Tiền thừa ngân hàng chảy vào đâu?

Dòng tiền dư thừa tại các ngân hàng đang tìm nhiều lối ra mới để bù đắp nguồn thu trong giai đoạn khó khăn.

Trong 8 tháng qua, hệ thống ngân hàng đã được bổ sung thêm gần 200.000 tỉ đồng thanh khoản. Ảnh: Thiên Ân

Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước, trong 8 tháng qua, hệ thống ngân hàng đã được bổ sung thêm gần 200.000 tỉ đồng thanh khoản. Tính riêng tại TP.HCM, tính đến hết tháng 8, huy động vốn đạt hơn 2,66 triệu tỉ đồng, tăng 4,55% so với cuối năm 2019 và tăng 11,6% so với cùng kỳ.

Có thể thấy, vốn huy động tăng lên trở thành sức ép khiến lãi suất huy động tiếp tục giảm. Khảo sát chung cho thấy, trong tháng 8, lãi suất tiền gửi đã giảm thêm từ 0,2-0,4 điểm phần trăm ở các kỳ hạn ngắn và 0-0,2 điểm phần trăm ở các kỳ hạn dài. Lũy kế 8 tháng, lãi suất tiền gửi đã giảm tổng cộng 0,5-2,1 điểm phần trăm ở tất cả các kỳ hạn.

Trong khi đó, theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước, trong gần 8 tháng từ đầu năm, toàn hệ thống ngân hàng mới giải ngân thêm khoảng hơn 346.600 tỉ đồng tín dụng ra nền kinh tế, tương đương hơn 1.400 tỉ đồng/ngày. Đây là mức tăng trưởng thấp nhất trong nửa thập niên qua. Dịch bệnh khiến doanh nghiệp suy kiệt, thu hẹp hoặc đóng cửa nên khả năng hấp thụ vốn rất thấp.

Theo đánh giá của SSI, chênh lệch huy động và tín dụng nới rộng khiến tiền đồng đang dư thừa trong hệ thống ngân hàng nên lãi suất tiền gửi có thể giảm tiếp trong thời gian tới. Tính đến ngày 26.8, tín dụng mới tăng trưởng 4,23% so với cuối năm 2019, trong khi tăng trưởng tiền gửi vẫn rất tốt dù lãi suất đã giảm sâu.

Theo Ngân hàng Nhà nước, tổng lượng tiền gửi của người dân vào các ngân hàng nửa đầu năm nay lên tới hơn 246.000 tỉ đồng, trong khi lượng tiền gửi từ các tổ chức kinh tế là gần 171.300 tỉ đồng. Tính bình quân, mỗi ngày từ đầu năm có khoảng 1.367 tỉ đồng được người dân gửi vào ngân hàng.

Ảnh: Qúy Hòa

Ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước, chi nhánh TP.HCM, giải thích người dân vẫn chọn kênh gửi tiết kiệm dù lãi suất liên tục giảm. Bởi vì, so với các kênh đầu tư khác như vàng, chứng khoán đang biến động mạnh, bất động sản trầm lắng, tỉ giá VND/USD có xu hướng giảm… gửi tiết kiệm vẫn là kênh an toàn và sinh lời tốt.

Khi nguồn vốn của các ngân hàng đều dồi dào, khiến nhu cầu vay trên thị trường liên ngân hàng giảm mạnh, lợi suất trái phiếu chính phủ cũng thấp kỷ lục. Trong nghiệp vụ cho vay liên ngân hàng, lãi suất nhiều thời điểm chỉ 1%/năm kỳ hạn 3 tháng, trong khi lợi tức của các kênh đầu tư an toàn khác cũng đang rất thấp. Nếu tình hình này tiếp diễn, tín dụng không thể đẩy ra, ngân hàng sẽ ngày càng khó khăn.

“Do hấp thụ vốn của nền kinh tế đang yếu đi, Vietcombank sẽ chuyển đổi hoạt động tín dụng an toàn, bền vững. Theo đó, tăng trưởng tín dụng năm nay của Vietcombank là hạ cánh mềm 10%. Trong quan điểm điều hành, Vietcombank định hướng tăng trưởng tín dụng gắn với kiểm soát chặt chẽ chất lượng tín dụng và chuyển dịch cơ cấu nâng cao chất lượng hiệu quả”, ông Nghiêm Xuân Thành, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Vietcombank, nói.

Với lượng vốn dư thừa, sức hấp thụ vốn của nền kinh tế còn yếu, ngân hàng buộc phải tìm đầu ra. Một số ngân hàng đầu tư chứng khoán nợ (trái phiếu doanh nghiệp, trái phiếu chính phủ, tín phiếu và một số giấy tờ có giá khác). Chỉ tính trong 6 tháng, các ngân hàng đã mua vào hơn 28.000 tỉ đồng trái phiếu bất động sản, chiếm 40% tổng lượng trái phiếu bất động sản phát hành trong 6 tháng đầu năm.

Cũng do tình trạng thừa vốn mà khó cho vay, các ngân hàng đầu tư mạnh vào trái phiếu chính phủ. Trong 8 tháng qua, Kho bạc Nhà nước đã phát hành tổng cộng hơn 183.000 tỉ đồng trái phiếu chính phủ, tăng 14% so với cùng kỳ năm 2019 và hoàn thành 65% kế hoạch phát hành năm 2020.

Tuy nhiên, trái phiếu chính phủ trong thời gian tới có thể sẽ giảm hấp dẫn khi tín dụng phục hồi trở lại trong những tháng cuối năm nay. Theo khảo sát của Vụ Dự báo Thống kê, có tới 49% tổ chức tín dụng kỳ vọng xuất nhập khẩu sẽ là động lực tăng trưởng tín dụng những tháng sắp tới; tiếp đến là bán buôn bán lẻ (47%) và xây dựng (40%). Đáng chú ý, xuất nhập khẩu được nhiều ngân hàng thương mại đánh giá là động lực lớn nhất để tăng trưởng tín dụng trong cả năm 2021.

Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu đề xuất tăng tín dụng cho các ngân hàng bằng cách tăng cường cho vay thông qua các quỹ bảo lãnh tín dụng. Trong trường hợp doanh nghiệp vay vốn thông qua các quỹ này không trả được nợ cho ngân hàng thì quỹ đứng ra bồi thường khoản đó cho ngân hàng.

“Chúng ta phải xem đây như là chi phí của nền kinh tế để cứu doanh nghiệp vượt qua giai đoạn đặc biệt khó khăn này. Khi quỹ có nguồn vốn đủ mạnh, có cơ chế đặc biệt, các ngân hàng cũng mạnh dạn cho doanh nghiệp vay vốn nhiều hơn, thúc đẩy tăng trưởng tín dụng”, Tiến sĩ Hiếu cho biết