Thuế quan Mỹ: Lợi ích hay gánh nặng lạm phát và suy giảm tăng trưởng

Các dữ liệu mới cho thấy sản xuất và đầu tư trong nước đang giảm sút, trái ngược mục tiêu phục hồi công nghiệp của chính quyền Trump, khi chi phí đầu vào tăng và chuỗi cung ứng bị gián đoạn.

Người tiêu dùng mua sắm tại siêu thị ở California, Mỹ. Ảnh: THX/TTXVN

Theo nhận định của hãng thông tấn Anadolu (Thổ Nhĩ Kỳ), gần 6 tháng kể từ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump lần đầu tiên áp thuế nhập khẩu từ hầu hết các quốc gia, những cảnh báo của giới kinh tế về tác động tiêu cực đối với nền kinh tế Mỹ đang dần được chứng minh qua các số liệu thực tế. Nhiều nhà kinh tế, bao gồm Adam Yousef, nghiên cứu viên chính sách tại Đại học Cambridge, cảnh báo rằng các mức thuế này sẽ gây hại nhiều hơn là có lợi cho nền kinh tế và người tiêu dùng Mỹ. Các dấu hiệu ban đầu cho thấy thuế quan đang bắt đầu gây tổn hại, với nguy cơ thiệt hại sẽ ngày càng trầm trọng hơn.

Áp lực lạm phát giá tiêu dùng

Một trong những hậu quả được dự đoán của việc áp thuế quan là làm gia tăng lạm phát giá tiêu dùng. Mặc dù ban đầu các doanh nghiệp Mỹ trì hoãn việc chuyển chi phí thuế quan sang người tiêu dùng nhờ vào việc “tích trữ” hàng nhập khẩu trước khi thuế có hiệu lực, nhưng tình hình đang có dấu hiệu thay đổi.

Khi biên lợi nhuận bị bào mòn do mức thuế hiện tại, hầu hết các doanh nghiệp cuối cùng sẽ chuyển chi phí này sang người tiêu dùng Mỹ thông qua việc tăng giá. Dữ liệu và dự báo từ các tổ chức uy tín củng cố nhận định này: Viện JP Morgan dự đoán rằng thuế quan của Tổng thống Trump có thể làm tăng thêm 82,3 tỷ USD chi phí mới cho tất cả các doanh nghiệp vừa và nhỏ của Mỹ. Goldman Sachs dự báo rằng các công ty Mỹ sẽ chuyển khoảng 70% chi phí trực tiếp từ thuế quan sang người tiêu dùng.

Dữ liệu gần đây từ Cục Thống kê Lao động Mỹ cho thấy lạm phát đang gia tăng. Chỉ số Giá tiêu dùng (CPI) đã tăng 2,9% trong 12 tháng kết thúc vào tháng 8/2025. Đặc biệt, lạm phát cơ bản (không bao gồm thực phẩm và năng lượng) đã tăng lên 3,1%. Điều đáng chú ý là sự gia tăng này xảy ra bất chấp thực tế giá xăng đã giảm 6,6% và giá dầu nhiên liệu đã giảm 0,5% trong 12 tháng qua.

Sự chênh lệch này ngụ ý rằng các doanh nghiệp đang buộc phải tăng giá khi biên lợi nhuận bị giảm sút. Việc tăng giá đang ảnh hưởng đến nhiều mặt hàng tiêu dùng, bao gồm đồ gia dụng, đồ giải trí và giày dép.

Giảm tốc tăng trưởng kinh tế và đầu tư

Với chi tiêu tiêu dùng chiếm gần 70% GDP của Mỹ, giá cả tăng cao sẽ dẫn đến việc giảm tổng chi tiêu tiêu dùng, và dữ liệu kinh tế vĩ mô gần đây cho thấy xu hướng này đang diễn ra. Báo cáo Việc làm Quốc gia của ADP Research cho thấy các nhà tuyển dụng tư nhân đã cắt giảm 32.000 việc làm trong tháng 9 năm nay, đồng thời việc tạo việc làm đang chậm lại ở hầu hết các lĩnh vực. Việc giảm việc làm này có khả năng làm giảm tổng chi tiêu tiêu dùng.

Trong một động thái liên quan, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã hạ dự báo tăng trưởng của Mỹ vào năm 2025 xuống còn 1,8% (giảm từ mức 2,7%), chủ yếu là do tác động của thuế quan.

Mặc dù số liệu gần đây của Cục Phân tích Kinh tế Mỹ cho thấy mức tăng trưởng GDP là 3,0% trong quý 2/2025, nhưng điều này chủ yếu là do sự sụt giảm nhập khẩu bởi thuế quan, che khuất những điểm yếu trong việc tuyển dụng, kinh doanh và đầu tư nhà ở.

Một trong những mục tiêu chính của chính quyền Trump khi áp thuế quan là khôi phục ngành sản xuất của Mỹ. Tuy nhiên, dữ liệu hiện tại và các giai đoạn lịch sử trước đây cho thấy thuế quan khó có thể đạt được mục tiêu đó.

Điều quan trọng là thuế quan không chỉ đánh vào sản phẩm cuối cùng mà còn vào cả sản phẩm trung gian được các nhà sản xuất Mỹ sử dụng. Theo Cục Dự trữ Liên bang Mỹ, gần 1/3 hàng hóa trung gian được các nhà sản xuất Mỹ sử dụng được nhập khẩu từ nước ngoài. Dữ liệu từ tháng 4 năm nay cho thấy lượng hàng hóa trung gian nhập khẩu đã giảm đáng kể.

Đầu tư kinh doanh trong nước đã giảm khoảng 22% trong khoảng thời gian từ quý 1 đến quý 2/2025, trong khi lĩnh vực sản xuất ghi nhận 7 tháng liên tiếp suy giảm, theo Chỉ số Sản xuất PMI (Quản lý Sức mua) từ Viện Quản lý Nguồn cung (ISM). Những dữ liệu này cho thấy thuế quan đang không giúp phục hồi ngành sản xuất của Mỹ.

Những nỗ lực tương tự trong lịch sử cũng không đạt được mục tiêu: Thuế quan Smoot-Hawley của những năm 1930 đã kéo dài thời kỳ Đại suy thoái, dẫn đến mất việc làm trên diện rộng và không bảo vệ được các ngành công nghiệp trong nước. Việc Mỹ áp thuế quan đối với thép nhập khẩu vào đầu những năm 2000 để bảo vệ ngành công nghiệp thép đã làm tăng giá thép nhập khẩu và gây ra tình trạng mất việc làm đáng kể trong ngành ô tô và xây dựng.

Sự kết hợp giữa chi phí đầu vào cao hơn và thuế quan trả đũa của các quốc gia khác có nghĩa là thuế quan khó có thể bảo vệ các nhà sản xuất của Mỹ hoặc tăng cường khả năng cạnh tranh công nghiệp lâu dài.

Tóm lại, dữ liệu gần đây và các sự kiện lịch sử cho thấy thuế quan có nhiều khả năng gây hại hơn là mang lại lợi ích cho nền kinh tế Mỹ và người tiêu dùng. Chúng sẽ tạo áp lực lạm phát, làm giảm chi tiêu tiêu dùng, giảm đầu tư kinh doanh và tăng trưởng kinh tế, đồng thời không hỗ trợ khả năng cạnh tranh công nghiệp và sự phục hồi sản xuất mà chính quyền Tổng thống Trump mong muốn.