Thuốc kháng sinh: hãy cẩn thận khi sử dụng

Hà Phương14:13 21/11/2020

Khẩu hiệu cho năm 2020 sẽ là “ Thuốc kháng sinh: hãy cẩn thận khi sử dụng”, áp dụng cho tất cả các lĩnh vực. Chủ đề cho lĩnh vực sức khỏe con người của WAAW 2020 là “Đoàn kết để gìn giữ các chất kháng sinh”.

Tuần lễ nâng cao nhận thức về kháng sinh trên thế giới (WAAW) (18-24/11/2020), được tổ chức nhằm mục đích nâng cao nhận thức về tình trạng kháng kháng sinh (AMR) trên toàn cầu và khuyến khích cộng đồng, nhân viên y tế và các nhà hoạch định chính sách xây dựng các thói quen tốt để tránh sự xuất hiện và lây lan thêm của các bệnh nhiễm trùng kháng thuốc.

Sau cuộc họp tham vấn của các bên liên quan vào tháng 5/2020 do các Tổ chức 3 bên (Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc – FAO, Tổ chức Thú y Thế giới – OIE và Tổ chức Y tế Thế giới – WHO) tổ chức, phạm vi của WAAW đã được mở rộng, thay đổi trọng tâm từ “thuốc kháng sinh” sang thuật ngữ bao hàm và bao trùm hơn “chất kháng vi sinh vật”.

Việc mở rộng phạm vi chiến dịch tới tất cả các thuốc kháng vi sinh vật sẽ tạo điều kiện cho phản ứng toàn cầu toàn diện hơn đối với tình trạng kháng thuốc và hỗ trợ Phương pháp Tiếp cận Một Sức khỏe đa ngành với sự tham gia của các bên liên quan. Ủy ban điều hành 3 bên đã quyết định sửa ngày WAAW thành 18-24/11 hàng năm bắt đầu từ năm 2020.

Khẩu hiệu cho năm 2020 sẽ là “Thuốc kháng sinh: hãy cẩn thận khi sử dụng”, áp dụng cho tất cả các lĩnh vực. Chủ đề cho lĩnh vực sức khỏe con người của WAAW 2020 là “Đoàn kết để gìn giữ các chất kháng sinh”.

Kháng kháng sinh là gì?

Kháng kháng sinh (AMR) xảy ra khi vi khuẩn, virus, nấm và ký sinh trùng kháng lại tác dụng của thuốc, khiến các bệnh nhiễm trùng thông thường khó điều trị hơn và làm tăng nguy cơ lây lan bệnh, bệnh trở nặng và tử vong.

Cần kê đơn thuốc có trách nhiệm để ngừa vi khuẩn kháng thuốc

Video đang HOT

Thuốc kháng sinh là các công cụ quan trọng để chống lại bệnh tật ở người, động vật và thực vật – chúng bao gồm các loại thuốc kháng sinh, kháng virus, kháng nấm và kháng động vật nguyên sinh. Nhiều yếu tố – bao gồm việc lạm dụng thuốc ở người, gia súc và trong nông nghiệp, cũng như việc thiếu nước sạch và điều kiện vệ sinh không đảm bảo – đã làm tăng nguy cơ kháng thuốc trên toàn thế giới.

Tại sao AMR ngày càng tăng?

Dùng sai và lạm dụng thuốc kháng sinh ở người, động vật và thực vật: Đây là những nguyên nhân chính dẫn đến sự phát triển của các bệnh nhiễm trùng kháng thuốc. Thực hành kê đơn thuốc kém và bệnh nhân không tuân thủ điều trị cũng góp phần làm trầm trọng thêm tình trạng này. Ví dụ, thuốc kháng sinh tiêu diệt vi khuẩn, nhưng chúng không có tác dụng trong bệnh nhiễm trùng do virus như cảm lạnh và cúm. Thường thì chúng được kê đơn một cách không chính xác để chữa những bệnh này, hoặc được sử dụng mà không có sự giám sát y tế thích hợp. Thuốc kháng sinh cũng thường được sử dụng quá mức trong chăn nuôi và nông nghiệp.

Thiếu tiếp cận với nước sạch và điều kiện vệ sinh (WASH) cho cả người và động vật: Thiếu nước sạch và vệ sinh trong các cơ sở y tế, trang trại và môi trường cộng đồng và việc phòng ngừa và kiểm soát nhiễm trùng không đầy đủ thúc đẩy sự xuất hiện và lây lan các bệnh nhiễm trùng kháng thuốc.

COVID-19: Việc sử dụng sai thuốc kháng sinh trong đại dịch COVID-19 có thể dẫn đến sự gia tăng và lan rộng của tình trạng kháng thuốc. COVID-19 là do virus gây ra, không phải do vi khuẩn và do đó không nên sử dụng kháng sinh để ngăn ngừa hoặc điều trị nhiễm virus, trừ khi bệnh nhân cũng đồng thời nhiễm bệnh do vi khuẩn.

Phản ứng toàn cầu

Các tổ chức 3 bên đang thành lập Nhóm các nhà lãnh đạo toàn cầu Một sức khỏe về AMR để giải quyết thách thức cấp bách do kháng kháng sinh đặt ra. Nhóm Lãnh đạo Toàn cầu mới sẽ thúc đẩy Kế hoạch hành động toàn cầu AMR được đưa ra vào năm 2015 để đảm bảo rằng, trong các thế hệ tiếp theo, chúng ta có thể tiếp tục phòng ngừa và điều trị các bệnh truyền nhiễm bằng các loại thuốc an toàn và hiệu quả.

Cùng với các đối tác 3 bên, WHO kêu gọi tất cả các thành phần trong xã hội hưởng ứng một chương trình nghị sự thống nhất, táo bạo để đánh bại mối đe dọa đối với sự phát triển và sức khỏe toàn cầu này. Các sự kiện trong tuần sẽ nêu bật sự cần thiết phải gìn giữ các loại thuốc quan trọng ngoài kháng sinh, bao gồm thuốc kháng virus, thuốc kháng nấm và thuốc chống ký sinh trùng – rất quan trọng để ngăn ngừa và điều trị nhiễm trùng ở người, động vật và thực vật.

Cuộc chiến kháng kháng sinh - còn đó những hy vọng

100 năm trước, nhiễm trùng là một nguyên nhân gây tử vong lớn nhất cho con người. Sau năm 1943, penicillin ra đời mở ra thời đại vàng của kháng sinh.

Nó giảm con số tử vong do vi khuẩn từ 50% xuống còn vài phần trăm. Nhưng đến nay, con người đang phải đối mặt với một số vi khuẩn đã kháng với tất cả mọi kháng sinh hiện có.

Con người đang thua cuộc với vi khuẩn

Việc lạm dụng kháng sinh đã gây ra một cơn ác mộng với hơn 700.000 ca tử vong mỗi năm và dự đoán sẽ lên đến 10 triệu ca vào năm 2050. Nguyên nhân chính của vi khuẩn kháng thuốc chính là do sự lạm dụng kháng sinh của con người. Có rất nhiều bằng chứng cho thấy vấn đề xuất phát từ phía chúng ta, những người đang coi thuốc kháng sinh là một phép màu.

Trong một nghiên cứu gần đây được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thực hiện, gần 2/3 số người được hỏi đến từ nhiều quốc gia tin rằng thuốc kháng sinh có thể sử dụng để điều trị cảm cúm. Mà cảm cúm thì được gây ra bởi virus, thuốc kháng sinh chỉ diệt vi khuẩn chứ không diệt virus.

Mặc dù rất nhiều người đã có nhận thức rằng kháng kháng sinh ảnh hưởng đến sức khỏe nếu không được dùng đúng. Nhưng dường như nhận thức này vẫn không thể ngăn cản họ lạm dụng các loại kháng sinh. Mà mỗi lần sử dụng kháng sinh không đúng, chúng ta cũng đang tăng cơ hội cho các chủng vi khuẩn kháng thuốc phát triển.

Vi khuẩn thể hiện rất tốt trong cuộc chơi của sự tiến hóa. Chúng có thể hoàn thành khả năng di truyền gene kháng thuốc cho thế hệ sau, thông qua nhiều cơ chế. Hơn thế, với cơ chế di truyền của vi khuẩn, các gene kháng thuốc không chỉ được truyền trong cùng một chủng loại. Một số vi khuẩn cũng có thể nhận được gene kháng thuốc từ các chủng khác.

Nguyên nhân tiếp theo dẫn đến cơn ác mộng kháng kháng sinh đến từ ngành chăn nuôi, nơi kháng sinh đang bị lạm dụng rộng rãi. Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) ước tính số lượng kháng sinh được bán ra để sản xuất thức ăn chăn nuôi còn lớn hơn sản xuất thuốc cho con người.

Trong số đó, phải kể đến việc sử dụng rộng rãi colistin, loại kháng sinh hiếm hoi còn tác dụng điều trị E.coli ở động vật. Colistin là một loại thuốc cũ và giá thành rất rẻ, được thêm vào thức ăn gia súc ở một số nước để sản xuất thịt lợn giá rẻ hơn. Tuy nhiên, càng lạm dụng nó, vi khuẩn càng trở nên kháng thuốc. Các nhà khoa học báo cáo cũng phát hiện ra gene kháng colistin trong trực khuẩn Klebsiella gây viêm phổi.

Vi khuẩn có khả năng di truyền gene kháng thuốc cho thế hệ sau.

Sự khôn ngoan của vi khuẩn khiến các hãng dược nản lòng

Năm 1943, penicillin được phát hành chính thức, nhưng từ 1940 các nhà khoa học đã quan sát thấy vi khuẩn kháng penicillin đầu tiên đã được ghi nhận trong phòng thí nghiệm. Tetracyline được giới thiệu vào năm 1950, vi khuẩn kháng thuốc xuất hiện trong cùng thập kỷ đó.

Erthromycin ra mắt năm 1953 và vi khuẩn kháng nó năm 1968. Các khoảng thời gian tương tự với gentamicin là năm 1967 và 1979. Với vancomycin là năm 1972 và 1988. Imipenem phát hành năm 1985 thì kháng imipenem xuất hiện năm 1998. Và một trong những loại kháng sinh mới nhất của nhân loại, daptomycin ra đời năm 2003 thì chỉ 1 năm sau xuất hiện vi khuẩn kháng thuốc.

Rõ ràng chúng ta đang chơi một trò đuổi bắt với vi khuẩn và thất bại ban đầu khiến không ít người nản chí. 15 trong số 18 công ty dược phẩm lớn nhất thế giới đang muốn bỏ rơi hẳn thị trường thuốc kháng sinh. Nguồn tài trợ đổ vào lĩnh vực này bị cắt giảm đáng kể.

Nhưng vẫn còn đó những hy vọng

Mặc dù vậy vẫn còn đó những tia sáng ở cuối đường hầm, bởi có nhiều giải pháp đã được đưa ra. Trong đó, đáng khích lệ nhất là sự chung tay phối hợp của nhiều nhóm quốc gia và tổ chức thuộc các nước châu Âu và WHO. Ngành dược phẩm ở một số quốc gia cũng thể hiện quyết tâm của mình. 85 công ty công nghệ sinh học, dược phẩm và y tế đã lên tiếng trong cuộc chiến với kháng kháng sinh.

Những tia sáng khác được lóe lên ở Hoa Kỳ. Thỏa thuận ngân sách liên bang thông qua quyết định tăng chi tiêu trong lĩnh vực nghiên cứu và phát triển thuốc kháng sinh thêm hàng trăm triệu USD. Gần một nửa trong số này hiện đã được đầu tư cho Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh để chuẩn bị cho cuộc chiến.

Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ cũng nhận thêm 100 triệu USD để nghiên cứu thuốc kháng sinh. 96 triệu USD cũng được đầu tư cho Cơ quan nghiên cứu và phát triển sinh học tiên tiến để khám phá các loại thuốc mới. Kế hoạch sau đó sẽ là chi tiêu 30 triệu USD mỗi năm cho lĩnh vực này.

Dù vậy, chúng ta cũng phải hiểu rằng các loại kháng sinh mới ra đời cũng giống như chúng ta tiếp tục chơi trò rượt bắt với vi khuẩn. Vì lý do này, nhiều nguồn tài trợ đang đi về hướng phòng ngừa, kiểm soát lây nhiễm và quản lý việc sử dụng kháng sinh. Đây cũng là một dấu hiệu tích cực bởi ngăn ngừa nhiễm trùng thông qua các biện pháp y tế công cộng vừa giúp cải thiện sức khỏe con người mà không tiếp tay cho vi khuẩn tiến hóa đến sự đề kháng với kháng sinh.

Ẩn họa khôn lường từ việc dùng kháng sinh vô tội vạ Kháng kháng sinh hiện được đánh giá là một trong những mối đe dọa lớn nhất tới sức khỏe, an ninh lương thực cũng như sự phát triển của thế giới. Vấn nạn này có thể tác động đến mọi đối tượng, mọi độ tuổi và ở bất kỳ quốc gia nào. Tình trạng kháng kháng sinh có thể xảy ra tự nhiên...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Lý do thanh niên quê Hà Nội 'bắt cá hai tay' đánh gục bạn gái ở quán cà phê01:42

Vụ xách ngược trẻ 20 tháng tuổi, đánh đập dã man: Công an vào cuộc điều tra02:26

Phổ Nghi 'bán đứng' cố cung, lộ bí mật tranh đấu của thái giám, khét hơn phim?05:18

Mỹ cảnh báo Nga, khẳng định cam kết với NATO09:42

Hamas kêu gọi ngừng bắn08:16

Bộ Công an đề xuất xử lý hình sự người sử dụng trái phép chất ma túy07:00

Vụ mặt đất nứt nẻ, bùn phun trào: Đã từng xảy ra cách đây 46 năm08:06

Hải quân Mỹ tiết lộ tầm bay của dòng tiêm kích thế hệ thứ sáu F/A-XX08:26

EU kêu gọi Trung Quốc giúp kiềm chế cuộc chiến thương mại của Mỹ07:56

Mỹ điều oanh tạc cơ B-2, Iran phải tự đoán thông điệp09:02

Trung Quốc gửi thông điệp mới tới Mỹ08:43

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Sarcoma mạch máu: Ung thư hiếm gặp nhưng nguy hiểm

06:01:08 16/04/2025

Việc chẩn đoán sarcoma mạch máu đòi hỏi sự kết hợp giữa thăm khám lâm sàng và các xét nghiệm hình ảnh như CT-scan, MRI hoặc PET-CT. Bên cạnh đó, sinh thiết mô là bước không thể thiếu để xác định chính xác bản chất khối u.

Chế độ ăn tham khảo với người mắc hội chứng Seckel

05:55:46 16/04/2025

Hội chứng Seckel có thể gây ra các vấn đề về răng miệng như răng nhỏ, sai khớp hàm. Chế độ ăn mềm, dễ nhai và giàu canxi giúp bảo vệ sức khỏe răng miệng, giảm khó khăn trong việc ăn uống.

Sau 2 tháng bị chó cắn, người đàn ông mất mạng

05:49:59 16/04/2025

Tiêm vaccine phòng dại đầy đủ cho chó, mèo và tiêm nhắc lại hàng năm theo khuyến cáo của ngành thú y; nuôi chó phải xích hoặc nhốt, khi ra ngoài phải đeo rọ mõm.

Bị y tá truyền nhầm cà phê sữa vào tĩnh mạch, bệnh nhân tử vong thương tâm

05:45:59 16/04/2025

Nữ y tá này tên là Rejane Moreira Telles (23 tuổi) và chỉ mới có đúng 3 ngày kinh nghiệm làm việc tại bệnh viện khi xảy ra vụ việc. Chưa đầy một giờ sau khi bị y tá Telles truyền cà phê sữa vào tĩnh mạch, bà Ribeiro được xác nhận là đã ...

Chạy bộ có gây phình mạch não và vỡ phình mạch?

09:03:07 15/04/2025

Phình mạch não hình thành và phát triển do dòng máu chảy qua mạch máu tạo áp lực lên vùng thành mạch yếu, làm tăng kích thước của phình mạch não. Nếu phình mạch não bị rò rỉ hoặc vỡ, nó gây chảy máu trong não, được gọi là đột quỵ xuất h...

5 câu hỏi thường gặp với trẻ mắc hội chứng West

09:00:02 15/04/2025

Một số triệu chứng đi kèm của hội chứng West như khó ngủ, quấy khóc, rối loạn tiêu hóa có thể được tiếp cận và hỗ trợ điều trị bằng các phương pháp của Đông y như châm cứu, xoa bóp, bấm huyệt, các bài thuốc thảo dược.

Lưu ý khi ăn loại gạo được cho là bổ dưỡng

08:56:00 15/04/2025

Gạo lứt có nhiều giá trị dinh dưỡng nhưng cũng chứa lượng asen cao hơn đáng kể so với gạo trắng.

Bài thuốc chữa bệnh từ cây đinh lăng

16:38:18 14/04/2025

Lá và rễ đinh lăng chứa nhiều hoạt chất có lợi cho sức khỏe. Rễ cây vị ngọt, hơi đắng, tính mát, tác dụng thông huyết mạch, tăng cường sinh lực, cải thiện sức bền và tăng sức đề kháng.

Ở người lớn, những đối tượng nào có nguy cơ cao mắc và biến chứng nặng do Sởi?

10:26:32 14/04/2025

Bệnh Sởi lây lan nhanh nhất trong số các bệnh truyền nhiễm, tất cả mọi người đều có nguy cơ mắc bệnh Sởi. Bệnh có thể gây biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, viêm não, viêm tai giữa, viêm loét giác mạc hoặc tiêu chảy, thậm chí tử vong.

6 bài thuốc từ đậu đen giúp bạn chữa mất ngủ hiệu quả

10:24:23 14/04/2025

Ăn hoặc uống nước đậu đen mỗi ngày giúp bồi bổ, phục hồi cơ thể, chống mệt mỏi và ngăn quá trình lão hóa sớm. Đặc biệt đậu đen giàu vitamin B1, có khả năng thúc đẩy sản sinh và tích tụ melatonin, giúp hỗ trợ giấc ngủ.

Cảnh báo nguy cơ tử vong do ăn nấm lạ

10:21:33 14/04/2025

Theo các bác sĩ Trung tâm chống độc, không may mắn như hai bệnh nhân trên, trước đó, vào ngày 6/3, Trung tâm tiếp nhận hai vợ chồng ở Thanh Hóa bị ngộ độc do ăn nấm hái trên rừng. Tuy nhiên, hai bệnh nhân này đã không thể qua khỏi do su...

Vì sao vôi hóa sụn sườn dễ bị nhầm với bệnh tim?

08:07:08 13/04/2025

Vôi hóa sụn sườn là tình trạng lành tính nhưng dễ gây nhầm lẫn với bệnh tim, phổi. Nhận biết sớm và điều trị đúng giúp cải thiện chất lượng sống hiệu quả.

Có thể bạn quan tâm

Mô tô điện lập kỷ lục di chuyển 310km với một lần sạc

Xe máy

09:09:51 16/04/2025

Verge TS là mẫu mô tô thuần điện được sản xuất bởi thương hiệu Phần Lan Verge Motorcycles. Những chiếc đầu tiên được bàn giao vào cuối năm 2022 với các phiên bản Pro và Ultra.