đất đắp, xăng dầu, xi măng… đều tăng khiến giá thành các dự án đang bị vượt khoảng 18 – 30% so với hợp đồng gốc.
Ông Nguyễn Trung Sơn, Đại diện Ban Quản lý dự án Thăng Long thông tin: Giá thép vừa kịp bình ổn lại đến xăng dầu tăng phi mã trong khi với công trình cầu đường và đây là yếu tố ảnh hưởng tới tất cả hoạt động. Chỉ tính việc duy trì sinh hoạt của anh em ở công trường đã tốn thêm chi phí, chưa kể tới các phương tiện vận chuyển vật liệu, máy móc chuyên dụng như xe lu, máy ủi… đều cần xăng dầu.
Với vai trò là cơ quan tham mưu cho Bộ Giao thông vận tải trong việc quản lý chất lượng và tiến độ dự án các công trình giao thông, ông Lê Quyết Tiến, Phó Cục trưởng Cục Quản lý xây dựng và Chất lượng công trình giao thông cho hay, ngay từ giai đoạn đầu khi có biến động về giá thép, trên cơ sở ý kiến của Bộ Xây dựng, Cục Quản lý xây dựng và Chất lượng công trình giao thông đã có văn bản yêu cầu các Ban quản lý dự án, các nhà thầu thống kê lại tình hình biến động giá thép. Trên cơ sở đó, Cục cũng đã tổng hợp báo cáo Bộ Giao thông vận tải, có văn bản gửi Bộ Xây dựng tổng hợp về tình hình biến động giá thép trong giai đoạn đầu năm 2021.
“Giai đoạn vừa qua, giá xăng dầu, giá đất, đá đều có diễn biến tăng bất thường, Cục tiếp tục tham mưu Bộ Giao thông Vận tải có văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ đề xuất các giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc nhất định cho nhà thầu trong việc xử lý biến động giá”, ông Lê Quyết Tiến thông tin.
Tuy nhiên, ông Lê Quyết Tiến cho hay, sau khi có báo cáo của Bộ Giao thông vận tải, Bộ Xây dựng đã có đoàn công tác kiểm tra các địa phương công bố giá và chỉ số giá và gần đây nhất ngày 10/8/2022, Bộ Xây dựng đã có báo cáo Thủ tướng Chính phủ; trong đó đưa ra nhiều giải pháp tháo gỡ khó khăn.
Theo thống kê, hiện nay đã có 44 địa phương công bố giá vật liệu hàng tháng, 19 địa phương công bố giá vật liệu hàng quý. Một số địa phương đã thực hiện tốt công bố giá vật liệu bám sát biến động thị trường.
Bộ Giao thông vận tải cũng đề xuất giải pháp có thể xem xét tách công thức giá, không công bố giá bình quân cho cả hợp đồng mà tách ra một số nhóm vật liệu chính bị biến động lớn. “Nếu Bộ Xây dựng ủng hộ, đề nghị xem xét, tiếp tục kiểm tra hướng dẫn các địa phương ban hành chỉ số giá đầy đủ, sát với thực tiễn. Nếu được thì có thể tách công thức điều chỉnh giá. Chỉ số giá và giá là yếu tố chính quyết định cho việc áp dụng điều chỉnh giá có phù hợp hay không”, ông Tiến chia sẻ.
Đề xuất giải pháp giải quyết khó khăn cho các nhà thầu giao thông, ông Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội các Nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam cho biết, Hiệp hội đã có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ đề xuất nhiều giải pháp thứ tự ưu tiên là công bố giá và chỉ số điều chỉnh giá. Việc này vẫn giao cho các địa phương, nên hiệp hội đề nghị Bộ Xây dựng và Bộ Giao thông vận tải có sự hỗ trợ để các địa phương thực hiện công bố sớm nhất chỉ số giá này.
Gỡ khó cho các dự án giao thông trong 'bão giá' vật liệu
Giá các loại vật liệu xây dựng, nhất là xi măng, sắt thép, đất đắp, đá dăm... hiện đã tăng tới 20 - 30% so với thời điểm các nhà thầu xây dựng đấu thầu, ký hợp đồng xây lắp, đang gây ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ hàng loạt các dự án hạ tầng giao thông, nhất là dự án trọng điểm quốc gia cao tốc Bắc Nam.
Thực tế này cần sớm được các bộ, ngành, địa phương có biện pháp tháo gỡ, hạn chế tình trạng hụt tiến độ.
Giá vật liệu xây dựng tăng cao, lập mặt bằng giá mới
Lãnh đạo 20 doanh nghiệp thuộc Hiệp hội các nhà thầu thi công cao tốc Bắc Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020 vừa đồng loạt gửi văn bản kiến nghị Ủy Ban Thường vụ Quốc hội, Ủy ban Kinh tế Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ và các bộ liên quan, xem xét giải quyết bất cập, tháo gỡ khó khăn hỗ trợ nhà thầu thi công, nhà đầu tư thực hiện cao tốc, trước tình trạng giá các loại vật liệu xây dựng tăng cao.
Giá vật liệu xây dựng tăng cao, ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ các dự án giao thông.
Theo các nhà thầu, ngay sau khi khởi công các dự án thành phần, nhà thầu phải đối mặt với tình trạng nhiều loại vật liệu chính biến động tăng đột biến như: Thép, đất đắp, cát vàng sản xuất bê tông xi măng... Từ đầu năm đến nay, hầu hết các loại vật liệu xây dựng đã leo thang lên mặt bằng giá mới.
Đơn cử, giá đất đắp tăng khoảng 30 - 50%, cá biệt có gói thầu tăng 154%; cát vàng tăng khoảng 15 - 40%, cá biệt có gói thầu tăng 187%; giá nhựa đường tăng khoảng 35 - 50%; giá sản xuất bê tông nhựa tăng khoảng 20 - 55%; giá cấp phối đá dăm loại 1 tăng khoảng 30 - 45%, đặc biệt có gói thầu tăng 129%; giá xi măng tăng khoảng 20 - 35%, cá biệt có gói thầu tăng 47%...
Trong công thức điều chỉnh giá hợp đồng chỉ điều chỉnh cho 7 yếu tố chính: Nhân công, máy thi công, nhựa đường, thép, đá các loại, cát, xi măng. Vật liệu đất đắp được coi là cố định, không điều chỉnh trong quá trình thực hiện hợp đồng.
Trong khi đó, với khối lượng đất đắp tại các dự án giao thông khá lớn, giá trị vật liệu đất đắp chiếm tỷ trọng lớn trong giá hợp đồng từ 15 - 25%. Chưa kể, phần lớn các nhà cung cấp, chủ mỏ vật liệu hiện nay đều yêu cầu cơ chế thanh toán 100% trước khi nhận hàng như: Đá các loại, thép, bê tông, nhiên liệu diesel, nhựa đường... còn việc thi công trên công trường phải tuân thủ theo quy trình thi công, nghiệm thu, thanh toán của chủ đầu tư ít nhất từ 2 - 3 tháng... Mặc dù các nhà thầu, doanh nghiệp xây dựng đã rất cố gắng xoay xở dòng t.iền, dồn mọi nguồn lực cho dự án, nhưng sự mất cân đối dòng t.iền lũy kế trong hơn 1 năm qua đang quá sức và khiến các doanh nghiệp rơi vào suy kiệt tài chính, có thể dẫn đến phá sản.
Theo rà soát của Bộ Xây dựng, từ cuối quý IV/2020 đến quý I/2022, giá vật liệu xây dựng có xu hướng biến động tăng. Từ tháng 4/2022 trở lại đây, giá một số vật liệu xây dựng chủ yếu bắt đầu giảm, trong đó giá thép giảm mạnh nhất, tương đương với giá thép quý II/2021. Tuy nhiên, so với mặt bằng giá quý IV/2020, tại thời điểm tháng 7/2022, giá một số vật liệu chủ yếu vẫn cao như: Giá thép xây dựng cao hơn khoảng 25%; giá xi măng cao hơn khoảng 15 - 20%; giá nhựa đường cao hơn khoảng 40%; dầu diesel cao hơn gần 100%...
Ngoài ra, hầu hết các công trình thi công sau năm 2020, trong đó có cao tốc Bắc Nam phía Đông đều chọn phương án ký hợp đồng theo nguyên tắc điều chỉnh đơn giá. Việc thực hiện loại hợp đồng này đã gặp phải một số khó khăn khi giá vật tư, vật liệu ở nhiều địa phương công bố dùng để điều chỉnh giá hợp đồng chậm. Khó khăn trong thực hiện hợp đồng điều chỉnh theo đơn giá hiện nay do các bên không lường hết rủi ro về trượt giá và tình trạng thiếu nguồn cung đối với một số loại vật liệu chủ yếu.
Tháo gỡ
Thủ tướng Chính phủ trong chuyến kiểm tra dự án cao tốc Bắc Nam mới đây đặc biệt lưu tâm tiến độ và chất lượng các dự án; đã chỉ đạo rút ngắn tiến độ một số dự án, chú trọng vào các dự án thành phần cao tốc Bắc Nam.
Việc công bố biến động giá vật liệu xây dựng hàng tháng tại các địa phương sẽ giúp các nhà thầu bám sát giá để đẩy nhanh tiến độ thi công.
Song thực tế, "bão giá" vật liệu đã và đang ảnh hưởng lớn tới tiến độ của các dự án. Về cơ bản, khi tham gia triển khai, các chủ đầu tư và nhà thầu đều đã chuyên nghiệp, nhưng khó tránh được ảnh hưởng. Hầu hết các nhà thầu đều phản hồi, khi nguồn vật liệu dồi dào, dòng t.iền đầy đủ, thi công đồng loạt tất cả các mũi... các dự án sẽ cán đích đúng hẹn.
Theo Chủ tịch Hiệp hội các Nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam Trần Chủng, trong quá trình thực hiện bất kỳ công trình nào cũng gặp không ít khó khăn, nhưng khó khăn lớn nhất, ảnh hưởng trực tiếp tới tiến độ, chất lượng công trình, mục tiêu cam kết... chính là vật liệu xây dựng. Đây là yếu tố mang tính quyết định. Nếu chất lượng không được lựa chọn, giá cả không thích hợp thì các nhà thầu không thể mang t.iền nhà đi để bù giá. Vì vậy, Hiệp hội đề xuất các cơ quan quản lý Nhà nước sớm có những giải pháp tháo gỡ khó khăn, tương tự như cách tháo gỡ tình hình giá xăng dầu thời gian qua.
Đề cập đến giải pháp tháo gỡ khó khăn do "bão giá" vật liệu, Bộ Xây dựng đề xuất Chính phủ giao UBND các tỉnh, thành phố chủ động tổ chức kiểm tra, rà soát, đ.ánh giá tổng thể việc công bố giá, chỉ số giá vật liệu xây dựng trên địa bàn quản lý từ năm 2021 trở lại đây. Trường hợp giá, chỉ số giá đã công bố theo từng quý chưa phản ánh đúng tiến độ biến động giá vật liệu xây dựng trên thị trường, các địa phương bổ sung việc công bố, tăng tần suất sớm hơn (theo tháng) theo quy định, đảm bảo việc công bố sát giá thị trường, công bằng, minh bạch.
Bên cạnh đó, giao cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quyết định đầu tư chỉ đạo chủ đầu tư các dự án báo cáo các khó khăn, vướng mắc và nguyên nhân; xác định rõ trách nhiệm các bên và cơ sở pháp lý về việc điều chỉnh hợp đồng (kể cả hợp đồng BOT), đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn trên cơ sở chủ động xử lý những vấn đề thuộc thẩm quyền; xác định mức độ ảnh hưởng đến tổng mức đầu tư đã phê duyệt, cân đối các nguồn vốn báo cáo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ GTVT, Bộ Xây dựng để tổng hợp, báo cáo Chính phủ.
Sớm khắc phục hạn chế, đảm bảo chất lượng, tiến độ dự án cao tốc Cam Lâm - Vĩnh Hảo Ngày 2/7, Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải Lê Anh Tuấn cùng đoàn công tác đã đi kiểm tra tiến độ triển khai thực hiện dự án cao tốc Cam Lâm - Vĩnh Hảo đoạn qua địa bàn tỉnh Ninh Thuận. Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải Lê Anh Tuấn cùng đoàn công tác kiểm tra tình hình triển khai thi...
