Tiêm vaccine COVID-19 mũi 4, những điều cần biết
Hiện nay, tại một số quốc gia đang bắt đầu đẩy nhanh tiến độ tiêm vaccine COVID-19 mũi 4. Dưới đây là những thông tin cần biết xung quanh vấn đề này.
1. Vì sao cần tiêm mũi thứ 4?
Cơ thể con người không thể tiếp tục thúc đẩy phản ứng kháng thể mãi mãi, mà lượng kháng thể sẽ giảm dần theo thời gian. Theo đó, tế bào lympho B sẽ phản ứng đầu tiên trong lần đầu tiên tiếp xúc với mầm bệnh (hoặc vaccine). Các tế bào B được kích hoạt sẽ phân chia nhanh chóng và biệt hóa thành các tế bào plasma tạo ra các protein gọi là kháng thể.
Các kháng thể có thể đánh dấu những kẻ xâm nhập đáng ngờ để tiêu diệt và một số có thể liên kết với một phần của mầm bệnh để ngăn chặn nó lây nhiễm hoàn toàn vào các tế bào. Đây là kháng thể “trung hòa”.
Kháng thể trung hòa ngăn chặn trực tiếp virus xâm nhập tế bào và gây bệnh. Nhưng, các kháng thể sẽ suy yếu sau khi nhiễm bệnh, do lympho B tồn tại trong thời gian ngắn tạo ra kháng thể và sẽ chết đi nhanh chóng.
Vaccine COVID-19 mũi 4 nên ưu tiên ở nhóm người có bệnh nền, người cao tuổi.
Dữ liệu từ Israel, quốc gia đã triển khai một chiến dịch tiêm chủng tích cực bằng cách sử dụng vaccine mRNA Pfizer & BioNTech, cho thấy khả năng bảo vệ chống lại nhiễm trùng của vaccine này giảm từ 95% xuống chỉ còn 39% trong suốt 5 tháng.
Từ những con số này, các nhà nghiên cứu thấy rằng: Theo thời gian, dù mất dần khả năng ngăn chặn sự lây nhiễm, nhưng vaccine vẫn giữ được khả năng ngăn ngừa bệnh tật nghiêm trọng. Khả năng bảo vệ khỏi nhiễm trùng có thể đang suy yếu, nhưng khả năng bảo vệ khỏi nhập viện dường như đang được duy trì.
Và bất kể loại vaccine nào, liều thứ 4 có thể làm tăng cao mức độ kháng thể “trung hòa”, điều này có thể ngăn chặn sự xâm nhiễm virus vào tế bào.
2. Ai cần tiêm vaccine COVID-19 mũi 4 ?
Video đang HOT
Mới đây, hãng Pfizer & BioNTech đã nộp đơn lên Cơ quan quản lý Thuốc và Thực phẩm Mỹ (FDA) để được cấp phép sử dụng liều khẩn cấp thứ 4 vaccine mRNA cho người lớn trên 65 tuổi.
Một phân tích hồ sơ của Bộ Y tế Israel được thực hiện trên 1,1 triệu người lớn từ 60 tuổi trở lên không có tiền sử nhiễm SARS-CoV-2 và đủ điều kiện tiêm liều vaccine COVID-19 thứ 4, cho thấy: Tỷ lệ nhiễm bệnh được xác nhận thấp hơn 2 lần và tỷ lệ diễn biến nặng thấp hơn 4 lần, ở những người nhận được 1 liều tăng cường bổ sung của vaccine Pfizer, được tiêm ít nhất 4 tháng sau lần tăng cường đầu tiên (mũi 3), so với những người chỉ nhận được một liều tăng cường.
Paul Hunter – Giáo sư y khoa tại Đại học East Anglia đồng tình với việc tiếp tục kế hoạch tiêm cho các nhóm dễ bị tổn thương (người lớn tuổi, có bệnh nền, suy giảm miễn dịch…).
Cần cân nhắc tiêm vaccine COVID-19 mũi 4 đại trà.
3. Trí nhớ miễn dịch sẽ cứu chúng ta
Theo các nhà nghiên cứu, việc giảm nồng độ kháng thể sau khi nhiễm trùng (hoặc sau tiêm) là bình thường. Còn cứu cánh của chúng ta là trí nhớ miễn dịch.
Như vậy, mũi 4 chỉ nên cân nhắc sử dụng ở những người:
- Trên 65 tuổi, có bệnh nền (tăng huyết áp, bệnh tim mạch, bệnh phổi mãn tính, béo phì, xơ gan, đái tháo đường, bệnh tự miễn, ung thư…)
- Người có suy giảm miễn dịch.
- Nhân viên y tế, người trực tiếp chăm sóc bệnh nhân COVID-19.
Các nhà khoa học giải thích: Trong vòng một tháng hoặc lâu hơn, một số tế bào tạo kháng thể sẽ trở thành tế bào B nhớ lưu thông trong máu. Chúng không tạo ra kháng thể ngay, nhưng nếu chúng gặp virus hoặc protein của virus, các tế bào này sẽ nhanh chóng phân chia và trở thành tế bào plasma, tồn tại lâu dài, cư trú chủ yếu trong tủy xương và tiết ra một lượng nhỏ nhưng ổn định các kháng thể chất lượng cao. Những tế bào đó về cơ bản sống với chúng ta trong suốt phần đời còn lại.
Trí nhớ miễn dịch không chỉ phụ thuộc vào kháng thể. Ngay cả khi mức độ kháng thể giảm xuống, các tế bào B nhớ có thể nhận ra kẻ xâm lược quay trở lại, phân chia và nhanh chóng bắt đầu tạo ra các kháng thể để chống lại nó. Phản ứng của tế bào B nhớ được cải thiện theo thời gian, ít nhất là trong ngắn hạn.
Theo một nghiên cứu, 6 tháng sau khi tiêm vaccine, các cá thể trong nghiên cứu có số lượng tế bào B nhớ tăng cao, không chỉ phản ứng với SARS-CoV-2 ban đầu, mà còn với 3 biến thể khác đang được quan tâm.
Tiếp theo đó là tế bào T, trụ cột thứ 3 của trí nhớ miễn dịch. Khi tiếp xúc với một kháng nguyên, chúng sẽ nhân lên thành một nhóm các tế bào hiệu ứng hoạt động để quét sạch nhiễm trùng. Tế bào T gây độc nhanh chóng phân chia để tiêu diệt các tế bào bị nhiễm bệnh. Nhiều loại tế bào T trợ giúp khác nhau tiết ra các tín hiệu hóa học kích thích các bộ phận khác của hệ thống miễn dịch, bao gồm cả tế bào B. Sau khi mối đe dọa đã qua, một số tế bào này vẫn tồn tại dưới dạng tế bào T nhớ.
Với COVID-19, nhiễm trùng xảy ra nhanh chóng, nhưng phải mất một thời gian (thường 5-7 ngày) để gây bệnh nghiêm trọng. Điều đó cung cấp cho các tế bào T bộ nhớ một thời gian để thực hiện công việc của chúng. Khi tái tiếp xúc với virus hoặc kích thích tăng cường, các tế bào này sẽ phát triển rất nhanh. Như vậy, bạn có thể sẽ có khả năng miễn dịch bảo vệ trong nhiều năm, nếu có một hệ miễn dịch khỏe mạnh và được tiêm vaccine đầy đủ.
4. Tiêm loại vaccine COVID-19 nào?
Trên thế giới, vaccine ưu tiên tiêm mũi 4 là Pfizer, Moderna hoặc Vaxzevria (AZ). Khuyến cáo thời điểm tiêm sau mũi 3 ít nhất 4 tháng.
Tại sao tiêm đủ liều vắc xin Covid-19 vẫn có nguy cơ chuyển nặng?
Theo PGS.TS Dương Thị Hồng, các trường hợp người mắc Covid-19 chuyển nặng, thậm chí tử vong dù tiêm đủ 2 mũi vắc xin là do hiệu lực vắc xin chỉ từ 70-90% và một số trường hợp có bệnh nền.
Theo thông tin Bộ Y tế, tính đến thời điểm đầu tháng 12/2021, Việt Nam bao phủ vắc xin phòng Covid-19 cho hơn 70% số dân sớm hơn dự kiến. Nước ta cũng là một trong 50 nước đầu tiên trên thế giới đạt được điều này.
PGS.TS Dương Thị Hồng, Phó Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, Phó Trưởng ban điều hành dự án tiêm chủng quốc gia, chia sẻ: "Với sự nỗ lực tìm nguồn cung vắc xin, đẩy mạnh chiến dịch tiêm chủng và ủng hộ của người dân, chúng tôi tin tưởng hết tháng 12/2021, trên 95% người dân Việt Nam sẽ được tiêm các mũi cơ bản vắc xin Covid-19".
Ảnh: Phạm Hải
Cũng theo PGS.TS Dương Thị Hồng, kết quả của tiêm chủng vắc xin đã được thể hiện rõ rệt. "Với tỷ lệ bao phủ cao như vậy, chúng ta cơ bản đạt được miễn dịch cộng đồng. Việc mắc bệnh Covid-19 giảm đi đáng kể, đặc biệt trường hợp nhiễm bệnh đều có triệu chứng nhẹ, tiến triển nặng giảm rõ rệt và nguy cơ tử vong cũng đã ghi nhận giảm nhiều so với trước đây", PGS.TS Hồng nói.
Bà Hồng cũng đề cập đến vấn đề một số người mặc dù tiêm đủ liều vắc xin Covid-19 vẫn nhiễm SARS-CoV2, thậm chí có trường hợp tử vong, khiến người dân lo ngại về việc tiêm vắc xin không hiệu quả.
Theo Phó Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, vắc xin nói chung và vắc xin Covid-19 nói riêng không thể đạt hiệu quả bảo vệ 100%. Với vắc xin Covid-19, hiện nay, theo ghi nhận của WHO, kinh nghiệm của các quốc gia đã triển khai tiêm chủng trước, cũng như khuyến cáo của nhà sản xuất, hiệu quả bảo vệ của vắc xin Covid-19 là 70 -90%.
"Điều đó cho thấy, khi chúng ta tiêm chủng đầy đủ các mũi vắc xin nhưng việc bảo vệc 100% là không thể, không thể lý tưởng hóa vấn đề này", bà Hồng nói.
Tuy nhiên, theo PGS.TS Dương Thị Hồng không thể phủ nhận hiệu quả vắc xin Covid-19 mang lại là giảm số mắc cũng như diễn biến nặng và đặc biệt giảm nguy cơ tử vong.
"Về câu hỏi tại sao tiêm vắc xin rồi, bệnh vẫn diễn tiến nặng đó là những trường hợp có bệnh lý nền, ngoài ra, còn là lý do hiệu quả bảo vệ vắc xin là 70-90%. Thực tế ở Việt Nam, nhiều ca tử vong là những ca chưa được tiêm chủng đầy đủ hoặc chưa tiếp cận với vắc xin Covid-19.", bà Hồng thông tin.
PGS.TS Dương Thị Hồng cũng chia sẻ thêm về kế hoạch tiêm mũi vắc xin Covid-19 bổ sung, mũi tăng cường của Bộ Y tế. Theo nguyên lý sử dụng vắc xin, các mũi tiêm nhắc lại rất quan trọng, giúp tăng cường trí nhớ miễn dịch, sau khi được tiêm các mũi cơ bản. Việc này giúp cho cơ thể chúng ta có hệ miễn dịch bảo vệ virus SARS-CoV-2 và các biến thể sau này.
Bộ Y tế cũng đã ban hành hướng dẫn xây dựng kế hoạch tiêm mũi vắc xin bổ sung và nhắc lại. Mũi bổ sung dành cho người trên 18 tuổi đặc biệt người có bệnh lý nền, suy giảm miễn dịch. Đối với những người đã tiêm đầy đủ mũi cơ bản, Bộ cũng khuyến cáo tiêm các mũi nhắc lại nhằm có miễn dịch cộng đồng chắc chắn.
Mũi nhắc lại cũng sẽ thực hiện tiêm cho người trên 18 tuổi sau mũi cơ bản. "Tùy loại vắc xin, có loại vắc xin tiêm 2 mũi, có loại tiêm 3 mũi mới gọi là mũi cơ bản, theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Như vậy, sau 3-6 tháng, chúng ta tiêm mũi 3 hoặc 4 tùy loại vắc xin", PGS.TS Hồng nói.
"Tới đây, Bộ Y tế cũng sẽ nỗ lực để cung ứng đầy đủ vắc xin và mong muốn người dân sớm được tiêm vắc xin mũi bổ sung với người có bệnh lý nền, suy giảm miễn dịch và mũi tăng cường đối với hầu hết người dân từ 18 tuổi trở lên, để có miễn dịch cộng đồng bền vững", PGS.TS Dương Thị Hồng thông tin thêm.
Huyện miền núi ở Huế phát hiện hơn 100 ca COVID-19 cộng đồng Trong ngày, huyện miền núi A Lưới (Thừa Thiên Huế) ghi nhận 122 ca mắc COVID-19 được phát hiện tại cộng đồng. Tối 18/12, Ban Chỉ đạo phòng, chống dịch COVID-19 tỉnh Thừa Thiên Huế cho biết, trong ngày tỉnh ghi nhận thêm 359 ca bệnh khẳng định dương tính SARS-CoV-2 có mã bệnh của Bộ Y tế. Trong đó, phát hiện tại...