Thuyết “Trỗi dậy hòa bình” của Trung Quốc: Tiến ba bước, lùi hai bước

Gần 2 tháng sau khi hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 trong Vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, Trung Quốc tiếp tục có bước đi nguy hiểm khi công bố bản đồ đường lưỡi bò 10 đoạn, ôm trọn các vùng biển, đảo và bãi đá tranh chấp trên Biển Đông.

Điều này xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán của các quốc gia ven biển ở Biển Đông, đồng thời phản ánh tham vọng bá quyền, bất chấp pháp luật quốc tế của Trung Quốc.

Bản đồ đường 10 đoạn của Trung Quốc. Nguồn: Tân Hoa Xã

Bản đồ có tên gọi Bản đồ nước CHND Trung Hoa được trình bày theo khổ dọc, do Nhà xuất bản Bản đồ tỉnh Hồ Nam vẽ, đã được Cục Thông tin địa lý đo lường quốc gia Trung Quốc phê chuẩn và chính thức xuất bản phát hành. Đây là lần đầu tiên Trung Quốc thể hiện vùng biển đảo theo tỷ lệ tương đương với các khu vực đại lục, thay vì thể hiện với tỷ lệ nhỏ trong một ô vuông góc phía dưới bên phải trên bản đồ ngang như trước đây. Điều sai trái gây bức xúc dư luận trong khu vực về tấm bản đồ này là Trung Quốc đưa gần như toàn bộ Biển Đông, kể cả Hoàng Sa – Trường Sa vào đây.

Bản đồ mới đã tăng thêm 1 đoạn so với bản đồ đường lưỡi bò 9 đoạn thường được Bắc Kinh dùng làm căn cứ lịch sử cho các tuyên bố chủ quyền của mình trong khu vực. Bản đồ đường 10 đoạn thể hiện lãnh thổ của Trung Quốc dọc theo vùng biển mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền, trải dài xuống các vùng biển của Việt Nam, Malaysia và Philippines, ôm trọn các đảo và bãi đá tranh chấp, trong đó có Hoàng Sa – Trường Sa. Các bản đồ trình bày theo chiều ngang trước đây của Trung Quốc thể hiện phần lãnh thổ rộng lớn của Trung Quốc. Còn trong bản đồ đường 10 đoạn mới phát hành, các đảo và vùng biển Trung Quốc nhận chủ quyền được vẽ với tỷ lệ tương đương với khu vực đại lục, thể hiện Trung Quốc là một cường quốc biển thay vì là một cường quốc lục địa.

Việt Nam và Philippines đã ngay lập tức phản đối bản đồ mới của Trung Quốc, cho rằng việc phát hành bản đồ của Trung Quốc với đường lưỡi bò liếm gần như toàn bộ Biển Đông là hành vi vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế. Tuyên bố của Bộ Ngoại giao Philippines nhấn mạnh, các yêu sách chủ quyền của Bắc Kinh là phi lý, đi ngược lại luật pháp quốc tế và Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 mà Trung Quốc là một bên tham gia. Phủ Tổng thống Philippines khẳng định, đường biên giới trên Biển Đông do Trung Quốc tự vẽ không có giá trị pháp lý. Đại sứ Mỹ tại Philippines Philip Goldberg đã lên tiếng ủng hộ Việt Nam và Philippines, phản đối Trung Quốc phát hành bản đồ mới, ngang nhiên đưa gần như toàn bộ các vùng biển đảo ở Biển Đông vào phạm vi chủ quyền của Bắc Kinh. Theo ông Goldberg, trên bản đồ đường 10 đoạn, các yếu tố về cơ bản vẫn giữ nguyên như “đường 9 đoạn” và nó hoàn toàn không có cơ sở theo luật quốc tế.

Giới phân tích quốc tế cho rằng, việc phát hành bản đồ mới cho thấy Trung Quốc vẫn từng bước lấn tới trong việc xác định chủ quyền trên Biển Đông, song song với những hành động khác như đưa nhiều giàn khoan ra Biển Đông. Các chuyên gia nhận định, hành động mới nhằm hiện thực hóa chủ quyền của Trung Quốc trong phạm vi đường lưỡi bò là hành động xâm phạm chủ quyền của những nước khác trong khu vực, đã được Luật Biển quy định. Không dừng ở đó, truyền thông Trung Quốc nói, bản đồ này dự kiến sẽ được đưa vào học đường để giảng dạy cho các thế hệ trẻ của Trung Quốc về chủ quyền lãnh thổ. Điều này chứng tỏ giới chức Bắc Kinh đã tính về lâu dài thể hiện bá quyền trên biển lẫn trên thế giới, từng bước biến các tuyên bố chủ quyền thành sự việc đã rồi ở tất cả các vùng tranh chấp có dính dáng tới Trung Quốc.

Truyền thông quốc tế đã lựa chọn những từ khá mạnh để phản ánh mức độ nghiêm trọng của vấn đề. Cưỡng bức, răn đe hay sự đã rồi là những từ ngữ mà hai tờ báo lớn của Pháp Le Monde và Les Echos sử dụng để nhận định về chiến thuật mà Trung Quốc đang dùng để áp đặt các đòi hỏi chủ quyền của mình trên toàn bộ Biển Đông. Cùng với việc mạo danh quyền lịch sử, cường quốc kinh tế thứ hai thế giới này đang làm đảo lộn hiện trạng biên giới lãnh hải. Các quốc gia láng giềng trong khu vực nghi ngờ học thuyết trỗi dậy hòa bình của Trung Quốc. Trong bài viết có đề tựa Bắc Kinh áp đặt điều kiện ở Biển Đông đăng trên tờ Le Monde, tác giả Brice Pedroletti nhận định, Trung Quốc đang chơi trò cưỡng ép và răn đe đối với các nước láng giềng như Nhật Bản, Việt Nam hay Philippines trong các cuộc xung đột lãnh hải. Một nhà nghiên cứu thuộc Trung tâm Stimson ở Washington cho rằng, sự trỗi dậy hòa bình của Trung Quốc được thể hiện bằng hành động cưỡng bức và răn đe.

Theo Les Echos, với kiểu chiến lược sự đã rồi, Bắc Kinh đang đặt các nước láng giềng vào tình trạng báo động. Trung Quốc không còn cách nào khác là thử phản ứng của từng quốc gia và tùy theo hệ quả mà sẽ có những điều chỉnh trong lối ứng xử của mình. Báo trên trích dẫn nhận định của bà Valérie Niquet thuộc Quỹ Nghiên cứu chiến lược cho rằng: Nếu vấp phải phản ứng mạnh, Bắc Kinh sẽ giảm bớt hành động, còn nếu các quốc gia có tranh chấp với Trung Quốc không phản ứng gì, Bắc Kinh sẽ rộng đường hành động. Ông Jean-Francois Di Meglio đến từ Trung tâm châu Á cũng cho rằng, Bắc Kinh đang thực hiện chiến lược tiến ba bước rồi lùi lại hai bước.

(Theo Tạp chí tài chính